strategisch ook niet echt voor de hand liggend
dat er twee poorten zouden zijn. Logischer is
de aanwezigheid van één poort, en wel aan
de meest beschermde kant. De vermelding
van een tweede poort zou overigens ook een
oude buitenpoort van de op het middenterrein
gelegen waterburcht kunnen betreffen. Ook
dan heeft de vesting maar één buitenpoort. Die
oude waterburcht, die binnen de in de zestiende
eeuw gemoderniseerde vestingwerken intact
bleef, zou een poort richting Wouw gehad
kunnen hebben. Bij de doorde heer van Bergen
op Zoom in de zestiende eeuw uitgevoerde
modernisering en vergroting van het kasteel
zou een nieuwe poort logischerwijze aan de
westzijde gemaakt moeten zijn. De poort
leidde dan in de richting van de Kasteeldreef
naar Bergen, de weg die de heer tussen beide
bezittingen moest volgen. Dat spoort met de
voormelde gravure en de door Adan in 1825
gemaakte kaart.7 Als we dan zouden mogen
concluderen, dat er maar één buitenpoort was
kunnen de vermeldingen van een 'voorpoort'
en een 'achterpoort' ook goed geduid worden
als één poortcomplex, bestaande uit een
hoofdpoort en een voorpoort of barbacane.
Zo'n situatie is onder andere ook bekend van de
Gevangenpoort in Bergen op Zoom. Dat beeld
komt ook overeen met dat van de toegeschreven
voorpoort van het kasteel van Wouw op de
tekening van 'Bruessete'. Opmerkelijk is wel
dat de voorpoort of barbacane sterk verkort is
aangegeven, zodat de hoektorentjes daarvan
vrijwel geheel tegen de hoofdpoort gedrukt
staan. Strategisch zou dan het voordeel van zo'n
voorpoort vrijwel geheel vervallen. Dat beeld is
steeds weer te zien op de oudere afbeeldingen,
wat verklaarbaar is omdat die waarschijnlijk
alle teruggrijpen op een door Hogenberg
gemaakte prent naar een variant van een
tekening van Bol (zie ook afb. 6). Overigens lijkt
recent veldonderzoek er op te wijzen, dat het
gebouw op de punt van de vijfhoek toch groter is
geweest dan de andere torens en misschien wel
poortachtig is geweest. Uit archiefonderzoek
blijkt, dat er vijf torens gebouwd werden en
er wellicht al een bestaande poort was.8
De gravure uit 1605 situeert een poort aan
de Bergse kant terwijl op de gravure van
Hogenberg die juist op de punt van de vijfhoek is
weergegeven, aan de Wouwse kant dus. Dat is
alleszins nog een grondig onderzoek waard!
Bij de tekening van Bol is nog een andere
kanttekening te plaatsen. De afgebeelde
poort bestaat uit een hoofdwerk met aan
weerszijden halfronde torens, dan wel twee
afzonderlijke ronde torens. Daartussen staat
een poortgebouw dat aan de binnenzijde hoek
of arkeltorentjes heeft. De tekeningen door
Cornelis Pronk van de 'achterpoort', mogelijk
dus het hoofdgebouw van de kasteelpoort,
komen overeen met de eerste omschrijving
(afb. 7 en 8). Wel geven die één traptoren weer,
Afb. 5. De belegering van Wouw door Prins Maurits in 1605,
gravure door onbekende Duitse kunstenaar, 1605.
-euu, ajtres avoirJuflcnu ISOCOUJU J artillerie,
efhtts. £t,Jintjortis let Italiens qui Nnoient
le Hkg/ Jc/Jtaigtie,m namlrc Je ii-o auec Jigm
it Jiduslcs tso ■jxafanr, eflans auec IcfJf^jtaliens
hafbeau pour le Jeruice Jts O,fiats Le l g Jour
VCp- felon ie (lil nouveau lan IS 83
Zjtucft ciffo mit Jèinerrt do (cd dar au}
Das den Don DarmaJcder verdraus
Dan er in mitt Jètncr gewa(tt~>
7u entzctdèn qe dacht qardaCdt
^AfP der Franco?s datt WOV belacdt
'Befdof en aucdmit grqfttr macht
Der oderfl auf dem dans Dcr^qgtt
Cjidt auf das dauf %ur mitter nacdtt
Vrumb mit Tih&recht er procidir
DenrCajjitein examinirtt-j
TLeifh itn drengen Dmdguit vnd Ce
Das er dof daus f dadCt erjeden
Die lefe^erancj fes tCaufès "WOVDE, nitt ■Weit non Beryen auf Z°°m -Anno rDm ISS3- am 9. vnf lO-M'ei]
Afb. 6. De belegering van Wouw door Biron in 1583, gravure door Frans Hogenberg, 1587, collectie MHC.
De Waterschans 2 - 2009
60
Afb. 7. De binnenzijde van de achterpoort uit het noordoosten, tekening door Cornelis Pronk, 1748, 's-Hertogenbosch,
Noord-Brabants Genootschap.
61
De Waterschans 2 - 2009