EEN ONTVOERING IN
Marianne de Hoogh-Andriessen
Tiiden veranderen!
Ward Warmoeskerken
JL
■/x<
Öe b^es
Op 10 mei 1787 betrok de negentienjarige Margaretha Makenis uit
Nijmegen samen met haar dochtertje een logement bij de weduwe
De Jager in Bergen op Zoom. Ze kwam aan de kost door uit bedelen
te gaan met het zielige verhaal dat haar man haar met dat kind had la
ten zitten. Ze probeerde op die manier bij de mensen medelijden op te
wekken om zo wat geld bij elkaar te sprokkelen. Bij deze weduwe
woonde ook Georg Mackay, gepensioneerde Schotse soldaat.
Wat de weduwe De Jager en
Georg Mackay niet wisten was
dat de 'dochter' in werkelijkheid
de tienjarige Dingena Krijntjes
was, die door Margaretha was
ontvoerd in Moerstraten.
Op de vroege ochtend van 12
mei ontdekte Georg Mackay dat
hij zijn zilveren beugeltas, waarin
een zilveren doosje, een gouden
ring en zes rijksdaalders - die hij
bewaarde in een kistje in zijn ka
mer - miste.
Alras merkte hij ook dat Marga
retha en Dingena verdwenen wa
ren. Hij vermoedde al snel dat
deze dames daar meer van wis
ten en ging dan ook naar hen op
zoek.
Hij achterhaalde ze op de Wouw-
sche Heide en eiste zijn eigen
dommen terug. Daarna bracht
hij ze op en werd Margaretha
naar de 'Gevangen Thoren' in
Breda gebracht.
De scherprechter geselde haar
zeer streng met de roede en ver
volgens werd ze nog tot 25 jaar
tuchthuis veroordeeld, waar ze
zelf met hard werken de kost
moest verdienen. In die dagen
betekende dat meestal spinnen
en het kaarden van wol. Stoffig
en eentonig werk en ook erg on
gezond!
Pagina uit het verslag
van het vonnis uit de
Schepenbank te Breda.
Foto auteur.
Alsof dit alles nog niet genoeg
was, werd ze daarna ook nog ver
bannen uit de Stad en Baronie.
Het is dan ook niet vreemd dat
we van Margaretha niets meer
hebben vernomen.
Wat betreft de kleine Dingena,
zij werd waarschijnlijk weer snel
met haar ongeruste moeder her
enigd. Van haar weten we iets
meer.
Dingena werd geboren op de
Klad en gedoopt te Halsteren op
17 december 1776, als dochter
van Cornelius Crijnen (Krijntjes)
en Catharina van Ackeren. Ze
trouwde op 23 januari 1803 in
Wouw met Nicolaus Deelen, na
dat ze op 8 januari 1803 in on
dertrouw waren gegaan.
Ze kregen drie kinderen, te we
ten Cornelius, Joanna en Jose-
phus. Helaas kwam haar man al
op 32-jarige leeftijd te overlij
den. Dingena zelf stierf op 31 de
cember 1839 te Wouw. Ze werd
63 jaar oud.
Deze gegevens komen uit de Ex
cerpten van criminele vonnissen
uit het register van criminele
vonnissen te Breda, akte 34.
De datum van de uitspraak en
executie van het vonnis is 1 fe
bruari 1788.
Bijzonderheden: na arrestatie
van het vonnis werd dit meestal
binnen een week geresumeerd,
uitgesproken en geëxecuteerd.
In dit geval werd het vonnis al op
10 juli 1787 gearresteerd en pas
een halfjaar later uitgesproken.
A,
<1
A-y.' -<CA'
s-
'A-,'*-
A.
■4-,.
j. <4- cTz
X-X-*-'
6/v/
<C'
/Xe 'r
126 1968 - 2 O O 8
S.O.S. markizaat
^Stio
Uu"9eb®^
Afbeeldingen uit een artikeltje van Bart Hendriks.
In een oude doos vol stoffige
ansichtkaarten en paperassen
vond ik een klein boekje. Op de
voorzijde staat dikgedrukt
P.U.N.T. Het boekje is een
'maandelijks jubelblad' uit okto
ber 1983 (precies 25 jaar oud),
dat uitgegeven is met medewer
king van Jongerencentrum De
Botte Hommel. Voor één gulden
kon je in het bezit komen van
een exemplaar vol wetenswaar
digheden over muziek en cul
tuur. In het redactionele inlei
dende artikeltje valt te lezen dat
een van de doelstellingen van het
maandblad is om "wat achter
grondinformatie over cultuurza
ken te geven". Even verderop:
"deze keer staan er wel wat
primeurs in". En dan wordt het
inderdaad interessant, want op
pagina 9 en 10 staat een artikel
tje van Bart Hendriks. Daaruit
komt het volgende (historische?)
fragment:
Toen in 1976 duidelijk werd dat
er een Markiezaatsmeer zou ont
staan rees natuurlijk de vraag wat
er met dit gebied moest gebeuren.
Uit studies bleek dat het slikken
en schorrengebied geleidelijk in
een zoetwater moeras zou kun
nen veranderen met een unieke
flora en fauna. Maar het stadsbe
stuur van BoZ wil een deel van
het Markiezaatsmeer voor wo
ningbouw gebruiken. Er moet
dan een landtong worden opge
spotendie de Bergse Plaat wordt
genoemd. De Bergse Plaat krijgt
een oppervlakte van 120 ha. Dit
is drie keer zo groot als de Bergse
binnenstad. Hierop worden dan
meer dan 3500 huizen gebouwd.
Deze plannen waren indertijd ge
maakt om tegemoet te komen aan
de mogelijke toewijzing van BoZ
tot groeistad. Er waren in de jaren
70 inderdaad veel mensen uit de
RANDSTAD die naar Bergen
verhuisden. Maar de situatie is nu
veranderd:
- Er is nauwelijks of geen over
loop meer.
- De minister wees BoZ niet aan
als groeistad.
- Er is in Bergen een grote leeg
stand.
- Er wórden nog 2200 huizen ge
bouwd in de Augustapolder en
Noordgeest.
Het ziet ernaar uit dat er zeker
voor het jaar 2000 geen huizen op
de Bergse Plaat gebouwd hoeven
worden. Toch wil het stadsbestuur
de Bergse Plaat laten opspuiten.
Ze kunnen nu van Rijkswater
staat nl. relatief goedkope specie
(=blubber) kopen (7 miljoen) die
uit het spuikanaal naar Bath
wordt gebaggerd. Om nu een
Bergse Plaat op te spuiten die op
de eerste plaats een toekomstig
uniek natuurgebied bedreigt, die
ten tweede waarschijnlijk niet
eens gebruikt zal worden voor
woningbouw omdat daar totaal
geen behoefte aan is, en die daar
om gewoon beschouwd kan wor
den als een symbool van pure
geldverspilling (20 miljoen en dit
in een tijd van bezuinigen en
inleveren!), gaat o.a. het SOS-
Markiezaat, de BMF (Brabantse
Milieu Federatie) toch iets te ver.
Denkend aan de huidige, verge
vorderde plannen rondom De
Markiezaten en De Bergse Ha
ven behoeft dit fragment volgens
mij geen verdere toelichting! Tij
den veranderen misschien, maar
de geschiedenis lijkt zich weer
eens te herhalen...
1968 - 2 O O 8 127 mV
MqjBHgrEN
,/X A
V.6
"5-.V
.GAG.
J-P.t
X a
A-"/''
>VW
f v/*
V'T
A''**'"'
r I cl, f
/fy, f Zvy//"' r
r t SF
X ur
v 'r
y
.V /"V,.
CA
At-., f. .Jmïx 'fa '"'J
rv> r
stXf
//-.>
i/czrr
ASCtr. /Acf Af
f
G
(pp
'vV
/rXv<fa',
ftsstrF'
/fg fa, 'o/m/m >'Wd'£"' U/< Acr n'
,,A
kt* /vn '///r s/c x'f kryC
IET?
2€eKor\f
rckrfean'e
meer
roarkiiaabmeer
