strategisch ook niet echt voor de hand liggend dat er twee poorten zouden zijn. Logischer is de aanwezigheid van één poort, en wel aan de meest beschermde kant. De vermelding van een tweede poort zou overigens ook een oude buitenpoort van de op het middenterrein gelegen waterburcht kunnen betreffen. Ook dan heeft de vesting maar één buitenpoort. Die oude waterburcht, die binnen de in de zestiende eeuw gemoderniseerde vestingwerken intact bleef, zou een poort richting Wouw gehad kunnen hebben. Bij de doorde heer van Bergen op Zoom in de zestiende eeuw uitgevoerde modernisering en vergroting van het kasteel zou een nieuwe poort logischerwijze aan de westzijde gemaakt moeten zijn. De poort leidde dan in de richting van de Kasteeldreef naar Bergen, de weg die de heer tussen beide bezittingen moest volgen. Dat spoort met de voormelde gravure en de door Adan in 1825 gemaakte kaart.7 Als we dan zouden mogen concluderen, dat er maar één buitenpoort was kunnen de vermeldingen van een 'voorpoort' en een 'achterpoort' ook goed geduid worden als één poortcomplex, bestaande uit een hoofdpoort en een voorpoort of barbacane. Zo'n situatie is onder andere ook bekend van de Gevangenpoort in Bergen op Zoom. Dat beeld komt ook overeen met dat van de toegeschreven voorpoort van het kasteel van Wouw op de tekening van 'Bruessete'. Opmerkelijk is wel dat de voorpoort of barbacane sterk verkort is aangegeven, zodat de hoektorentjes daarvan vrijwel geheel tegen de hoofdpoort gedrukt staan. Strategisch zou dan het voordeel van zo'n voorpoort vrijwel geheel vervallen. Dat beeld is steeds weer te zien op de oudere afbeeldingen, wat verklaarbaar is omdat die waarschijnlijk alle teruggrijpen op een door Hogenberg gemaakte prent naar een variant van een tekening van Bol (zie ook afb. 6). Overigens lijkt recent veldonderzoek er op te wijzen, dat het gebouw op de punt van de vijfhoek toch groter is geweest dan de andere torens en misschien wel poortachtig is geweest. Uit archiefonderzoek blijkt, dat er vijf torens gebouwd werden en er wellicht al een bestaande poort was.8 De gravure uit 1605 situeert een poort aan de Bergse kant terwijl op de gravure van Hogenberg die juist op de punt van de vijfhoek is weergegeven, aan de Wouwse kant dus. Dat is alleszins nog een grondig onderzoek waard! Bij de tekening van Bol is nog een andere kanttekening te plaatsen. De afgebeelde poort bestaat uit een hoofdwerk met aan weerszijden halfronde torens, dan wel twee afzonderlijke ronde torens. Daartussen staat een poortgebouw dat aan de binnenzijde hoek of arkeltorentjes heeft. De tekeningen door Cornelis Pronk van de 'achterpoort', mogelijk dus het hoofdgebouw van de kasteelpoort, komen overeen met de eerste omschrijving (afb. 7 en 8). Wel geven die één traptoren weer, Afb. 5. De belegering van Wouw door Prins Maurits in 1605, gravure door onbekende Duitse kunstenaar, 1605. -euu, ajtres avoirJuflcnu ISOCOUJU J artillerie, efhtts. £t,Jintjortis let Italiens qui Nnoient le Hkg/ Jc/Jtaigtie,m namlrc Je ii-o auec Jigm it Jiduslcs tso ■jxafanr, eflans auec IcfJf^jtaliens hafbeau pour le Jeruice Jts O,fiats Le l g Jour VCp- felon ie (lil nouveau lan IS 83 Zjtucft ciffo mit Jèinerrt do (cd dar au} Das den Don DarmaJcder verdraus Dan er in mitt Jètncr gewa(tt~> 7u entzctdèn qe dacht qardaCdt ^AfP der Franco?s datt WOV belacdt 'Befdof en aucdmit grqfttr macht Der oderfl auf dem dans Dcr^qgtt Cjidt auf das dauf %ur mitter nacdtt Vrumb mit Tih&recht er procidir DenrCajjitein examinirtt-j TLeifh itn drengen Dmdguit vnd Ce Das er dof daus f dadCt erjeden Die lefe^erancj fes tCaufès "WOVDE, nitt ■Weit non Beryen auf Z°°m -Anno rDm ISS3- am 9. vnf lO-M'ei] Afb. 6. De belegering van Wouw door Biron in 1583, gravure door Frans Hogenberg, 1587, collectie MHC. De Waterschans 2 - 2009 60 Afb. 7. De binnenzijde van de achterpoort uit het noordoosten, tekening door Cornelis Pronk, 1748, 's-Hertogenbosch, Noord-Brabants Genootschap. 61 De Waterschans 2 - 2009

Periodieken

De Waterschans | 2009 | | pagina 7