Wij, Maria Elisabeth
Bergh, markiezin van
Geboo
Dood
Dr. Tjalling T. Wieringa
De Waterschans nr. 2-200
Bergen op Zoom
GRAVIN VAN DEN
£g*!iMii» «niegliiMSSl
Afb. 7. Standbeeld van
Margaretha van Oostenrijk op
de Grote Markt, nabij de
Kathedraal.
Elders in de kathedraal staat het
grafmonument van Alphonsus de
Berghes, aartsbisschop van Me-
chelen van 1669 tot 1689. Op dit
monument is het Glymeswapen
aangebracht. Deze Jansenist was
echter geen rechtstreekse af
stammeling van de Bergse Van
Glymessen, maar wel verwant
via de tak Grimbergen.
Huis nr. 13 aan de Haverwerf was
in 1639 een herberg genaamd 'Ber
gen op Zoom'. De gevel is opge
trokken in baksteen afgewisseld
met lagen natuursteen, zoals we dat
in Bergen op Zoom ook kennen. In
de negentiende eeuw was in dit
pand café de 'Mosselboot' geves
tigd. Zeeuwse mosselschuiten kwa
men aan de Haverwerf hun zee
vruchten lossen, die dan verder
landinwaarts werden vervoerd.
Karmelieten
Soms duikt Mechelen in Bergen
op Zoom op. De familie Kelder
mans werd hier al genoemd. Wij
weten dat de Christoffelschoor-
steen in Het Markiezenhof in
Mechelen werd gehakt en in de
len op een schuit naar Bergen op
Zoom werd vervoerd. Er is meer.
In de vroege vijftiende eeuw ves
tigden zich in Bergen op Zoom
tussen de Koevoetstraat en de
Rozemarijnstraat (vroeger Vrijt
hof geheten) de Lievevrouweb
roeders of Karmelieten. Zij wa
ren afkomstig uit Mechelen.
Maar ook minder devoot volk
nam zijn tijdelijke intrek in Ber
gen op Zoom. Een afdeling ruite
rij onder leiding van de uit Me
chelen afkomstige kapitein
Rombout (what's in a name) was
hier gelegerd. Hij was een zeer
lastig heerschap en bij zijn ver
trek bleken de logiesgelden voor
zijn ruiters slechts ten dele vol
daan te zijn. Maar deze historie
speelde zich lang geleden af.
Margaretha
Er is veel te zien en te beleven in
de oude binnenstad van Meche
len, de stad van Landvoogdes
Margaretha van Oostenrijk. Op
de Grote Markt, aan de voet van
de kathedrale toren, staat cen
traal haar monumentale stand
beeld. De landvoogdes staat hier
trots en groots afgebeeld met in
haar hand een oorkonde, het be
wijs van 'de Damesvrede', de
Vrede uit 1529, gesloten tussen
de Koningin van Frankrijk en
Margaretha van Oostenrijk.
Margaretha maakte Mechelen
groot en belangrijk. Toen zij in
1530 stierf, was het eigenlijk ook
meteen gedaan met de grandeur
van de stad. Haar opvolgster Ma
ria van Hongarije vestigde zich
in Brussel.
Noot:
Bronnen:
Afb. 9. Het schilderij 'De Drie Vrouwen'. Afgebeeld zijn: Margaretha
van Oostenrijk, Margaretha van York en Maria van Bourgondië.
Afb. 8. Het wapen van Aartsbis
schop Alphonsus De Berghes
op zijn grafmonument in het
priesterkoor van de Kathedraal.
Hij is een afstammeling van de
Van Glymessen via de broer
van Jan II, Philips van Glymes
(1422-1469). Hij is dus een
nazaat/afstammeling van de
Heren van Grimbergen.
2 OO 8
(1 61 O- I 6 3 37
Voorwoord
In het verleden namen getuigen
verklaringen binnen een te
voeren proces een belangrijke
plaats in. De getuigen immers
konden vanuit hun eigen erva
ring het gebeuren navertellen.
Wij moeten ons echter goed
realiseren dat datgene wat door
getuigen wordt waargenomen
sterk afhankelijk is van verwor
ven kennis. Anders gezegd,
waarnemen is kijken door een
begripsmatige bril. Wanneer wij
nu naar het verleden kijken, dan
doen we dat met de kennis van
de eenentwintigste eeuw en
deze is duidelijk verschillend
van die van het begin van de
zeventiende eeuw. Als wij over
het hart spreken dan hebben we
het over een pers-pomp- orgaan,
maar toentertijd was het hart de
zetel van de aangeboren warmte
en de vitale krachten, het hart
kookte en moest door inge
ademde lucht gekoeld
worden. We spreken nu over
coma, kunstmatige beademing
en hersendood, begrippen die in
de beginjaren van de zeventien
de eeuw totaal onbekend waren.
Afb. 1. Gravin Maria Elisabeth I van den Bergh. Olieverf op doek.
Collectie Huis Bergh. Uit de omgeving van Rubens.
Teruggaan in tijd kan dientenge
volge een 'oordelen' inhouden
met in de nabijheid een 'ver-oor
delen'. Om nu het laatste in dit
artikel te voorkomen zal ik zo
veel mogelijk de geschreven fei
ten weergeven. Er rijst daarbij
opnieuw een probleem, namelijk
dat deze feiten geschreven zijn in
verschillende talen. Voor de dui
delijkheid moet ik deze dus zo
veel mogelijk hertalen naar het
huidige Nederlands. Hierdoor
kunnen bepaalde accenten op
een onjuiste plaats terecht ko
men. Bovendien ben ik verplicht
een verkorte weergave te geven
1968 - 2 OO 8 53
1. Het is (nog) niet bekend waar dit huis
heeft gestaan. Overigens, stadsboden,
Bergse juristen en stedelijke bestuur
ders waren regelmatig in Mechelen te
vinden om er de belangen van de stad
te bepleiten.
Koeken, Marcel, Gids voor oud
Mechelen, z.j.. Standaard, Antwerpen.
ISBN 90 02 14372 9
Project Stedenbeleid, Stadsmonografie
Mechelen 2002, Ministerie van de
Vlaamse Gemeenschap, depotnummer
D/2002/3241/115.
Foto's: Ton Putter
