ALS STENEN SPREKEN
De hardstenen grafplaat van
'ISKERK
OM
De Waterschans nr. 1-2007
De Waterschans nr. 1-2007
Anje van Buuren-Meinardi
A Is u de zuidingang van de
Sint-Gertrudiskerk aan de
X. Kerkstraat neemt, rechts
af het koor ingaat, dan staat u, na
de ronding van het koor, recht
voor het noordertransept. U gaat
het stoepje op en ziet aan uw
rechterkant een grafplaat van
een statige vrouw met devoot ge
vouwen handen, (afb. 1) De ogen
zijn open, hetgeen betekent dat
zij uitziet naar het eeuwige leven.
De steen ligt op een prominente
plek vlakbij het koor waar vroe
ger het hoofdaltaar was. Dat
duidt erop dat zij een vooraan
staande burgeres moet zijn ge
weest. De steen is zo neergelegd
dat haar hoofd naar het westen
wijst en haar voeten naar het oos
ten gericht zijn, zodat zij, als de
Dag des Oordeels is aangebro
ken, haar Heiland kan zien, uit
haar graf kan opstaan en een
eeuwig leven kan leiden.
De meeste bezoekers lopen ach
teloos over de zerk heen, of zien
haar helemaal niet. Dat is jam
mer, want het is een bijzondere
grafzerk en zij is zeer fijn van te
kening. Zij laat een welgestelde
vrouw van rond 1530-1575 zien.
Wie was deze vrouw?
De biografische gegevens zijn ui
terst summier, maar haar graf
steen geeft wel precies aan hoe ze
heette, op welke dag ze overleed
en wie haar echtgenoot was. In de
rand van de grafsteen staat in go
tische letters gebeiteld:
hier leet begrauen Geertruijt har-
ma[n]s dochter weduwe wylen Jas
per janssz(oon) In de sonne die
sterf va(n)o xvc.lv. de(n) [ejer-
ste(n) dach van(n) septfember]
bidt voer de ziele".
Op de hoeken van de steen zien
we de symbolen van de vier evan
gelisten.
Haar leeftijd kennen wij niet. Het
was in die tijd niet gebruikelijk
een geboortedatum op de steen
te graveren, maar wij nemen aan
dat zij een vrouw van middelbare
leeftijd was. De datum van haar
sterfdag op de steen betekent
voor haar evenwel de overgang
naar het ware leven.1
Zij was de vrouw van Jasper
Jansszoon "In de Sonne". Jasper
was waard in de herberg die zich
bevond in het pand "In de Son
ne", nu Zuivelstraat 45, dat in
1598 herbouwd werd. In het hui
dige pand zijn waarschijnlijk nog
moerbalken en kinderbinten aan
wezig uit de tijd dat Jasper hier
waard was. (afb. 2) Zoals zoveel
middeleeuwse panden in Bergen
op Zoom kreeg het huis "In de
Sonne" een negentiende-eeuwse
gevel. In het midden van deze ge
vel is een muuranker aange
bracht in de vorm van een groot
cijfer 8, zodat het huis goed her
kenbaar is.2
In 1550 overleed waard Jasper en
op 1 september 1555, vijf jaar la
ter, stierf zijn vrouw Geertruijt.
Enige dagen daarna werd zij in
de Sint-Gertrudiskerk begraven.
Zij moet zeker van goede stand
zijn geweest, want een begrafenis
en een graf in de kerk waren een
dure aangelegenheid. Minder
welgestelden werden op het
kerkhof begraven. Vermoedelijk
werd zij 's nachts na 12 uur be
graven. Dat was in die tijd een
'deftig' gebruik. Stelt u zich voor,
voorop enige lijkbidders met
flambouwen, daarachter de baar
met Geertruijts kist, gevolgd
door de priester en achter hem
Geertruijts familieleden en be
kenden, allen gekleed in ruime
Afb. 1. Grafzerk no,17/A in de Sint-
Gertrudiskerk te Bergen op Zoom.
Vrouw in tabbaard met gevouwen
handen, in de hoeken de symbolen
van de evangelisten, inscriptie: "hier
leet begrauen/ Geertruijt harma[n]s
dochter weduwe wylen Jasper
janssz(oon)/ In de sonne die sterf
a(nn)o/ xvc.lv. de(n) [ejerste(n) dach
va(n) septjember] bidt voer de
ziele/".
34
