Afb. 8 Klassefoto meisjes-hbs-1924, Mien bovenste rij, 3e van links. sen zonder baan rondliepen. In de loop van de tijd kreeg zij een he kel aan kantoor, waar zij uitein delijk negen jaar zou blijven wer ken. Dat had zij niet gedacht toen zij aan haar baan begon. Ook was het niet mogelijk om van baan te veranderen of op kamers te gaan wonen. Daar waren de salarissen niet op berekend. En zo zou het nog negen jaar duren voordat Nol en Lien konden trouwen. In de tijd dat Mien naar de hbs ging van 1921-1923, was er in Bergen op Zoom ook nog een katholieke meisjes-hbs. Deze was gevestigd in een herenhuis aan de Engelsestraat. Blijkbaar had Miens vader ineens gehoord van deze meisjes-hbs, want toen zij van de lagere school kwam, zei haar vader: Je kan naar de hbs, je moet naar meneer De Ja ger gaan, die woont in de Fortuin straat, dat is de directeur van de school, ga maar zeggen dat je op school komt. En bij Van de Kreek21 kan je boeken bestellen. Toen was Mien elf jaar. Hoewel naar de hbs gaan voor een meis je al heel bijzonder was in die tijd, was Mien achteraf liever, 34 1968- 2008 wegens haar latere interesse in Italiaans en Spaans, naar een gymnasium gegaan. Voor het gymnasium moest je naar Roosendaal en daar was geen denken aan. Met het diploma driejarige hbs rondde zij haar opleiding af en ging werken als telefoniste. Mien heeft altijd ge vonden dat jonge mensen zoveel mogelijk moesten studeren want zonder diploma's kom je toch nergens. Wat zij zelf nog had ge wild: Ik had graag voor tekenen willen doorleren, maar dat was er niet bij natuurlijk. Daar was geen geld voor een universiteit. We zagen in deel I dat in 1920 de driejarige katholieke meisjes-hbs werd opgericht en wegens ge brek aan financiën in 1923 weer werd gesloten. Dat wordt ook duidelijk in het interview met oma, als ze zegt dat Mien naar de hbs ging: Naar de hbs, maar dd was maar driejarige hé, ja de meisjesschool. Had ze natuurlijk ook nog wel naar de rijks kunnen gaan. Op mijn vraag of dat niet dezelfde school was de driejarige hbs en de rijks-hbs zegt oma: Nee, de katholieke school, die ging weg, ik geloof het wel, drie jaar. En toen had ze natuurlijk wel verder maar da het ze dan toch nie gedaan. Ja, of misschien dat ik docht nou ben ik blij da ze 's een paar centen verdient. Doordat de meisjes-hbs in 1923 weer gesloten werd kon Lien daar niet meer naar toe. De derde generatie: Truus Na het wisselen van lagere school werd het toelatingsexa men gehaald en ging Truus in 1952 naar het katholieke Onze Lieve Vrouwe Lyceum in Breda: Ik was dus elf, toen ik naar de middelbare school ging. Ik werd in november twaalf. En ik vond het allemaal wel hoogst in teressant. Al die leraren en al die vakken. Ja, dat toelatingsexamen vond ik wel eng. Die vreemde school, al die vreemde kinderen. En d'r zat...., ooo, er zat bijvoor beeld een kind af te kijken, nou eh... nou dat eh... op het toela tingsexamen!... Nou eh... dat... dat begreep ik echt niet hoe je dat in je hoofd haalde. De verwachting was dat je als kind goed je best deed en dat De Waterschans nr. 1-2008 gold zowel voor de meisjes als de jongens in het gezin. Opleiding werd belangrijk gevonden want 'kennis is macht'. En daarom moest je ook het hoogste halen wat je zou kunnen halen. Het was vanzelfsprekend dat wij naar de middelbare school gin gen. Zonder dat ik me dat toen realiseerde had Lien wel de zorg dat wij ons niet de mindere zou den voelen: Het was alleen mijn eh mijn ...mijn zorg, als jullie daar zo op die middelbare school waren, dat je mee kon met een an der en er een beetje behoorlijk uitzag, en..eh..en je niet de minde re hoefde te voelen van eh van een ander, dat je dat je je pret tig voelde in je kleren, en dat je toch... eh.. dat was onze drijfveer ergens aan mee kon doen. Ik be doel, ik zal maar zeggen, dat ze vroegen mag je op het ballet, of mag ik tennissen, dat was eigen lijk het probleem. Ja, kunnen we dat financieel volbrengen? Eh gaat dat? Toen jij dan de eerste was die ging tennissen en ballet, toen zei pa: ja mams, ik vind dat wel goed, maar denk eraan, er komen er nog meer, want wat zij mag, moet een ander ook mogen. Daar moet je wel aan denken. En dan zei ik, ja god, dat zal dan ook weer wel gaan. En het is eigenlijk altijd ge gaan! Daar moesten Nol en Lien wel geen droog brood voor eten, maar wel iets voor laten: Nou het is zo geweest, toen jullie dan ei genlijk allemaal zover waren van tennissen en Laurin22 hockeyen en tennissen, dat ik dan met jullie besproken heb, dat toen heb ik gezegd, luister eens zus en zo, dat mag wel, maar dan doen we de werkster weg, want ik had toen om de andere dag hulp. Maar daar staat dan tegenover dat jullie dan moeten helpen. En ik weet niet, of je je dat nog herinnert voordat jullie naar school gingen, dat jullie slaapka mers opgeruimd waren, dat we tussen de middag, als we gegeten hadden, ik alvast naar de keuken ging om af te wassen, jij afdrogen, Kees23 brengen en weer terug. Dat hebben wij toen wel afgesproken en in de paasvakantie eh... dan deed ik de schoonmaak, dat jullie dan eerst het gewone werk of de kamer stoffen of wat dan ook. Ja, zo hebben we dat wel gedaan. An ders was er ook geen geld. Het hoogste halen wat je zou kunnen halen. Dat zou na het eindexamen de universiteit moeten worden, maar daar was geen geld voor. Pas na het eindexamen in 1958 en na aandringen van verschil lende leraren werd besloten om een beurs aan te vragen. Dat was voor de ouders een beladen zaak, want dan zou je een schuld opbouwen, waarvoor zij gezien hun eigen ervaring nogal be nauwd waren. En met hen wel meer mensen die de crisis van de jaren dertig hadden meegemaakt. Daar kwam bij dat studeren voor meisjes nog steeds minder be langrijk werd gevonden dan voor jongens, omdat de meeste meis jes toch zouden trouwen. En trouwen hield in dat je niet meer buitenshuis zou werken. Stude ren deed je als meisje niet om een carrière op te bouwen, maar vooral voor het geval je niet zou trouwen of weduwe zou worden. Ook zei een van de leraren en hij meende dat serieus: Ach, en zo'n universiteit is ook een uitstekende huwelijksmarkt. Dat was wel het laatste waar de ouders van Truus aan dachten bij studeren. Toen Truus' vader trots aan de rector van het gymnasium vertelde dat Truus toch aan de universiteit ging studeren omdat haar een beurs24 was toegekend, was de opmerking U mag er wel aan den ken dat zij dan een negatieve Afb. 9 Eerste klas middelbare school, mei 1953, Truus staand, 2e van links. 1968- 2008 35 ,4*» af

Periodieken

De Waterschans | 2008 | | pagina 18