WARTAAL
De proef op de (reken)som
WARTAAL
Een ander woord voor 'geschiedenis' is 'historie'. Dit woord vindt zijn oorsprong in het Griekse woord
'historia', met drie basisbetekenissen: onderzoek, kennis en geschiedverhaal. Onderzoek naar een
bepaald aspect uit het verleden, om met de kennis van dat onderzoek tot een geschiedverhaal te
kunnen komen. Hoe gaat dit in zijn werk? We nemen de proef op de som.
Historisch onderzoek bestaat in de eerste
plaats uit het raadplegen van bronnen,
bijvoorbeeld de rekening uit 1956. Een primaire
bron, direct afkomstig uit het verleden. De reke
ning wordt uitvoerig bestudeerd en 'ontcijferd'.
De tekst van de bron geeft ons direct informatie
over de kosten van een bruiloft in 1956. Deze
informatie roept vragen op. Vragen die tot
nieuwe informatie kunnen leiden. Bijvoorbeeld:
in welke mate zijn de genoemde prijzen de
afgelopen vijftig jaar gestegen? Om op deze
vraag een antwoord te kunnen geven, ga je de
prijzen van toen vergelijken met de prijzen van
nu.
De huidige prijzen van dranken in de horeca
variëren van café tot café. Een gemiddelde is
met behulp van internet snel te bepalen. Je
raadpleegt de drankenkaart van verschillende
restaurants of cafés en berekent de gemiddelde
prijs per product. In bijgaand schema zijn de
prijzen van (bijna alle) dranken en de rookwaren
uit de rekening van 'De Vetpan' geplaatst (kolom
A) naast de gemiddelde prijzen van nu (kolom
B). De prijzen uit kolom B zijn berekend door
vergelijking van de drankenkaarten van zeven
horecagelegenheden in Nederland. Het totaal
van de drankrekening uit 1956 komt op fl. 211,90
en de vergelijkbare rekening van 2009 heeft een
totaal van 1699,00, wat overeenkomt met
fl. 3297,80. Een eenvoudige rekensom toont aan
dat de prijzen in deze categorie de afgelopen
vijftig jaar ruim vijftien (15,56) keer zo hoog
geworden zijn!
Een volgende vraag die je zou kunnen stellen:
zijn er bepaalde dranken op de nota die een
uitzonderlijke stijging in prijs vertonen? Om
dat te weten te komen, kun je de prijzen uit
1956 omrekenen naar deze tijd, door ze te
vermenigvuldigen met 15,56 en te delen door
2,2 om van de guldens euro's te maken. Het
resultaat van die berekening vind je in de laatste
kolom van het schema (kolom C). Wanneer je
die vergelijkt met kolom B, dan zie je de meeste
prijzen relatief gezien vrijwel gelijk gebleven
zijn, zowel van de dranken als van de sigaretten
en sigaren. Wel valt op dat de niet-alcoholische
dranken sterker in prijs gestegen zijn dan de
alcoholische: de prijzen van frisdranken zijn
ruim achttien (18,2) keer gestegen, die van
alcoholische dranken de 'gemiddelde' vijftien
keer. Daar springt vooral het bedrag van een
fles advocaat eruit: de prijs daarvan is het minst
gestegen. Bij de frisdranken is met name een
flesje cola duurder geworden. Ook valt op dat
een flesje chocomel zowel in 1956 als in 2009
duurder is dan de andere niet-alcoholische
dranken.
Overigens waren die niet-alcoholische dranken
in 1956 een stuk goedkoper dan tien jaar
daarvoor. Kort na de oorlog kostte een flesje
limonade dertig cent en ook voor een flesje cola
moest je toen dertig cent betalen, zo bewijst
een prijslijst van café Oosterwaal uit 1966.
Dit verschil in prijs werd veroorzaakt door de
hoge prijs van suiker: kort na de oorlog was die
ontzettend duur.
Na alle prijsvergelijkingen van de dranken en
rookwaren onderling, zou je de prijzen daarvan
ook nog kunnen vergelijken met die van andere
producten, zoals kleding en huishoudelijke
artikelen. Door die vergelijking kun je te weten
komen of de prijzen van drank en rookwaren
relatief gezien meer of minder gestegen zijn
dan de prijzen van andere artikelen. Dat is een
mooi onderzoek voor nieuwe kennis van de
geschiedenis. Niet voor nu: we hebben even
genoeg geleerd!
De Waterschans 2 - 2009
90
KOLOM A: prijs in 1956 in guldens
KOLOM B: prijs in 2009 in euro
KOLOM C: prijs in 1956 in euro
8 liter oude claren
a 7,10
56,80
a 49,00
392,00
a 50,20
401,75
4 (liter) bessen
a 6,10
24,40
a 49,50
198,00
a 43,1 5
172,60
3 (liter) cognac
a 6,90
20,70
a 49,00
147,00
a 48,80
146,40
3 flessen advocaat
a 4,70
14,10
a 14,40
43,20
a 33,25
99,75
1 fles cherij
4,95
23,45
35,00
1 (fles) roode wijn
3,95
16,95
27,95
1 (fles) witte wijn
3,95
16,95
27,95
1 liter Jonge Jenever
6,40
48,60
45,25
36 flesjes zevenhup
a 0,25
9,00
a 1,95
70,20
a 1,75
63,65
24 (flesjes) donkerbier
a 0,25
6,00
a 2,65
63,60
a 1,75
42,45
58 (flesjes) pils
a 0,30
1 7,40
a 2.45
142,1 0
a 2,10
123,05
60 (flesjes) sinaslimonade
a 0,23
13,80
a 1,95
1 1 7,00
a 1,65
97,60
16 (flesjes) cocacola
a 0,20
3,20
a 1,95
31,20
a 1.40
22,65
11 (flesjes) tonic
a 0,25
2,75
a 1,95
21,45
a 1,75
19,45
4 (flesjes) chocomelk
a 0,30
1.20
a 2.10
8,40
a 2,10
8,50
75 sigaren
a 0,22
16,5
a 1.50
1 12,50
a 1.55
1 16,70
6 dozen sigaretten
a 0,80 en 2 a 1,00
6,80
a 5,80
46,40
a 6,00
48,10
Totaal:
21 1.90
1499,00
1499,00
In dit schema Is te zien hoe de prijzen van dranken en rookwaren tussen 1956 en 2009 gestegen zijn lkolom A en Bl en hoe de prijzen
per product relatief gezien gestegen zijn Ikolom B en Cl. NB: de prijzen in kolom B voor dranken per liter of per fles zijn berekend
middels de volgende verhoudingen: een liter [bessen/jenever of cognac bevat circa 20 glazen, een fles advocaat en witte of rode wijn
circa 6 glazen en een fles sherry circa 8 glazen.
91
De Waterschans 2 - 2009
