Ward Warmoeskerken
èt~'. i"r"
SAXONS
5V-öJogne
DJ O CF. SF
Of. 'JALY
iA' ÖIÓC ;s£
Of TftSAC f
t "o«*<»awk>r!.*
DTc«cf.sf:'<
Or S&üfb)
coxiic
Dioi'FSt
Of fONTX'S
Diocf.sf:
Of ASIA
DIOCESE
Of aOÉCA
A exar-vir;,»
f j W«tfm Empire
J Eaxtrm Empire
Bergen op Zoom, 31 augustus 2007
Hoi Pernetta!
Alles goed? Heb je een leuke Vakantie gehad? Je hebt Volgens mij Voorat gewerkt om iVeer een heet
jaar te kunnen studeren. Maar op je ansichtkaart tas ik dat je ook nog met het koor een Weekje naar
de Ardennen bent Weggeweest. Was het gezellig? Ik geloof dat jullie altijd heel Wat steden bezoeken
om daar Van alles te zien en te doen. Je schreef me dat je in Trier bent geweest: leuke stad hè!
Misschien heb je daar ook Wel de tentoonstelling oVer Constantijn de Grote gezien... en anders moet je
daar zeker nog naar toe.
Het is echt een Waanzinnige expositie. Het meest indrukwekkend Vond ik de reproductie Van de enorme
kop Van Constantijn die in de Capitolijnse Musea in Rome staat. Ik herkende trouwens Vee! Van de
lessen Klassieke Culturele Vorming. Weet je nog dat We het toen gehad hebben oVer de afkorting IHS?
Ik Was eVen Vergeten Waar die ook al Weer Voor stond, maar in de tentoonstelling Werd het me Weer
helemaal duidelijk!
Ja, je moet die tentoonstelling echt gezien hebben. Hij duurt nog tot k november, dus misschien kun
je er in de herfstvakantie heen? Nou ja, je moet maar zien.
Bit Was het Weer Wet even. Vee! groetjes en tot snel! Joris
misschien heb je deze drie letters wel eens gezien
in een katholieke kerk. Geborduurd op vaandels
Jof kleden, geschilderd op fresco's of schilderijen,
gegraveerd in kandelaars, kelken of schalen. Waarschijnlijk ben je er
ongemerkt aan voorbijgelopen, omdat je toch niet wist wat deze let
ters betekenden. Schaam je niet: er zijn meer mensen die zich afvra
gen waar de afkorting IHS voor staat. Tijd voor enige uitleg!
Om de betekenis van de letters
IHS duidelijk te maken, moeten
we terug naar het eind van de
derde eeuw na Christus. In die
tijd had het Romeinse Rijk zijn
grootste omvang bereikt: de
grenzen liepen van Schotland
Op deze plattegrond is te zien hoe het Romeinse Rijk in 395 na Christus opgesplitst werd in een oostelijk en westelijk deel.
Een soortgelijke verdeling vond ruim een eeuw eerder plaats tijdens de tetrarchie onder Diocletianus.
Afb. 1. Een kruis, omgeven door
drie engeltjes, wordt door God
getoond aan Constantijn de Grote,
die zich voorbereidt op de slag bij
de Milvische Brug. In een
zonnestraal is de Griekse tekst
EN TOYTQI NIKA te lezen.
Daarboven wordt het kwaad,
Maxentius, in de vorm van een
draak verdreven. Fresco (1523-
1534, detail) van Giulio Romano in
de Sola di Constantino van de
Vaticaanse Musea, Rome.
WRrEi RHL
Afb. 2. In de kapel van Huize Sint-
Catharina bevindt zich in een van de
glas-in-loodramen dit IHS-
monogram, waarin ook de letters chi
(X) en rho (P) verwerkt zijn.
Foto: Ward Warmoeskerken, 2007.
tot in Egypte, Dit immense rijk
werd bestuurd door één keizer.
Hoewel hij natuurlijk door een
groot aantal ambtenaren werd
bijgestaan, kun je je voorstellen
dat het Romeinse Rijk op deze
manier moeilijk te besturen was.
Voor de bestuurlijke problemen
die ontstonden, werd een oplos
sing bedacht door keizer Diocle
tianus (284-305). Hij besloot in
286 het rijk op te splitsen in een
oostelijk en een westelijk deel. le
der deel werd bestuurd door
een augustus, de 'keizer' die er
het hoogste gezag uitoefende.
De twee keizers werden vanaf
293 beiden bijgestaan door een
caesar, een 'assistent'. Zo ont
stond een regeringsvorm met
vier mannen aan het hoofd, de
tetrarchie (van het Griekse tetta-
res en archè: 'vier' aan het
'hoofd'). Diocletianus zelf werd
augustus van het oosten, zijn
caesar was Galerius. Maximianus
werd aangesteld als augustus
van het westen, met Constantius
als caesar.
Vanwege zijn zwakke gezond
heid trad keizer Diocletianus in
305 af. Tegelijk met hem moest
ook Maximianus aftreden. Zij
werden opgevolgd door de
twee caesares, Constantius en
Galerius. Twee beschermelingen
van Galerius werden benoemd
tot nieuwe caesares. ledereen
had echter verwacht dat Con
stantius bijgestaan zou worden
door zijn zoon Constantinus, de
latere Constantijn de Grote. Na
een jaar stierf keizer Constantius.
Onmiddellijk werd Constantijn -
geheel tegen de regels in - door
het leger uitgeroepen tot augus
tus van het westen. Tegelijkertijd
riep ook Maxentius, de zoon van
keizer Maximianus, zichzelf uit tot
augustus van het westen.
Vanaf 306 bestuurden Constan
tijn en Maxentius dus samen het
westelijke deel van het Romein
se Rijk. Constantijn resideerde in
Trier en had de heerschappij
over Gallia en Britannia, terwijl
Maxentius vanuit Rome Italia en
Africa bestuurde. Jarenlang ging
dit goed, totdat Constantijn in
312 kans zag tegen Maxentius
op te trekken om zo het gehele
