Sterenberg (1)
Bergse binnenstad kan
veel aantrekkelijker
P^p£lSf)
"Willem Asselbergs had 'De Mozes'
gerestaureerd en mijn pand was ook klaar.
Asselbergs en ik hadden daarmee wat meer
reden om een grote mond op te zetten omdat
we zelf het voorbeeld hadden gegeven. Dat
speelde best een rol. Op een gegeven moment
is door beide comités een bezwaarschrift tegen
het plan Parade ingediend."
Wat waren de effecten van het indienen van
het bewaarschrift?
"Het was sensatie. Ik heb een overzicht
gevonden van de aangetekende
bezwaarschriften, 191 in totaal en gedateerd
op 26 februari 1971. De kranten stonden er
vol van. Het was in feite het tweede echec
van burgemeester Van de Laar en het
gemeentebestuur. Eerst het Ravelijn en nu dit.
Er ontstond een enorme bestuurlijke impasse.
Het eerste plan Parade is uiteindelijk een
schone dood gestorven."
"Men heeft daarna het gewijzigde
bestemmingsplan Parade gemaakt. En dat
was niet meer dan een klein boekje met een
groene kaft en misschien tien bladzijden tekst.
Het gewijzigde plan was in feite het bouwplan
voor de Hema. Er speelde ook nog een ander
belang. Op het terrein van de Hema stond een
oude melkfabriek. De coöperatie van Wouw
en Roosendaal had er baat bij dat pand te
verkopen en de gemeente had er op haar beurt
belang bij dat deze opstallen - midden in de
stad - weggingen. De vestiging van de Hema
was eigenlijk een logisch gevolg op datgene
wat er eerder bedacht was. Inmiddels had C&A
[1967, BtS] haar intrek in genomen in de nieuw
gebouwde Lucernaflat en was er al enige jaren
een noodwinkel van Albert Heijn op de huidige
Paradeplaats."
"Inspraak was er niet. In het Stadhuis
vond wel een zogenaamde hearing plaats.
Burgemeester Van de Laar zat daar te
midden van vertegenwoordigers van het
architectenbureau Groosman uit Rotterdam
en van Wilma uit Weert. Je kon gewoon netjes
je vinger opsteken en dan kon je wat zeggen.
Voordat het gewijzigde bestemmingsplan
definitief werd gemaakt, werd het Actiecomité
Binnenstad geconsulteerd - men was wijs
geworden en vond ons maar een hardnekkige
groep - waarop ik een doorgang tussen het Sint-
Josephplein en de Stenen Tuin uit het vuur heb
weten te slepen. Dat bekende gangetje tussen
Hema en de panden van Van de Luijtgaarden.
De looproute tussen C&A en Hema - met
hun fenomenale trekkracht ten opzichte van
het oude, historische centrum - werd zo
alsnog bewerkstelligd. Het heeft nooit echt
gefunctioneerd, maar voor het comité was het
een pleister op de wonde. Het gevolg van het
vaststellen van het gewijzigde bestemmingsplan
was dat de Sint-Josephstraat verwinkelde. Je
kunt zeggen dat de belangrijkste en krachtigste
winkels zich in één van de minst interessante
stadsstraten vestigden."
"Het Actiecomité Binnenstad bleef actief. Op een
gegeven moment wilde de gemeente niet meer
praten, waarop er een bemiddelingspoging
gedaan is door een zekere mr. Hessing,
consulent van het ministerie van Economische
Zaken. Hij heeft bij burgemeester Van de
Laar kunnen regelen dat er een voorlopige
commissie voor het midden- en kleinbedrijf
werd opgericht. Later, in 1977, is de Federatie
Middenstand Grootwinkelbedrijf Horeca opgericht
(MGH). Zelfs de grootwinkelbedrijven namen
hier con amore zitting in. Ik werd voorzitter en
de bedrijfsleider van C&A, de heer Baartman,
vice-voorzitter. We kregen via deze weg alsnog
gehoor bij de gemeente, wat resulteerde in een
periodiek overleg van vier keer per jaar".
Op welke manier was MGH actief betrokken
bij visievorming over de stad?
Wij hebben destijds als MGH een
knelpuntennota opgesteld over de binnenstad.
De gemeente vroeg ons na het verschijnen
ervan: 'waar zijn jullie oplossingen?' We namen
daarom in 1979 het stedenbouwkundig bureau
Sterenberg in de arm om een binnenstadsplan
te laten maken, een structuurvisie over het
centrum. Het plan had een geweldige impact,
tot hoofdredactionele commentaren aan toe.
Sterenberg schreef in de structuurvisie dat
de stad van mensen was, van voetgangers.
Dat was in Bergen op Zoom, waar altijd op
parkeren werd gehamerd, nog nooit vertoond.
In het plan stonden best dingen waarvan de
kortzichtige middenstander dacht: 'dat zal
zo wel zijn'. Er is in dit kader ook wel eens
over middenstandscosmetica gesproken,
wat te maken had met de wijze waarop
middenstanders hun gevels meenden te moeten
'opfleuren' met vlaggen, lichtreclames en
Happort Fterenberg: ..Herstel mensetil^e maa
L> f I a
1 J
bakken met kunstbloemen. Die ondernemers
hadden natuurlijk best wel eens een grote
bek en hadden overal commentaar op
maar ze deden in mijn ogen wel iets met dit
binnenstadsplan."
Als ik nu terugkijk, heeft de modernisering
- ofwel het bouwen voor de behoeftes die
opkwamen - geleid tot een economisch 'status
quo' in het centrum van Bergen op Zoom.
Regionaal gezien kwam Bergen op Zoom op
achterstand. Een achterstand die pas twee
decennia later - met het nieuwe Paradeplan
van Rob Krier - is omgebogen. Dit plan is op
een dusdanig stedenbouwkundig en historisch
verantwoorde manier gerealiseerd, dat Bergen
op Zoom een revival heeft doorgemaakt. De
inertie van ondernemers [standplaatstrouw,
BtS] had wel tot resultaat dat een heleboel
karakteristieke gevels sfeer aan de stad zijn
gaan en zijn blijven geven. Een geluk bij een
ongeluk. In het laatste kwart van de vorige
eeuw heeft Bergen op Zoom zijn traditionele
verzorgingsfunctie voor de regio voor een deel
verloren. Ik wil niet verhullen dat dat te maken
gehad heeft met het tegenhouden van het
eerste Paradeplan. Er is een dure, economische
prijs voor betaald."
Waarom zal de Parade 'van nu' economisch
gezien wel slagen?
"In de jaren negentig is men gaan studeren
om de weeffout die in de binnenstad heeft
gezeten, te gaan herstellen. Nu wordt het
ingewikkeld. Onze stad heeft in theorie een
CiQ pad bade-
Op pav*baav
allocs yoetq^
Afb. 4. De heer G. A.M. Herbers Ifoto Bas ter Stege],
Afb. 5. Een pagina uit de Structuurvisie Binnenstad Bergen
op Zoom van 1979 (bron MGH, foto Bas ter Stege],
De Waterschans 1 - 2009
10
H ET gemeentebestuur van Bergen op Zoom. speciaai ce
nieuwe wethouder voor Ruimtelijke Ordening, krijgt binnenkort
een mooi stukje werk overhandigd. We doelen op het rapport
over de binnenstad, dat het architecten- en ingenieursbureau
Sterenberg uit Ter Apel in opdracht van de stedelijke midden
stand, grootwinkelbedrijven en horeca-ondernemers heeft
gemaakt. Een gedegen stuk werk, waarmee de Bergse bin
nenstad behoorlijk kan worden opgekrikt. Een vooraanstaand
Afb. 7. Een gedeelte van een hoofdredactioneel commentaar
uit het Brabants Nieuwsblad van 19791foto Bas ter Stege],
Afb. 6. Een fragment van een krantenartikel uit het Brabants
Nieuwsblad van 19791foto Bas ter Stege],
ll
De Waterschans 1 - 2009
