Onderzoeksarchief Woordenboek
Brabantse Dialecten raadpleegbaar
Mededeling GeschiedenisQuiz 17 april 2009
Bronnen:
Noten:
Het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) heeft een nieuwe aanwinst in ontvangst mogen
nemen: het onderzoeksarchief van het Woordenboek Brabantse Dialecten. Dit is geschonken door
de Letterenfaculteit van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Het archief, dat in de Bossche locatie
van het BHIC ligt en een omvang van 17 meter heeft, is geheel openbaar. De inventaris is via de
website van het BHIC (www.bhic.nl/onderzoek) te raadplegen. Belangstellenden kunnen in de
Bossche studiezaal ook alle delen van het woordenboek inzien.
Het archief bevat de bronnen van
het project 'Woordenboek van de
Brabantse Dialecten'. Dit project ontstond in
1960 op initiatief van prof. dr. A.A. Weijnen.
Het woordenboek zelf is in 33 afleveringen
gepubliceerd tussen 1967 en 2005 en beschrijft
de agrarische woordenschat, de vaktalen
(bijv. van een diamantbewerker, molenaar of
brouwer] en de algemene woordenschat van
de dialecten in de provincies Noord-Brabant,
Antwerpen en Vlaams-Brabant. De redactie
zetelde bij de Nijmeegse Centrale voor Dialect
en Naamkunde (NCDN), die later is opgegaan in
de afdeling Taalwetenschap van de Faculteit der
Letteren van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Belangstellenden vinden in het archief
onder meer ingevulde vragenlijsten van de
Nijmeegse enguête over diverse woorden
in het lokale Brabantse dialect. Daarnaast
verzamelde de redactie informatie over de
verschillende Brabantse dialecten in de vorm
van knipsels, ingezonden woordenlijsten en
dialectbeschrijvingen e.d. en beheerde zij het
materiaal dat in voorgaande decennia door
wetenschappelijk onderzoek was vastgelegd.
Zo bevinden zich ook de aantekeningen van
J.M. Renders uit Woensel (opgetekend tussen
1930 en 1961) over vele verschillende Brabantse
en Limburgse dialecten in dit archief. Een
ander onderdeel bestaat uit de invullingen van
de vragenlijsten die professor A.A. Weijnen
tussen 1938-1950 verwerkte en publiceerde
in de tijdschriften Brabantia Nostra en Edele
Brabant. Het is dus deels ook zijn persoonlijke
archief.
Hoe kom je er?
Belangstellenden kunnen het
onderzoeksarchief raadplegen via
www.bhic.nl/onderzoek, hier kunnen zij de
zoekterm 'Woordenboek Brabantse Dialecten'
invullen en een keuze uit de treffers maken.
Live op BRTO-Radio tussen 19.00-23.00 uur
Op vrijdagavond 17 april organiseert de Geschiedkundige Kring de GeschiedenisQuiz in de aula van
't Rijks, Stulemeijerlaan, Bergen op Zoom. Ook dit keer zal de BRTO-Radio de quiz in z'n geheel live
uitzenden tussen 19.00 en 23.00 uur.
Natuurlijk zijn de leden op de avond zelf ook welkom als toeschouwer. Maar, informeert u 's avonds
tevoren even telefonisch bij ondergetekende of er nog plaats is.
Fons Evers, tel. 0164-210283 of e-mail fons.eversldwolmail.nl
Berends, R.en A.H. Huussen jr., R. Mens, R. de Windt,
Arbeid ter Disciplinering en Bestraffingl/eenhuizen als
onvrije kolonie van de Maatschappij van Weldadigheid, 1823-
1859, De Walburg Pers, Zutphen, 1984.
Buisman, J., Bar en Boos, Zeven eeuwen winterweer in de
Lage Landen, Baarn, 1984.
HoliestelLe, L.M., Rijksarchief in Zeeland, Gids nadere
toegang 2, 1989.
Jansen, Suzanna, Het pauperparadijs. Een
familiegeschiedenis, Amsterdam 2008.
Jorissen, Theod., Historische bladen, Haarlem, 1912.
Roelfsema-van der Wissel, H.G., Ziekte en Zorg, De
gezondheidszorg in de Noord-Nederlandse koloniën van
de Maatschappij van Weldadigheid tussen 1818 en 1859,
Groningen 2006.
Schackmann, Wil, De Proefkolonie, Amsterdam, 2006.
Valken, M. red., Kroniek van Nederland, Amsterdam 1988.
1. Gens Nostra, Maandblad der Nederlandse
Genealogische Vereniging, jaargang 53, nr. 12,
December 1998, pag. 677.
2. Van Dale: de toestand waarin iemand verkeert die bijna
niets heeft om van te leven.
3. Arbeid ter Disciplinering en Bestraffing, pag. 10 e.v.
4-, Kroniek van Nederland, pag. 651.
5. We vinden deze naam als Trips, Trijps, Trip, Tribus,
Trips. In het vervolg gebruiken we Trip, omdat deze
uiteindelijk de familienaam wordt.
6. Later vinden we steeds als haar achternaam "de
Kort". In het vervolg van dit artikel gebruiken we "de
Kort".
7. Regionaal Archief Zutphen, Archiefnr.1, Inventaris
van het Oud-Archief van de gemeente Zutphen,
inventarisnr. 2062, naamlijst van officieren in dienst
van de Bataafse Republiek, 1797.
8. Bergen op Zoom, Bevolkingsregister 1812, fiche 1, no.
574.
9. 'Snuifrasper' is iemand die tabak tot snuiftabak
raspte. Dit stond als beroep op zijn overlijdensakte.
10. Bergen op Zoom, Bevolkingsregister 1830, fiche 2,
folio 30.
11. Bergen op Zoom, Bevolkingsregister 1830, fiche 2,
folio 279.
12. Baren Boos, pag. 202 e.v. Alle gegevens over
weersomstandigheden uit die tijd komen uit het boek
Bar en Boos, Zeven eeuwen winterweer in de Lage
landen.
13. In 1661 lieten Herman en Louis Trip van hun geld,
dat zij onder andere als wapenfabrikanten verdiend
hadden, een door Justus Ving boons ontworpen
stadspaleis in Amsterdam bouwen 'Het Trippenhuis'
Kroniek van Nederland, pag. 456). Deze Trippen zijn
geen familie van de Catharina, waar dit verhaal over
gaat.
14. Antonetta Hartogs, Antonetta Timmermans en
Catharina Neutermans.
15. Bergen op Zoom, Wijkregister 1850-1860, folio 266.
16. Rijksarchief in Zeeland, pag. 6.
17. Historische bladen, pag. 130 e.v.
18. Kroniek van Nederland, pag. 638.
19. Arbeid ter Disciplinering en Bestraffing, pag. 11.
20. Arbeid ter Disciplinering en Bestraffing, pag. 19.
21. De Proefkolonie, pag. 307 e.v.
22. Arbeid ter Disciplinering en Bestraffing, pag. 57. e.v.
23. Bijvoegsel tot het Staatsblad, 1824, 297-298.
24 .Arbeid ter Disciplinering en Bestraffing, pag. 59.
25. Missive: officieel schrijven.
26. Rijksarchief Noord-Brabant, Gevangenissen Breda
1815-1940, inv. nr. 84.
27. Rijksarchief Noord-Brabant, Huis van Arrest te Breda
voor vrouwen, inv. nr. 92.
28. Na 1820 is een el één meter; één duim is dan 1
centimeter.
29. Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Archief: Vonnissen
Arrondissementsrechtbank, inventarisnr. 23 (nr. 282).
30. Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Archief: Vonnissen
Arrondissementsrechtbank, inventarisnr. 23 (nr. 282).
31. Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Register voor de
strafgevangenis te Breda voor vrouwen, inv. nr. 108.
32. Rijksarchief Drente, RWI Veenhuizen en
Ommerschans, toegangsnr. 0186, inventarisnr. 1384.
33. Rijksarchief Drente, RWI Veenhuizen en
Ommerschans, toegangsnr. 0186, inventarisnr. 436,
microfiche 12+.
34. Arbeid ter Disciplinering en Bestraffing, pag. 43 e.v.
35. De gegevens over de samenstelling van het eten en de
kleding zijn voornamelijk ontleend aan Ziekte en Zorg,
hoofdstuk 13 en 14.
36. Rijksarchief Drente, RWI Veenhuizen en
Ommerschans, toegangsnr. 0186, inventarisnr. 1563.
37. Arbeid ter Disciplinering en Bestraffing, pag. 61.
De Waterschans 1 - 2009
42
bhic
BRABANTS HISTORISCH INFORMATIE CENTRUM
43
De Waterschans 1 - 2009
