20
1 9 6 8 - 2 OO 8
het wandtapijt uit Het Markiezenhof met
de voet van Constantijn de Grote staat het
Colosseum duidelijk centraal. We zien dit amfi
theater in vervallen toestand, zoals het er in de zes
tiende eeuw uitzag. Op de voorgrond is een Vorst'
te paard afgebeeld. Jarenlang werd gedacht dat
deze man Karei de Grote was, die in de Kerstnacht
van het jaar 800 door de paus tot keizer werd ge
kroond. Niets blijkt minder waar te zijn!
1968-2008 21
PJRrEtRHL
zijn in 1468 marmeren fragmen
ten teruggevonden in de basili
ca, die in de loop der eeuwen
voor een groot deel volgestort
was met puin. In totaal zijn tien
fragmenten bewaard gebleven:
de kop, een stuk romp, twee de
len van de rechterarm, de rech
terhand, drie delen van het
rechterbeen en de twee voeten.
Deze delen staan opgesteld op
een binnenplaats van de Capi-
tolijnse Musea in Rome. Aan de
hand van het portret van de kop
wordt het beeld gedateerd tus
sen 313 en 315. Wanneer het
beeld gereconstrueerd zou wor
den, zou het ongeveer 12 meter
hoog zijn. Oorspronkelijk bestond
het beeld niet alleen uit marmer,
maar ook deels uit brons, dat
waarschijnlijk verguld was. Van
dat brons was de kleding van
het beeld gemaakt, de naakte
lichaamsdelen waren van mar
mer.
Afb. 3 Reconstructie van het circa 12 meter
hoge standbeeld van Constantijn de Grote,
zoals dat er waarschijnlijk uit heeft gezien.
In deze digitale reconstructie zijn duidelijk
de teruggevonden marmeren delen te
herkennen. Uit: Demandt, A. Engemann,
J. (red.), Konstantin der Grosse,
Ausstellungskatalog, p. 131.
Van de voeten van het beeld
van Constantijn is de linker het
best bewaard gebleven. Deze is
duidelijk zichtbaar op het wand
tapijt uit Het Markiezenhof, al is
hij daar voorzien van een san
daal die in het originele beeld
niet aanwezig is. Dat de voet op
het tapijt een sandaal draagt, is
niet heel erg vreemd. De afbeel
ding op het tapijt uit circa 1575 is
namelijk gemaakt door mensen
die nooit in Rome zijn geweest.
Zij hebben zich bovendien ge
baseerd op tekeningen van
Maarten van Heemskerk, die
veertig jaar eerder in Rome ver
bleef en pas in 1570 de tekenin
gen maakte. De maker van het
tapijt of Van Heemskerk heeft de
voet waarschijnlijk aangepast
naar eigen smaak, net zoals het
Colosseum op het tapijt niet ge
heel overeenkomt met de wer
kelijkheid. Ook dat gebouw had
den de wevers nooit met eigen
ogen aanschouwd.
Op het tapijt is de voet van Con
stantijn de Grote afgebeeld op
een sokkel met een scène uit de
ontstaansgeschiedenis van Ro
me. Over de stichting van de
Eeuwige Stad doen vele verha
len de ronde, maar het meest
bekend is toch wel het verhaal
van Romulus en Remus: de twee
lingbroers die opgevoed werden
door een wolvin, nadat zij in een
mandje in de Tiber waren ge
gooid. Op de sokkel op het tapijt
zie je de twee kindjes die ge
zoogd worden door de wolvin,
een thema dat je in Rome veel
vuldig tegenkomt. n
f»0
PJRrEtHRL
Rome. Dit gebouw heette oor
spronkelijk 'Amphitheatrum Flavi-
um', naar de Flavische keizer
Vespasianus (69-79) die in 72 na
Christus met de bouw ervan be
gon. Als opdrachtgever van dit
grootste antieke amfitheater
(188 x 156 meter) staat hij op het
tapijt in Het Markiezenhof op de
voorgrond afgebeeld. De vorst
te paard is dus niet Karei de Gro
te, maar keizer Vespasianus! Hij
heeft het Colosseum echter
nooit af gezien, omdat hij in 79
stierf. Zijn zoon Titus (79-81) vol
tooide het gebouw en wijdde
het in het jaar 80 na Christus in,
met een feest dat honderd da
gen duurde!
A fb. 5 Keizer Vespasianus gaf in 72
na Christus de opdracht tot de bouw
van het Colosseum. Op het wandta
pijt in Het Markiezenhof (detail) is
hij te paard afgebeeld naast twee
Romeinse soldaten. (Foto: Ward
Warmoeskerken, februari 2008).
Afb. 4 Rechtsonder op het tapijt in Het Markiezenhof (detail) staat de
linkervoet van Constantijn de Grote afgebeeld op een sokkel met de tweeling
Romulus en Remus. Zij zouden volgens de overlevering opgevoed zijn
door een wolvin. Later zou Romulus de stad gesticht hebben die naar hem
'Rome' ging heten. (Foto: Ward Warmoeskerken, februari 2008).
Eigenlijk geeft het wandtapijt in
Het Markiezenhof een verwar
rend beeld van de werkelijkheid.
Keizer Vespasianus, die zijn 'ei
gen' bouwwerk nooit voltooid
heeft gekend, kijkt naar het Co
losseum zoals dat er in de zes
tiende eeuw (ongeveer) heeft
uitgezien. Verder zijn in het ver
vallen amfitheater op het tapijt
gladiatoren- en jachtspelen aan
Zorgvuldig historisch onderzoek
heeft uitgewezen dat het ta
pijt thuishoort in een serie van
acht wandtapijten, met als the
ma de Antieke Wereldwonde
ren, Maarten van Heemskerk
maakte een serie tekeningen
van deze Zeven Wereldwonde
ren en voegde er zelf een acht
ste aan toe: het Colosseum in
ff O
