Mei '68: ook een revolte in Bergen op Zoom?
Protesten tegen bouw van een muziekschool op het Ravelijn
Ir. Frans de Looij
Gelijktijdig met de meiopstand in Parijs, waarbij
de straten van het Quatier Latin werden opge
broken door protesterende studenten in de slag
met het Franse gezag, vond er op de avond van
31 mei 1968 op de Grote Markt een 'revolte'
plaats van Bergse jongeren.
Aanleiding was de voorgenomen bouw van een
nieuwe muziekschool op het Ravelijn.
Plan muziekschool
Op 31 maart 1967 had de gemeenteraad zonder
hoofdelijke stemming een principebesluit
genomen voor de bouw van een muziekschool op
het Ravelijn.1 Door het college van burgemeester
en wethouders werd aan architect Rein
Fledderus, die ook de concertzaal De Doelen in
Rotterdam had ontworpen, de opdracht gegeven
om een bouwplan op te stellen.
Het door Fledderus gemaakte ontwerp voorzag
in een gebouw van drie lagen - tezamen tien
meter hoog - met daarboven nog een uitbouwtje
van het trappenhuis. Het was gesitueerd op
het terreplein van het Ravelijn. In het complex
waren dertien leslokalen, als afzonderlijke
units, opgenomen. Deze units waren in
een trapsgewijze compositie vormgegeven.
Op het vrijblijvende binnenterrein was een
openluchttheater gedacht. Het geheel had een
gesloten, fort-achtige verschijningsvorm. Het
bouwplan riep daardoor het beeld op van een
verdedigingswerk, dat naar de mening van de
architect goed aan zou sluiten bij het karakter
van het Ravelijn.2
Actiecomité
Na het bekend worden van het plan van
Fledderus ontstond er de nodige commotie
in de stad. Er werd een comité 'Behoud
ongeschonden Ravelijn' opgericht, waarin
onder andere de heren Jan van Giels, de latere
36
RAVELIJN
wethouder dr. Emiel Hartel en Fons Gieles
zitting hadden.
Passend in de tijdgeest van de jaren zestig om
de burger meer zeggenschap te geven, werd
door het comité een referendum gehouden om
de mening van de Bergse bevolking te peilen.
In maart 1968 verspreidde het huis aan huis
referendumbiljetten, waarop men door het
plaatsen van een handtekening de actie van het
comité kon steunen. Het biljet eindigde met de
zinsnede: "Merck toch hoe sterck, dat Uw stem
nu weer telt!"3
In dit 'referendum' spraken volgens een
brief van het comité van 11 april 1968 aan
de gemeenteraad 7.602 Bergenaren, 27.04-2
personen vertegenwoordigend, zich uit voor de
spoedige bouw van een muziekschool op een
andere plaats.4
Nadat in mei 1968 de maquette van het plan
van Fledderus aan de gemeenteraad was
gepresenteerd, maakte het comité als reactie
hierop een alternatief, waarin de ideeën van
het comité werden verduidelijkt. In dat plan
werd het binnenterrein ingericht als een
plantsoen. Tevens werd de wens uitgesproken
de kazematten in te richten als expositieruimte
over het 'krijgshaftige' verleden van Bergen op
Zoom.5
Protesten op de Grote Markt
Het voorstel voor de bouw van de muziekschool
werd op 31 mei 1968 door de gemeenteraad
behandeld. Tijdens deze raadsvergadering vond
er voor het stadhuis op de Grote Markt een
demonstratie plaats van tegenstanders van het
muziekschoolplan. Het was vermoedelijk de
eerste keer in de recente geschiedenis dat op
een dergelijke wijze in Bergen op Zoom actie
werd gevoerd. In groten getale waren jongeren,
in hoofdzaak middelbare scholieren, naar de
Grote Markt gekomen om het protest tegen
het plan voor het bebouwen van het Ravelijn
kracht bij te zetten. Het is echter niet helemaal
duidelijk in hoeverre de betoging een echte,
spontane actie van de jongeren betrof. Wellicht
waren velen hiervoor 'geënthousiasmeerd'
door onder andere Fons Gieles, die destijds
tekenleraar was op het Mollerlyceum. Van een
echt generatieprotest tegen de 'gevestigde orde'
kon niet worden gesproken.
Tijdens de betoging bleven de kasseien op
de markt onaangeroerd. Het protest bestond
uit spandoeken en werd kracht bijgezet met
enkele scheepstoeters, die normaliter zondags
gebruikt werden om het eerste van MOC aan te
moedigen.
Volgens Dagblad De Stem waren er bij het begin
van de raadsvergadering enige honderden
jongelui present op de Grote Markt om te
protesteren. "Zij droegen spandoeken waarop
leuzen stonden als 'de volkswil negeren is
Tekening met
het ontwerp van
architect
R. Fledderus.
Collectie MHC.
Maquette Ravelijn met het ontwerp van architect R.
Fledderus. Collectie Booij, MHC.
De Waterschans 4 - 2008
COMITÉ BEHOUD ONGESCHONDEN
OP DEN ZOOM
BERGEN op Zoom, 4 april 1968.
Aan de Gemeenteraad
van Bergen op Zoom,
Edelachtbare Heren,
j[J- M -f 7 2£Ji/</
Naar aanleiding van onze "Open brief aan alle Bergenaren" verzoeken
mij U vriendelijk nota te willen nemen van de daarin naar voren gebrach
te overtuigende argumenten tegen het plan voor de bouw van een muziek
school met openluchttheater op het Ravelijn.
Wy vertrouwen, dat D als vertegenwoordigers der burgerij bij de bepaling
van Uw definitieve standpunt ten aanzien van het referendum, waarbij
7602 Bergenaren, vertegenwoordigende 27.O42 personen, zich uitspraken
vdér de spoedige bouw van eed muziekschool op een andere plaats.
Inmiddels verblijven wJJ met gevoelens van de meeste hoogachting,
Namens het comités
1 Giels,
A.Th.J. Glelei
Dr. E.G.II. Harte 1
Maquette Ravelijn met het ontwerp van architect R.
Fledderus. Collectie Booij, MHC.
37
40 jaar 1968 - 2008
