slechts geformuleerd en bekendgemaakt door
mensendiehuntijdver vooruit waren, hebben
zij nu in brede kring steun gevonden en geleid
tot een politiek van effectief stadsherstel en
natuurbeheer. Dat mag wel de grootste winst
van de jaren zestig heten.
Noten
Chris van den Boom,
lid van het eerste uur, deelt zijn ervaringen.
Wat zijn uw herinneringen aan Bergen op Zoom in de jaren
zestig? Hoe was het leven in de stad toen?
"Als ik terugdenk aan de jaren zestig zijn er twee dingen die mij meteen te binnen
het geringe aantal auto's en het toen nog grote aantal kleine buurtwinkels. Wat de auto's
betreft: ik kan me nog goed herinneren dat als je een boodschap moest doen in de
binnenstad, je vrijwel altijd de auto voor de deur kon parkeren. Een luxe, waarvan de jonge
automobilist van nu alleen maar kan dromen. Voor zover ik me kan herinneren was het
parkeren gratis, behalve op de Grote Markt: daar moest je de parkeerwachter een kwartje
per keer betalen. In die tijd was er, waar je ook woonde, wel een kruidenierswinkel te vinden.
Een slagerij, een bakkerij, een groentenwinkel of een zuivelwinkel. In die winkel(tje)s was het
gezellig winkelen. Je ontmoette er telkens weer dezelfde buurtbewoners en de bediening
was heel persoonlijk.
Er waren in die tijd nog geen koopavonden; de huisvrouw moest overdag boodschappen
doen. Voor moeders met kinderen was dat wel eens een probleem, ware het niet dat vrijwel
de winkelier altijd bereid was om de boodschappen gratis thuis te bezorgen."
Kunt u aangeven hoe de Geschiedkundige Kring zich in de afgelopen 40 jaar heeft
ontwikkeld?
"Mijn herinneringen aan de Geschiedkundige Kring zijn nogal persoonlijk. Ten eerste
herinner ik me nog dat Fons Gieles me op een goede dag vroeg of ik me wilde aansluiten
bij een aantal mensen die wilden komen tot de oprichting van een geschiedkundige kring.
Ik heb me bij die groep aangesloten en herinner me nog goed
de daartoe voorbereidende bijeenkomsten en besprekingen.
Door de geschiedenis van Bergen op Zoom onder de aandacht
te brengen is er wellicht een aanleiding ontstaan de Stichting
Stadsherstel op te richten. Dat de binnenstad van Bergen op
Zoom een veel beter aanzien heeft gekregen, is vooral aan
deze stichting te danken. Ook herinner ik me nog een mini-
excursie naar enkele gerestaureerde panden op de Vismarkt.
Tijdens deze excursie had ik een gesprek met Jan Weyts. Dit
gesprek is de aanzet geweest tot het (laten) restaureren van het
monumentenpand 'Blijdenborch' in de Blauwehandstraat. Wij
hebben hier zeventien jaar met plezier gewoond."
1Voor de uitbreidingen van de stad in het algemeen:
W.A. van Ham, 'Bergen op Zoom', afl. 7 van de
Historische Stedenatias van Nederland (Delft 2003] 58-
63. Voor deze bijdrage is intensief gebruik gemaakt van
de Gemeentelijke jaarverslagen en die van de dienst
Gemeentewerken, die in 1961-1964 gecombineerd
waren met die van het Grondbedrijf. Waar geen
verwijzingen zijn toegevoegd, zijn de gegevens aan
deze reeksen ontleend. Zij bevinden zich in het
'Markiezenhof Historisch Centrum'.
2. Complete en wetenschappelijk verantwoorde
publicaties over deze periode, toegespitst op stad en
streek, ontbreken tot dusverre. Een goed begin is het
overzichtswerk van P. Brusse, De dynamische regio.
Economie, overheid en ondernemerschap in West-
Brabant vanaf 1850 (Utrecht 2008).
3. Omdat het aspect bestemming bij de stedenbouw
kundigen vooropstond, ging men in deze periode
steeds meer van 'bestemmingsplan' spreken. Mede
omdat dit begrip nog geen gemeengoed is, wordt hier
aan 'uitbreidingsplan' de voorkeur gegeven.
4. Zie de bijdrage van A. van den Bulck elders in deze
bundel.
5. 'Professor Asselbergs strijdt tegen leegstand', door
rinze.brandsmafdbndestem.nl., zaterdaq 6 september
2008
6. E. Hartel, Bergen op Zoom. Proeve van een sociaal-
geografische stadsanalyse (Terborg 1961) passim, vooral
188-189.
7. K. Schuyt en E. Taverne (red.), Nederlandse cultuur in
Europese context: 1950 Welvaart in zwart-wit, 113-114.
8. Anoniem [provincie Noord-Brabant], De functie van
Noord-Brabant in 'het Nieuwe Westen'. Een studie over
de ontwikkeling van westelijk Noord-Brabant in de Rijn-
Maas- en Scheldedelta (z.pl. l's-Hertogenbosch] 1959,
45-56.
9. Functie van Noord-Brabant, 64.
10. Functie van Noord-Brabant, 54.
11Functie van Noord-Brabant, 64 en kaart op 65. De
overzichtskaart achterin wijkt af van de kaart in de
tekst. Men kan de overzichtskaart dan ook meer als
een zeer globale aanduiding zien.
12. Schuyt en Taverne, Nederlandse cultuur1950,196-218.
13. E.A.B. van Vianen in Publieke Werken, officieel orgaan
van de vereniging van directeuren van gemeentewerken
29 (1961) 107-1 1 1.
14. Zie ook de bijdrage 'Verworvenheden en perspectieven'
in: Jaarverslag van de gemeente Bergen op Zoom 1965,
1-10. De indeling van de gemeente in stadsdelen,
wijken of buurten wisselt ook thans nog sterk. Iedere
afdeling van de gemeenteadministratie die een
bepaalde deeltaak behartigt, past de indelingen aan bij
het doel waarvoor zij worden gehanteerd. Dit kan tot
misverstanden leiden.
15. 'Kastanjelaan 160/Piusplein' in: C.D. Vanwesenbeeck
(eindredactie] Bergs Monumentenboek. Monumentale
architectuur in Berqen op Zoom (Berqen op Zoom 1995]
112-113.
16. Een ander onderdeel, tussen de Holleweg en de
Schaepmanlaan, is voor het eerst bewoond in 1970-
1972. In die jaren komt ook het winkelcentrum De
Gagel tot stand. Twee flatgebouwen, de Bunthof en de
Groeshof, verrijzen in 1973-1974. Een afsluiting vormt
de bouw van de Kruidhof en omgeving in 1978-1980.
17. Het open bad wordt pas voltooid in 1973. Daarnaast is
er in 1971-1972 een sporthal gebouwd. Dit zwembad
bestaat niet meer. In plaats hiervan komt het zwembad
De Schelp, gelegen aan de Binnenschelde.
18. In de jaren na 2000 is een deel van de wijk ten zuiden
van de Rooseveltlaan dat in verval was geraakt,
afgebroken en in nieuwe stijl herbouwd. Een nieuwe
samenhang moet ontstaan door het ten tijde van het
schrijven van dit artikel volop in ontwikkeling zijnde
nieuwe stratenplan op het terrein van de vroegere Cort
Heyligerskazerne.
19. Het landgoed Lievensberg was onder meer eigendom
van Joannes Adrian us de Ram (1798-1888], arts te
Bergen op Zoom. Hij breidde de villa uit.
20. Het dorp dankt zijn ontstaan aan de stichting van een
rooms-katholieke parochie voor het gebied buiten
de wallen van Bergen op Zoom in 1864. Het vroegere
parochiecentrum bestond uit een kerk met pastorie
(1865). Beide gebouwen hebben inmiddels hun
oorspronkelijke functie verloren.
21De Mondaf is in 1899-1900 ingericht ten behoeve
van de watervoorziening van de stad. Onder meer
werden toen een pomp Iprise d' eaul geslagen en
filtergebouwen enzovoort opgetrokken.
22. Het gebouw geraakt spoedig in verval; in 1974 zijn de
laatste resten van de bouwval door baldadige jongeren
in brand gezet; wat er van overgebleven is, wordt in
1979 opgeruimd. Aan de kerk herinnert de naam van
het woonerf de Paulusberg, bewoond sinds 1981
23. Het deelplan voorziet in de bouw van de Scheldeflat aan
de Borgvlietsedreef. Deze zal in 1971 voor het eerst
voor bewoning in gebruik worden genomen.
24. W. Heijbroek, 'De productie van suiker en alcohol in
relatie tot de haven', in: Krabbegat, havenstad, da's m'n
gróótste dróóm, 95-113.
25. Brusse, Dynamische regio, 197-202. Bij het langst
overlevende bedrijf de N.V. 'Holland', werken in 1971
nog vele honderden mensen. Tegen het einde van
de jaren zeventig geraakt het echter in problemen
en begin jaren tachtig gaat er eveneens een slot op:
Brusse, ibidem, 269-271Over het ontstaan van 'De
Holland' zie P. van Kalmthout, Zand erover (Bergen op
Zoom 2005) 23.
26. Brusse, Dynamische regio, 225.
27. Schuyt en Taverne, Nederlandse cultuur...1950,
90-100. Zie het kaartje van probleem- en
ontwikkelingsgebieden op blz. 98 van dat boek.
28. A. Suijkerbuijk, 'Van stank en overlast verlost. Demping
van de binnenhaven van Spui tot Bontebrug', in:
Krabbegat, havenstad, 115-118.
29. 'Memoriaal betreffende het tot stand komen van de
Theodorushaven te Bergen op Zoom', Gemeenteverslag
Bergen op Zoom 1963, 13-30.
30. Brusse, Dynamische regio, 212-213, 225, 282, 288.. De
vestiging van Synthese is inmiddels via Akzo Resins
overgegaan in Nuplex Resins BV.
31. Heijbroek, 'De productie', 102-106; Brusse, De
dynamische regio, 137-142.
32. Van Ham, De straatnamen van Bergen op Zoom
De Waterschans 4 - 2008
50
(Bergen op Zoom/Alphen aan den Rijn 1995) 93;
H. Bos en M. Vermunt, 'Schematische weergave van
het havengebied door de eeuwen heen', in: Krabbegat,
havenstad, 127-130.
33. De naam heeft niets te maken met een school, maar
met een verdwenen boerderij die zo heette.
34. ITCC betekent International Tobacco and Cigarettes
Company: Brusse, Dynamische regio, 208.
35. J. Siebelt, 'De vonk gezien?' in: Gemeentewerken
Bergen op Zoom Verslag 1969, 3.
36. Van Ham, Historische stedenatias, 60-63.
37. K. Slootmans, Bergen op Zoom. Een stad als een
huis, derde herziene druk (Zaltbommel 1974) 224-
228 geeft al blijk van enige teleurstelling over het
vertragen, zo niet voorgoed schrappen van grootse
plannen als de Zoom(se)weg, het Kreekrakplan en het
Reimerswaalplan.
38. Brusse, Dynamische regio, 243, 282. General Electric
Plastics is in 2007 overgegaan in handen van een ander
internationaal bedrijf, SABIC Innovative Plastics.
Blijdenborch, Blauwehandstraat 18.
Collectie MHC.
|iu«»WOTÖnin
51
40 jaar 1968 - 2008
