weten verhinderd te zijn bij de voorgenomen opening van het vliegveld op 22 juni 1935. Daarop bestuit burgemeester Rubert op 12 juni de opening van het vliegveld weer voor een jaar uit te stelten. Gelukkig hebben de zweefvliegers dankzij een voorlopige vergunning van de gemeente hun vliegveld datzelfde jaar wel in gebruik kunnen nemen. "Ondanks al deze tegenslagen houdt burgemeester Rubert, gesteund door de gemeenteraad de moed erin", schrijft dra. M. Kremer in haar doctoraalscriptie.10 Er wordt besloten de grasmat op De Eendenkooy in te zaaien of aan te leggen. Mogelijk zelfs als daarvoor nog een wei moet worden aangekocht, aldus de burgemeester. In een brief aan het 'Permanent Bureau' noemt Rubert Woensdrecht vanwege het aanwezige luchtvaartterrein "een gemeente met internationale bekendheid."11 Hij kondigt tegelijkertijd aan dat de opening van het vliegveld wordt voorzien rond Pasen 1936. Maar extern loopt de belangstelling voor het vliegveld van Woensdrecht terug. Er komen nauwelijks reacties van instanties buiten Woensdrecht. Een verzoek om subsidie voor de modernisering van het vliegveld wijst de Kamer van Koophandel en Fabrieken in West-Brabant op 15 november 1935 af.12 Resultaten Met de realisatie van het gehele werkverschaf fingsproject zijn de kosten van de aanleg van het vliegveld voor de gemeente opgelopen tot 74.100 en die voor steunverlening tot f 25.000. Het Rijk draagt daarin dan bij tot f 78.200 zodat er voor de gemeente een aanzienlijk risico resteert van 20.900. Sinds 1932 zijn gemiddeld in de verschillende projecten van de werkverschaffing slechts 132 mensen werkzaam geweest. Dat is veel minder dan de helft van de werkloze beroepsbevolking. Als de Rijksoverheid dan ook nog de gemeente Woensdrecht bestempelt tot 'noodlijdend',13 betekent dat niet dat Woensdrecht daarmee direct uit de financiële problemen is. De belastingen zijn dan al opgevoerd tot het maximum. Het Rijk en de provincie houden een streng en soms frustrerend toezicht op de financiën van de gemeente. Tot het uitbreken van de oorlog heeft de gemeente met heel veel moeite het hoofd boven water kunnen houden. En geleidelijk aan verbeterde de werkgelegenheid. Maar dat is dan niet te danken aan het resultaat van de werkverschaffingsprojecten. Burgemeester Rubert zou de verdere ontwikkelingen rond zijn vliegveld niet meer mee maken. Hij overlijdt op 22 december 1935, op 45-jarige leeftijd na een korte ziekte in het ziekenhuis van Breda. Men prijst zijn helder inzicht en eenvoud. In juli 1935 heeft hij met een zeer geïnteresseerde Commissaris der Koningin A.B.G.M. van Rijckevorsel nog een bezoek gebracht aan De Eendenkooy. Voorlopige aanwijzing Met het terrein van De Eendenkooy is het begin 1936 vanwege de droogte nog slechter gesteld dan in de jaren daarvoor. Maar de keuring van de Luchtvaartdienst in de zomer valt goed uit. Opnieuw wordt er een voorlopige aanwijzing uitgevaardigd. De definitieve aanwijzing als luchtvaartterrein blijft echter uit. De Bergen op Zoomsche Zweefvliegclub mag het terrein opnieuw voor een jaar gebruiken dankzij een gemeentelijke vergunning. Even wordt nog overwogen om de opening in het najaar te laten plaatsvinden. Maar de nieuwe burgemeester, Adolf A.B. van der Meulen, vindt de voorbereidingstijd te kort. De officiële opening wordt verschoven naar het voorjaar van 1937. Burgemeester Van der Meulen volgt aanvankelijk nog het beleid van zijn voorganger wat het vliegveld betreft. De vooruitzichten voor De Eendenkooy lijken gunstig na de voorlopige goedkeuring van het terrein door de Luchtvaartdienst en de statutenwijziging van de zweefvliegvereniging. Die heeft zichzelf opnieuw opgericht en haar naam veranderd in Rooms-katholieke Brabantsche Aeroclub. De statuten van de nieuwe vereniging maken het mogelijk om behalve te zweefvliegen ook aan motorvliegen te doen. En de activiteiten op het veld nemen langzaam maar zeker toe. Op 6 juni landt een Fokker F-Vllb/3m van de SABENA uit Antwerpen op De Eendenkooy. Die maakt met leden van de zweefvliegclub een rondvlucht boven de omgeving. Vanuit de Fokkerworden boven Hoogerheide strooipamfletten gedropt ter gelegenheid van de inhuldiging van de nieuwe burgemeester. In het college van B&W wordt op 14 oktober 1936 zelfs nog gesproken over uitbreiding van het vliegveld. Hoog tijd voor de gemeente om na te gaan hoe de minimale F inkomsten uit het vliegveld kunnen worden opgevoerd. Op 30 december 1936 legt de gemeente Gedeputeerde Staten een verordening voor ter goedkeuring voor de heffing van landings- en stallingsgelden. Motorvliegen Dankzij de statutenwijziging kan de R.K. Brabantsche Aeroclub in 1937 een Pander Multipro aanschaffen. Niet om zweefvliegtuigen te slepen, maar voor instructiedoeleinden en rondvluchten. Het vliegtuig heeft zeven eigenaren en is vanwege de zeven sterren op de staart in de Nederlandse luchtvaarthistorie beter bekend als Klaasje Zevenster. Dries van der Poest Clement Sr. is maandvlieger bij de 'Luchtvaartafdeeling' en mag zeven vlieguren per maand maken op kosten van het Rijk om zijn currency bij te houden. Hij wordt de vaste vlieger op de Pander PH-AIX. Van der Poest Clement ontvangt daarvoor een kleine vergoeding - f 1,50 per vlieguur - van de club en maakt graag rondvluchten ad f 3 per kwartier, ook voor de club. Tussen de bedrijven door gebeuren er ook in die dagen zaken die niet door de beugel kunnen. Zo heeft de Brabantsche Aeroclub van het ministerie van Waterstaat geen vergunning om instructievluchten met motorvliegtuigen te maken. Om dat te voorkomen mag ervan de gemeente niet worden gevlogen als de gemeentelijke veldwachter uit Hoogerheide niet op het terrein aanwezig is. Daarmee is veldwachter Piet Aarden de eerste 'toezichthouder' avant-la-lettre. In de annalen staat overigens dat met deze veldwachter "goede afspraken kunnen worden gemaakt."14 Dat is dan waarschijnlijk ook de reden waarom Frits Diepen, Toine Mazairac en Sjaak Jansen, de laatste na 15 jaar opnieuw, hun vliegbewijs-A hebben kunnen halen. Voor het afleggen van het praktische en theoretisch examen vliegen ze met het Pandertje naar Ypenburg waar Hein Schmidt Crans vervolgens de examens afneemt. Opheffing Wat het terrein betreft waarschuwt de Heidemaatschappij de gemeente op 21 april 1937 dat De Eendenkooy hoognodig moet worden bemest. Opnieuw is het advies het terrein te verpachten, wat erop neerkomt dat het vliegveld zou moeten worden gesloten. Maar dat advies wordt niet gevolgd. Feit is dat eenmalig ruim 8.000 zou moeten worden geïnvesteerd in drainage en daarnaast nog eens jaarlijks 4.000 tot 8.000 voor bemesting.15 Ook dat zal echter niet gebeuren. De grasmat zoals die er al die jaren heeft uitgezien, geeft onvoldoende stevigheid bij start en landing. De exploitatiekosten staan in geen verhouding tot de inkomsten. De verruiming van de statuten in verband met het motorvliegen biedt de R.K. Brabantsche Aeroclub weliswaar goede vooruitzichten, maar feitelijk is het tegenovergestelde het geval. De voortdurende discussies over de exploitatiekosten van het vliegveld, leiden ertoe dat de gemeente bij de minister van Waterstaat navraag doet over de behoefte aan het vliegveld, "zodat eventueel aan een andere bestemming kan worden gedacht". Ook het ministerie van Sociale Zaken wordt benaderd.16 Op 30 november 1938 laat het ministerie van Waterstaat, afdeling Luchtvaart weten dat er overleg is geweest met het ministerie van Defensie, de K.L.M. en de Nationale Luchtvaartschool. Alle betrokkenen stemmen in met de door de gemeente Woensdrecht voorgestelde 'tijdelijke opheffing' van het vliegveld.17 In de gemeenteraadsvergadering van 20 december 1938 wordt uitgebreid daarover gesproken. Met veel sympathie voor de zweefvliegers zegt het gemeentebestuur toe de situatie over tien jaar opnieuw te bekijken.18 Het definitieve besluit De Waterschans 4 - 2009 156 Afb. 5. Een zomerse dag op De Eendenkooy in 1937. V.l.n.r. Elly van Damme en Riet en Corrie van Loon zijn de eerste vrouwelijke leden van de R.K. Brabantsche Aeroclub zoals de Bergen op Zoomsche Zweefvliegclub op 2 juni 1936 is gaan heten. jBron: collectie P.H.B. Michielsen, Bergen op Zoom], 157 De Waterschans 4 - 2009

Periodieken

De Waterschans | 2009 | | pagina 9