wordt eerst op 17 februari 1939 genomen.
De gronden zulten voorde komende 10 jaar
worden verpacht. Daarmee keert de gemeente
terug naar de oorspronkelijke agrarische
bestemming van het terrein. Toch vermeldt
de Gids voor Luchtvarenden in 1938 al dat De
Eendenkooy tot 1 september 1939 open zal
blijven. Een vooruitziende blik, of louter toeval?
Waarschijnlijk heeft de Luchtvaartdienst zich
gebaseerd op de keuring van het terrein in mei
1938.19 Dat geeft aan dat het vliegveld alleen
geschikt is voor sportvliegtuigen.
Militaire interesse
Voor de oorlog zijn de zweefvliegers de enige
vaste gebruikers van het noodvliegveld De
Eendenkooy. De vraag die zich opdringt is
waar de belangstelling van Defensie voor De
Eendenkooy vandaan komt. Is dat vanwege de
dreiging eind jaren dertig? Of komt dat door
de Duitse bezetting die van het terrein een
militaire vliegbasis heeft gemaakt, of door de
geallieerden die het veld tijdens de bevrijding
hebben gebruikt?
Er zijn redenen om aan te nemen dat de
belangstelling van het ministerie van Defensie
al bestaat bij het besluit van de gemeenteraad
in 1934-. In de jaren dertig komen op tal van
plaatsen in ons land vliegvelden van de
grond. Het spreekt voor zich dat Defensie,
zeker gezien de situatie in het buurland,
daarin is geïnteresseerd. Het is dan ook
zeker geen toeval dat in de zomer van 1936 de
Luchtvaartafdeeling grote meerdaagse militaire
manoeuvres op de Eendenkooy houdt. Daaraan
nemen minstens 15 Fokker C-V's deel en een
groot aantal manschappen. Het hele dorp is
uitgelopen om langs de eenvoudige afrastering
getuige te zijn van wat ze nog nooit op
Hoogerheide hebben gezien. De jachtvliegtuigen
van de Luchtvaartafdeeling bieden een heel
ander spektakel dan de vliegtuigen van de
Bergen op Zoomsche Zweefvliegclub. Luitenant-
generaal Petrus Wilhelmus Best, commandant
van de Luchtvaartafdeeling, brengt zelfs tijdens
deze oefeningen een bezoek aan het vliegveld.
De manoeuvres zouden wel eens belangrijk
kunnen zijn voor de verdere ontwikkelingen
van De Eendenkooy op de langere termijn.
In de jaren daarna blijken de vliegtuigen van
de Luchtvaartafdeeling regelmatig gebruik
te maken van het vliegveld.20 Mogelijk
ingegeven door de voorgenomen sluiting van
het vliegveld en de opgedane ervaringen in
de afgelopen jaren zijn aanleiding voor het
opperbevel om de minister van Defensie in
mei 1939, te adviseren het terrein te huren.
Maar Defensie wijst de aanbeveling af.21 Als
op 29 augustus 1939 de Algemene Mobilisatie
wordt afgekondigd vanwege de groeiende
oorlogsdreiging, wordt op 1 september 1939, de
dag waarop de gemeente het terrein zou sluiten,
De Eendenkooy voor de periode van één jaar
gevorderd door het leger.22Ook de opstallen
worden gevorderd. Advocaat De Smet uit
Antwerpen, de nieuwe eigenaar van de blokhut,
krijgt een schadeloosstelling. Voor de hangar
betaalt het Rijk een bedrag van f 250 per jaar.
Bewaking
De vordering van het vliegveld is aanleiding
om er een Bewakingsdetachement van het 2e
Luchtvaartregiment van de Luchtvaartafdeeling
op De Eendenkooy te stationeren. Commandant
is 1e Luitenant A. Ballot. Onder zijn bevel staan
acht onderofficieren en 56 manschappen.
Vanaf 11 november 1939 worden de militairen
ingekwartierd op 35 adressen in Hoogerheide.
Administratief is het detachement in onderhoud
bij de 6e compagnie van het 3e Grensbataljon
in Ossendrecht.23 De militairen moeten
voorkomen dat vreemde vliegtuigen op het
vliegveld landen. Voor de Luchtvaartafdeeling
is De Eendenkooy in die periode een reserve
vliegveld voor het geval Welschap bij Eindhoven
moet worden geëvacueerd. De vliegers van
de R.K. Brabantsche Aeroclub mogen op De
Eendenkooy blijven tot het terrein onbruikbaar
moet worden gemaakt voor de vliegerij. De
plannen daarvoor zijn volgens de commandant
van het 2e Luchtvaartregiment, luitenant
kolonel-waarnemer J.H. Sar, in oktober 1939
voldoende voorbereid. In april 1960, kort voor de
oorlog, geeft de minister van Defensie opdracht
de plannen uit te voeren.24 Dan is het definitief
afgelopen met het zweefvliegen. Dwars over
het terrein van De Eendenkooy worden diepe
geulen gegraven en putringen geplaatst. Er kan
dan geen vliegtuig meer landen of starten. Het
Bewakingsdetachement houdt stand tot 12 mei
1960.
II. DE EENDENKOOY TIJDENS DE OORLOG
Dat alles heeft niet kunnen voorkomen dat
de Duitsers direct na de capitulatie op 16 mei
1960 het terrein innemen. De Eendenkooy
verkeert in een deplorabele toestand. Met hulp
van aannemers en lokale arbeiders slagen de
Duitsers erin om het vliegveld binnen vijf dagen
weer in gebruik te nemen. Op 19 mei 1960 landt
het eerste Duitse vliegtuig op de 'Feidflugpfatz
Hoogerheide', zoals De Eendenkooy dan wordt
genoemd.25 Een dag later komt de 7e Gruppe van
Afb. 6. Het heeft wat weg van een Open Dag op De Eendenkooy zomer 1936. Het is een drukte van jewelste. Ter oriëntatie: de foto
is gemaakt in noordelijke richting. Het onverharde horizontale pad is de huidige Kooiweg in Hoogerheide. De andere weg loopt
rechtdoor en komt uit bij de Vijfsprong. [Bron: collectie P.H.B. Michielsen, Bergen op ZoomI.
De Waterschans 4 - 2009
158
Afb. 7. De 'Luchtvaartafdeeling' houdt in 1936 voor het eerst grote militaire manoeuvres op De Eendenkooy. Luitenant-generaal
P.W. Best flinks van de vlaggenmast!, commandant van de Luchtvaartafdeeling, brengt tijdens deze oefeningen een bezoek aan
het vliegveld. (Foto: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den Haagj.
159
De Waterschans 4 - 2009