van het vliegveld in de winter van 194-3-194-4- worden er geen nieuwe eenheden meer op de Einsatzhafen Woensdrecht geplaatst. Het vliegveld wordt alleen nog maar gebruikt voor nood- en tussenlandingen. Aan de rand van De Eendenkooy hebben de Duitsers in totaal 47 gecamoufleerde hangars gebouwd. De meeste zijn open en hebben een houten opbouw die aan weerszijden rust op een 'Sptittermauer' als bescherming tegen projectielen. Sommige hangars zouden nu buiten het veld hebben gestaan ter hoogte van de huidige manege aan de Kooiweg, in de hangars wordt het dagelijks onderhoud aan de vliegtuigen gepleegd. De vliegtuigen kunnen vanuit de hangars via de dichtst bij gelegen startplaats snel de lucht in. Ontruiming In juni 1944 worden op het veld en in de hangars mijnen geplaatst tegen een eventuele geallieerde verovering. In dezelfde maand verdwijnt al het zware materieel, geschut en lichte tanks. Eind juli 1944 begint inderhaast de afbraak van het vliegveld. Alles wordt ontruimd. Gevorderde gebouwen worden teruggegeven aan de eigenaren en de bewoners. Toch maken vijandelijke nachtjagers in augustus 1944 nog gebruik van het vliegveld. Eind deze maand zijn er nog maar 80 Duitsers op de basis. Die blazen op 4 september 's avonds de meeste bunkers op. Daarna vertrekken ze. Dan neemt de lokale bevolking een kijkje op de vliegbasis. Wat daar nog is achtergelaten, wordt meegenomen. Na een paar dagen keren de Duitsers echter terug. Burgemeester Van der Meulen proclameert dan dat alles voor 11 september moet worden teruggebracht. De Duitsers hebben hem laten weten dat "eenige inwoners zouden worden terechtgesteld" als bij huiszoeking nog Duitse goederen worden aangetroffen. Bevrijding Vanaf 7 oktober 1944 wordt er rond Woensdrecht zwaar gevochten tussen Canadese bevrijders en Duitse Fallschirmjager. Op 21 oktober is het grootste verzet gebroken en wordt de Slag om Woensdrecht beslecht. Dan maken Britse engineers en werknemers van Van Dijck-Petit Wegenmij uit Bergen op Zoom die in 1940 ook bij de uitbreiding van het vliegveld waren betrokken, het vliegveld weer gereed voor de geallieerden. Eén keer zou er nog een Duitser landen op het veld. Niet gehinderd door Britse luchtafweer landt tweeënhalve maand na de bevrijding, op Eerste Kerstdag 1944 tot grote verbazing van de Canadezen en de geallieerde vliegers van RAF No. 132 Wing nog een Messerschmitt op De Eendenkooy. Uitrollend richting het hoofdgebouw bij het seinenvierkant ziet hij een vlaggendoek aan de mast aldaar, bemerkt dan dat hij 'fout' zit, draait terug en verdwijnt weer vol gas het luchtruim in.31 In het licht van wat een week later zou gebeuren, lijkt de landing niet 'toevallig'. Feit is dat de Duitsers op 1 januari 1945 vrijwel alle vliegvelden op het vasteland aanvallen. Zo'n 850 tot 900 Duitse vliegtuigen nemen deel aan het Unternehmen Bodenptatte in Zuid-Nederland, België en Noord-Frankrijk.32 Omstreeks 9.50 uur wordt het vliegveld bij het inmiddels al ruim twee maanden bevrijde Woensdrecht aangevallen door zes Duitse jagers. Door de grondmist hebben de vliegers op zeer lage hoogte niet precies geweten wat hun positie was. Ze hebben zich pas gerealiseerd dat ze boven Woensdrecht vlogen, toen ze werden beschoten. Door de grondmist hebben ze hun doelen niet kunnen lokaliseren. De aanval wordt twee vliegers fataal. Een Focke Wulf-190 wordt door 40 mm luchtafweer van de Britten neergehaald. Een Messerschmitt-109 boort zich in de grond. In de annalen van de Technische Dienst van 322-Squadron van 1 januari 1945 wordt niets over deze aanval vermeld. Als de Britse luchtafweer de eerste klappen heeft uitgedeeld waardoor twee vliegtuigen crashen, lijken de overige vliegers geen verdere actie meer ondernomen te hebben. Het is de laatste aanval van de Duitsers op Woensdrecht. Het vliegveld komt vrijwel ongeschonden uit de strijd. 132e Wing heeft geen verliezen geleden omdat zich een groot aantal vliegtuigen op dat moment al in de lucht bevond. Maar volgens het grondpersoneel van het Nederlandse 322-Squadron dat vooruit is gestuurd en zich op 1 januari 1945 al op Woensdrecht bevond, verkeert het vliegveld in een slechte staat. Vliegers en vliegtuigen van RAF No.322 (Dutch) Squadron zouden niet lang meer op zich laten wachten. Vanuit Biggin Hill landt het squadron op 3 januari 1945 met 18 Spitfires als eerste Nederlandse eenheid op Nederlandse bodem. Op De Eendenkooy. "Goed vliegveld, barakken ingericht. Eten uitstekend", schrijft F/0 F.J.H. van Eijk van het 322-Squadron kort na aankomst.33 Hoewel 'bruikbaar' verkeert de basis in een erbarmelijke staat. Er moet nog veel werk worden verzet. De Britse engineers en de arbeiders van Van Dijck-Petit zijn nog druk bezig met het herstel van de oorlogsschade. In januari 1945 mag de oorlog in Zuid-Nederland dan wel voorbij zijn, elders in Nederland en Duitsland is dat nog niet het geval. Het Nederlandse 322-Squadron en het Noorse 331-Squadron worden vanaf Woensdrecht voor heel wat operationele vluchten boven vijandelijk gebied ingezet. De Spitfires van '322' vallen spoorwegstations, opslagplaatsen en fabrieken aan. Ook geven ze luchtsteun bij geallieerde acties in Nederland en Duitsland. Het wapendepot dat de Duitsers op Woensdrecht hebben aangelegd, wordt nu door de geallieerden gebruikt. In de zes weken dat het 322-Squadron op Woensdrecht verblijft, sneuvelen er vier vliegers. Een van hen is F/0 J.G. Koes die in Bergen op Zoom wordt begraven.36 Met het opschuiven van de frontlinie verplaatst het 322-Squadron zich op 15 februari 1945 met haar Spitfires verder oostwaarts naar het vliegveld Schijndel. Dan komt het terrein weer in handen van de Nederlandse strijdkrachten. III. HET VLIEGVELD NA DE OORLOG Hoe nu verder met Woensdrecht? Als het er naar uit ziet dat Europa en dus ook ons land zal worden verlost van de Duitse bezetting, wordt in Engeland op 26 juli 1944 het Directoraat der Nederlandse Luchtstrijdkrachten opgericht.35 Dat heeft vooral tot taak te onderzoeken hoe de luchtmacht na de bevrijding moet worden opgebouwd en hoe de opleiding van het personeel moet plaatsvinden. Teruggekeerd in Nederland moet de voorbereiding van de opbouw van de Nederlandse luchtstrijdkrachten verder worden gepland en uitgevoerd. Dat het in Londen gevestigde Directoraat nauw contact hierover onderhoudt met het Britse ministerie van Luchtvaart, ligt voor de hand. In oktober 1945 zijn behalve de plannen voor luchtmachtopleidingen in Engeland en Australië, ook die voor de eigen opleidingen in Nederland al uitgewerkt. Voor Woensdrecht heeft men een Initial Training Wing bedacht.36 De Elementaire Vliegeropleiding dus. Afb. 10. De meeste Duitse hangars op Woensdrecht zijn open. De 'Sptittermauer' aan de zijkanten dient ais bescherming tegen projectielen. De foto is tijdens de bevrijding gemaakt. De hangars staan in het verlengde van de Vijfsprong richting Huijbergen. Nu staan er grote magazijnen van het Logistiek Centrum Woensdrecht. (Bron: collectie A.C. van Zunderd, Hoogërheidej. De Waterschans 4 - 2009 162 163 Afb. 11. In juli 1946 komen 36 goorgrijs geschilderde De Havilland DH-82A Tiger Moth lesvliegtuigen van de Royal Air Force tRAFj uit Engeland op Woensdrecht aan. Ze worden ingezet voor de Elementaire Vliegeropleiding. [Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den Haag], De Waterschans 4 - 2009

Periodieken

De Waterschans | 2009 | | pagina 12