COMMANDANTEN VAN
FORT DE ROOVERE
(1 6 2 8-1 795)
De Waterschans nr. 3-2007
A.M. Bosters
In de recente jaren heeft het aan belangstelling voor fort de Roovere niet ontbroken.
Er zijn diverse publicaties over het fort verschenen en plotseling lijkt een ieder zich bewust van het
historisch belang van dit restant van de West-Brabantse Waterlinie.
Zelf mocht ik ook een bijdrage
leveren aan de geschiedschrij
ving van het fort, met onder an
dere de ontdekking dat de aan
leg van het fort en de linie vooral
het werk is geweest van de inge
nieur Jacob Vleugels.' De heer J.
Sinke, van oudsher vertrouwd
met de situatie van het fort en
zijn geschiedenis, onderstreepte
het belang van deze publicatie,
temeer omdat ik een plattegrond
van het oudste ontwerp van het
fort uit 1628/1629 op het Natio
naal Archief te Den Haag had
Afb. 1. Plattegrond van Fort de
Roovere; pen en penseel, A. Hattinga,
1749. Collectie Nationaal Archief
Den Haag, inventarisnummer OSK
B35 II-5.
ontdekt.2 Bij mij bleef echter de
vraag spelen wie er nu eigenlijk
allemaal commandant waren ge
weest op het fort en of er over
hen enige nadere genealogische
en historische gegevens waren te
vinden. In 'Het fort Rovers of
(de) Roovere', De Ghulden
Roos XV (1955), vermeldde J.
Belonje enige namen van com
mandanten, maar was hierin niet
volledig. Mijn vraag heeft aan ac
tualiteit gewonnen nu in de nieu
we woonwijk die ter plaatse in
aanleg is een aantal straten ver
noemd gaat worden naar kapi
teins en commandanten van de
Roovere.
Een en ander resulteerde in een
nader onderzoek dat vaak moei
zaam verliep omdat over militai
ren maar moeilijk gegevens zijn
te vinden. Vaak zijn die gegevens
ook over het hele land verspreid.
De commandanten en militairen
op fort de Roovere waren huur-
Afb. 2. Een commandant te paard, Majolica bordje.
Castelli (Italië) circa 1750, particuliere collectie.
soldaten en kwamen uit alle
windstreken. Dat gegevens over
militairen moeilijk zijn te trace
ren, mag blijken uit het gegeven
dat zelfs over de gouverneurs
van Bergen op Zoom nog steeds
geen volledig gedocumenteerd
overzicht in de beschikbare lite
ratuur is verschenen. De com
mandeurs van de forten hadden
uitgebreide bevoegdheden. Zij
moesten vaak zelfstandig beslis
singen nemen. Uitvoerige plak
katen schreven voor wat zij te
doen hadden.3 Gedurende de he
le periode dat het fort functio
neerde, heeft het een eigen com
mandant gekend. Soms werd hij
ook majoor genoemd. Dit in te
genstelling tot fort Henricus bij
Steenbergen, waarvan tot circa
1700 slechts twee commandanten
bekend zijn.4 Fort de Roovere
kende gedurende de gehele pe
riode een commandeurshuis
waar de commandant verbleef,
vaak met zijn gezin. In het jaar
1786 werden er nog reparaties
aan verricht.5 Ook had de com
mandant vaak een pied-a-terre
in de stad Bergen op Zoom, om
dat hij daar een of meerdere hui
zen bezat. De commandant had
naast zijn militaire taak ook de
zorg voor diverse voorzieningen
in en aan het fort. Hierbij valt te
denken aan bevoorrading van
munitie en voorzieningen voor
de soldaten op het vlak van kle
ding, voeding, brandstof etcetera.
Hij zal ook belast zijn geweest
met de advisering en bemidde
ling met betrekking tot de bouw
kundige toestand van het fort en
zijn gebouwen. Deze werden
door de ingenieurs van de forten
regelmatig gecontroleerd om
planning van onderhoud te be
werkstelligen. De ingenieurs voor
de forten bedienden een hele re
gio tot in Zeeuws Vlaanderen toe
en kwamen periodiek de situatie
in ogenschouw nemen. Daarna
werd hiervan rapport werd uitge
bracht. In het archief van de Raad
van State bevinden zich vele on-
derhoudsrapporten van fort de
Roovere. De commandant had
hierin een signalerende taak. Ook
zal hij verzoeken hebben gedaan
voor veranderingen en verbete
ringen aan het fort. Zijn belang
rijkste taak betrof echter de dage
lijkse leiding over de militairen
die op het fort gelegerd waren.
Die dagelijkse leiding betekende
dat hij verantwoordelijk was voor
de gang van zaken op het fort. Hij
zal deze taak in nauw overleg met
de gouverneur van Bergen op
Zoom hebben uitgevoerd. Regel
matig zal hij zich te paard naar
Bergen op Zoom hebben bege
ven om de militaire situatie met
de gouverneur te bespreken.
Hierna volgt een nieuw, algemeen
overzicht van de thans bekende
commandanten van fort de
Roovere, waar mogelijk aange
vuld met beschrijvingen en door
mij op grond van de archieven
vervaardigde schetsen van hun
wapens. In chronologische volgor
de laat ik hen de revue passeren:
Willem de Vries, geboren rond
1580 en overleden in 1637, was
de eerste commandant op de
Roovere. Hij stamde uit de
Dordtse familie De Vries en was
een zoon van Kornelis Willemzn
de Vries en Levina Eijnoots Ver
boom. In eerste echt was hij ge
huwd met Anthonetta Cauter uit
Utrecht. Hij hertrouwde met
9 7
PLAN VAN HET FOKT HOOVE
tfcirr^ m 1/ on Mr/o/iixc**i'
<&tccn 1^01/
■A MaJtion-J O /ia**v*+vt-
B «0f P J&tyJ vwQs in u*uï<eti<ü-
C •%C2A7*"^/> ll*fj $El<L
T> Sba'~a,kAc^' Jz,/tr*tiHnao-*J**d T J^ayJ
I* lente, rul fiet \Jjüöt U lJiSmv otcvrv
t- S^t&oril til»/, "W Cati- Jih-C-'VOBT^iv •eocr'.e-
H Co7lt>iqai*-xj-*S. - '....Q2<t X A$-nL* t'a.n ain-icaji.
I !lait£ii AiJ&*l't)< \JtbJ Y 6 taw 7
K t/M*/ac4a<;i ^Occlin, t\\ 36 M*i>°UL»$4 van (Z&Cw/i
L yjJc*aeAtu> JSaJet'tt (W<,1 J d'&r+fU-f yy-
M \i,,i\ van i?inee>. - -5 ItytQcclvt9yi*t,^ouUc
X XÏrui l'Ck*t C*i>xtc>lien ti/4>ttf
•an
