Jagdgeschader 20 (I/JG20] vanaf het vliegveld Welschap bij Eindhoven over naar 'het grasveldje van Hoogerheide'.26 Vandaaruit worden ze ingezet voor de Blitzkrieg in België en Frankrijk. Tegen de tijd dat 1/JG20 op 29 mei naar Gent wordt verplaatst, is het vliegveld volledig hersteld van de maatregelen die Nederland nog voor de oorlog heeft genomen om vijandelijk gebruik onmogelijk te maken. Het vliegveld is obstakelvrij en de Duitsers beginnen met de uitbreiding van het veld. Ze maken er een grote militair vliegbasis van voor de Luftwaffe. Het vliegveld fungeert vooral als uitvalsbasis. De bevolking van de omliggende dorpen probeert 'op de oude voet' door te gaan. Op het vliegveld is grote vraag naar arbeidskrachten. Regionaal heerst grote werkeloosheid. Een tiental aannemers met in totaal ongeveer 2800 man personeel uit heel West-Brabant werkt mee aan de uitbreiding van het vliegveld. De lonen liggen er aanzienlijk hoger dan de verdiensten op de akkers.27 Organisatie Het vliegveld maakt in de oorlog deel uit van de groep Duitse vliegvelden beneden de grote rivieren. Die ressorteren allemaal onder Gilze-Rijen. Woensdrecht is een zogenaamde Einsatzhafen, waar alleen vliegtuigen worden gestationeerd als dat nodig is. Afhankelijk van de ontwikkelingen aan het front of in de lucht kan de belegging worden opgevoerd of verminderd. Woensdrecht is een grote, goed georganiseerde en intensief gebruikte basis. Hoewel het vliegveld voor de Duitsers van niet onaanzienlijk belang is, is Woensdrecht vergeleken met andere Duitse velden in ons land een van de kleinere bases. In de herfst van 1940 worden verkenningseenheden op Woensdrecht gestationeerd. Ze zijn uitgerust met Henschel-126 hoogdekkers en tweemotorige Messerschmitt-110's.28 De Duitsers maken dan vanaf Woensdrecht voornamelijk verkennings- en verbindingsvluchten langs de Noordzee en boven de Zeeuwse en Zuid-Hollandse delta. Meer permanent is de stationering op 8 mei Duitsland. Vanaf mei 1943 komt de Luftwaffe meer en meer tegenover een overmacht van geallieerde vliegtuigen te staan. De RAF valt in de periode juli-oktober 1943 verschillende keren het vliegveld Woensdrecht aan. Door de toenemende bombardementsvluchten van de geallieerden die via de Scheldestromen op zeer lage hoogte Nederland en België binnenvliegen op weg naar Duitsland, ziet de Luftwaffe zich genoodzaakt om de gevechtssterkte op Woensdrecht op te voeren. In augustus 1943 staat Woensdrecht vol met Fw-190's en Me- 109's, zo'n 80 vliegtuigen in totaal. Uitgespeeld Als deze eenheden op 31 augustus 1943 het bevel krijgen om Woensdrecht te verlaten, komt er een einde aan het operationele belang van het vliegveld voor de Duitsers. Zo af en toe is er nog sprake van enige Duitse vliegbewegingen, maar operationele eenheden worden er niet meer gestationeerd. De rol van de Einsatzhafen Woensdrecht is uitgespeeld. Toch blijven de geallieerden het vliegveld bombarderen. De geallieerde overmacht en de toenemende eigen verliezen zorgen voor de uiteindelijke ondergang van de Luftwaffe. Voor de geallieerden zijn de bombardementen op het vliegveld geslaagd. Werklieden uit de omgeving worden door de bezetter gedwongen de aanzienlijke schade te herstellen. Er werken nog bijna 2.000 mensen op het veld. Maar de meesten hebben het intussen wel gehad met de Duitsers. Als er wordt gebombardeerd krijgen ze geen toestemming om het vliegveld te verlaten en naar huis in het dorp terug te gaan. Ze hebben zich aanvankelijk aangepast aan de Duitse bezetting. De werkgelegenheid op het vliegveld heeft velen uitzicht gegeven op enig financieel voordeel in een hard bestaan. Nu wordt er in toenemende mate sabotage gepleegd. Telefoonverbindingen worden onklaar gemaakt en onderdelen van stukken luchtafweergeschut verdwijnen. De Duitsers op hun beurt geven geen luchtalarm meer voor de Nederlanders op het vliegveld. Die mogen zich alleen in de onmiddellijke omgeving van hun eigen werk ophouden. Bij overtreding zal zonder waarschuwing worden geschoten. Dat is overigens nooit gebeurd. Maar bij een actie van het verzet worden in de nacht van 16 op 17 februari 1944 de Duitse wachtposten zelf beschoten.30 Ondanks verdere uitbreidingen 1942 van een eenheid met 17 Me-109's die op 28 mei allemaal worden vervangen door nieuwe Focke-Wulf 190's.29 Intussen proberen in 1942 de meeste werklui op het vliegveld weg te komen. De uitbreiding is zowat voltooid en de werkgelegenheid wordt minder. In de dorpen rond het vliegveld begint men zich te ergeren aan de Duitsers. Die leggen beslag op van alles en nog wat en vorderen huizen voor inkwartiering van militairen. Geallieerden In 1943 wordt Woensdrecht van groot belang voor de Luftwaffe bij hun inzet tegen de geallieerden. Maar van de andere kant is daardoor Woensdrecht voor de geallieerden net zo belangrijk. Die breiden dat jaar hun luchtoffensief aanzienlijk uit. Naast de Britse zet nu ook de Amerikaanse luchtmacht massaal vliegtuigen in voor bombardementsvluchten naar Afb. 8. Op 1 september 1939 wordt vanwege de mobilisatie een Bewakingsdetachement op De Eendenkooy gestationeerd. Commandant is 1e Luitenant A. Ballot Imiddenl. Vanaf 5e van links: Jan Clevis (Broekhuizervorst), Eric van Beurs (Maastricht], Peer Polart, Kees Slotenmaker, Jurice Kamps, Jo Stoffels Tegelen] (Foto: collectie A.J.M. Daalmans, Hoogerheide bron: drs. E.P. van Loo, NIMH], De Waterschans 4 - 2009 160 Afb. 9. De Duitse verkeerstoren stond in de noordwest hoek van het huidige Kooibos, ook wel NAMIRO-bos genoemd. Het rood-wit geblokte bouwwerk is in de jaren zeventig van de vorige eeuw gesloopt (Bron: collectie W. van Diejen, Hoogerheide], 161 De Waterschans 4 - 2009

Periodieken

De Waterschans | 2009 | | pagina 11