De Waterschans nr. 4-200 7
De Waterschans nr. 4-200 7
Jan Pelsdonk
Het textiel van de tas waarin de
sieraden waren verborgen is vergaan,
slechts deze zilveren beursbengel van
Schoonhovense makelij resteert.
Saillant detail is, dat de schat nét
buiten de opgravingsput is gevon
den door medewerkers van het
bouwbedrijf. Gelukkig is de vondst
toch bij de archeologische dienst
aangemeld, waardoor de histori
sche gegevens konden worden
vastgelegd. Inmiddels zijn de
voorwerpen het lot gevolgd van
vele andere schatvondsten: ze zijn
onder de vinders verdeeld en door
verkoop verspreid geraakt.
Gulden Holland Dordrecht1749
Alle munten zijn door Pelsdonk
onderzocht bij het Geldmuseum
in Utrecht. De jongste munt - de
zogenoemde sluitmunt - is gesla
gen in 1793. Hierdoor ligt vast dat
de schat in ieder geval niet vóór
dit jaar kan zijn verstopt. Door
gaans is een schat niet lang na het
sluitjaar verborgen. Omdat er van
Bovendien is het jaar 1793 ook
niet sterk vertegenwoordigd, wat
gemakkelijk gekund zou hebben
als de schat in een later stadium
gevormd zou zijn. Er is dus toch
reden om te veronderstellen dat
de schat in of niet lang na 1793 is
verborgen.
Aan de hand van de afbeelding op
de pij penstopper, de initialen op
de beugel, de locatie van de
In 2002 heeft de archeologische
dienst van Bergen op Zoom on
derzoek gedaan naar de bewo-
ningsgeschiedenis van het Ribben-
sterrein.1 Tijdens de aansluitende
nieuwbouwwerkzaamheden werd
onverwachts een schat gevonden,
samen met een beurs en de ver
gruisde restanten van een koperen
theepot. De pot bleek na onder
zoek 144 zilveren munten te be
vatten, terwijl het beursje diverse
sieraden herbergde.
de Bataafse Republiek tot de eer
ste jaren van het Koninkrijk der
Nederlanden weinig munten zijn
geslagen en de oude munten ble
ven doorcirculeren, kan deze
schat echter nog zijn verborgen
tot in het begin van de negentien
de eeuw, want pas in 1849 verdwe
nen de laatste provinciale munten
uit de roulatie.2
Wat ontbreekt zijn de munten uit
met name 1794 en 1795: jaren
waarin soms nog forse aanmuntin
gen hebben plaatsgevonden.
1 32
Zaknecessaire
met op het
zegelstempel
het wapen van
Johannes
Sevenster.
vondst en de archieven zijn we de
eigenaar op het spoor gekomen.3
De pijpenstopper is versierd met
zeven sterren, een verwijzing naar
de familie Sevenster (Zevenster)
ligt voor de hand. Zeker als door
archiefonderzoek blijkt dat op de
locatie van de vondst een lid van
deze familie een aantal jaren heeft
gewoond. De schat is gevonden in
de restanten van een kleine arbei
derswoning met een vloeropper
vlak van ongeveer drie bij acht
meter. Deze woning werd van
1795 tot 1804 bewoond door Jo
hanna Sevenster-van Eekeren, de
vrouw van de in 1793 overleden
Johannes Sevenster. Johannes was
een bekende persoon in Bergen
op Zoom: hij was niet onbemid
deld en zat in de handel in onroe
rend goed. Voorzover bekend had
het echtpaar geen kinderen. Waar
om Johanna zich in een klein huis
je terugtrok zal wel altijd onbe
kend blijven.
Het is aannemelijk dat de schat
zal zijn verborgen in de periode
1795-1804, mogelijk bestaat er een
verband tussen het tijdstip van
verbergen en het binnentrekken
van de Franse troepen in Bergen
op Zoom in het voorjaar van
1795.
Het dagloon van een geschoold
bouwvakker in West-Nederland
bedroeg zo'n twintig stuivers per
dag.4 In die tijd ging nog het groot-
Overzichtstabel en waarde
Het onderstaande overzicht toont alle munten uit de schatvondst, geordend naar muntsoort,
staatkundige eenheid en jaartal.
muntsoort
gebied
jaartal (aantal)
totalen
zilveren dukaat
Zeeland
1694 (2), 1696,1697,1698 (3), 1701,1704 (4), 1706,
1707,1737,1738,1748,1757,1758,1761 (2), 1764,1768,
1769 (3), 1770 (3), 1771 (2), 1772 (3), 1773,1774 (4),
1775 (4), 1776,1778,1779 (3), 1780 (2), 1781 (2), 1787,
1788,1790,1791 (3), 1792 (7)
65
halve zilveren dukaat
Zeeland
onl.=1716-1793,1761,1764
3
kwart zilveren dukaat
Zeeland
onl.=1762 of 1782,1763,1765,1767,1774,1776,1793
7
daalder
Westfriesland
1685 (2), 1686
3
Zeeland
1679,1680
2
Utrecht
1685 (2), 1688,1689,1692
5
florijn
Deventer
1686
1
Groningen
1686
1
gulden
Holland
1749
1
Westfriesland
1764
1
Gelderland
1764
1
Overijssel
1722
1
schelling
Holland
1601
1
Westfriesland
1679 (2), 1680 (2)
4
Zeeland
1680,1685
2
Utrecht
1629,1675,1676,1679 (3), onl.=1680-1686 (3), 1681
10
Gelderland
onl.=1681-1688,1682
2
Overijssel
onl.=1680-1681,1682 (3), 1683
5
Kampen
z.j. ±1675 (6)
6
Zwolle
z.j. ±1618, onl.±1618,1680 (7)
9
Friesland
1598,1599
2
Groningen
1682
1
dubbele stuiver
Zeeland
onl.=1614-1619
1
Gelderland
1707
1
Overijssel
onl.=1615-1634, onl.=1677-1681,1680
3
Deventer
1683
1
Kampen
onl.=1677-1681,1679
2
Nijmegen
onl.=1681-1688
1
Friesland
onl.=1675-1712,1682
2
totaal 144
Opmerkingen:
z.j. zonder jaartal, onl. onleesbaar, jaartal-streepje-jaartal periode van aanmunting.
133
De spaarketel van Johanna Sevenster
Een schatvondst uit de 18de eeuw
