*W LlflP
vijfjaar
praktische
geschiedenis
itzz trxr'
1 w
*t dL. vdZSTSr
Jour
Anno 2010 hebben veel mensen in hun huis
centrale verwarming, een fatsoenlijke
badkamer, een mooi toilet en beschikt een
groot deel van de bevolking over moderne
communicatiemiddelen als GSM en internet.
Dergelijke zaken zijn geen overdreven luxe,
maar de normaalste zaak van de wereld. Ze
lijken tot een pakket van basisbehoeften te
behoren, waar we tegenwoordig niet zonder
kunnen. Maar wat als we zonder móeten?
Komen we dan iets tekort? Leven we dan in
armoede? Ik nam de proef op de som door vijf
jaar in de Rijkebuurtstraat te wonen: vijfjaar
praktische geschiedenis.
In de zomer van 2004 kreeg ik de gelegenheid
van mijn geboortehuis in de Potterstraat te
verhuizen naar Rijkebuurtstraat 13. Een gewone
woning 'om de hoek'. Een karakteristiek pand op
de hoek van de Bruinevisstraat, waar jarenlang
het groentewinkeltje van M. Buuron gevestigd
was. De beschadigde letters op de etalageruit
herinneren daar nog aan: COMESTIBLES.
Plet Latijnse comestibilis betekent zoveel als
'eetbaar'. Dat er levensmiddelen verkocht
werden, wordt duidelijk wanneer je het
voormalige kruidenierszaakje binnenstapt:
de oude koelvitrine staat er nog als stille
getuige. Op de planken tegen de muren stonden
vroeger de koopwaren uitgestald. Om één van
de laatste winkeltjes uit de straat in leven te
houden hebben er altijd oude verpakkingen op
de schappen gestaan. Van cacao en stroop,
van fietslampjes en hoestbonbons tot allerlei
schoonmaakmiddelen aan toe.
Seste k-teke,
lui
'jyen. vj> Zovtrv, 5 fnnnrt 075
ZZZ r m elUnr m, W
fnetjA <k Inrde rUt te kt dlL
er ZfZT Hee Ujm
jeleden. f w HwUe*,
€€K hens Ud u Jtm/V In dn-e /r L
Tot snel'
Winkel
Keuken
Maar er is meer. Vanuit de winkel loopt een
lange gang door het diepe pand. Rechts
van de gang ligt de woonkamer, een grote
bergkast, een klein kamertje en de trap naar
de bovenverdieping. Onder de trap staat de
telefoon: een bakelieten
exemplaar met draaischijf;
net als de winkelbel is hij
in heel het huis te horen.
De granieten vloer van
de winkel loopt door de
gang naar de keuken.
De vloer is gelegd door
de Italiaan Santuz, zo
vertelde de eigenaresse
van het pand me eens.
Het terrazzobedrijf van
de familie Santuz was
gevestigd op de hoek van de
Koevoetstraat en de Parade
(thans Lombardenstraat).
In de keuken is het alsof
de tijd heeft stilgestaan.
Voor het raam een laag
aanrecht met drie kleine
kastjes en een afgesleten
granieten blad. Het is het
oorspronkelijke keukenblok
uit de jaren dertig van de
vorige eeuw. De kleine
gootsteen is voorzien van
kleine zwarte en witte
tegeltjes. Het afvoerputje wil nog wel eens voor
wat overlast zorgen: stank door het ontbreken
van een sifon. Soms gebeurt het dat de afvoer
verstopt raakt door zeep; dat is dan buiten op
de achterplaats te ruiken: de putten van de
riolering stromen dan over... Ach, er valt mee te
leven.
In de keuken vinden we verder een eenvoudig
doch doeltreffend fornuis, een inbouwkast
en - onder een oude schouw - een gaskachel.
Samen met een rond model uit de woonkamer
vormt het de enige warmtebron in het huis.
Centrale verwarming is er niet, dus het grootste
gedeelte van de winterdagen wordt in de kamer
of keuken doorgebracht. In de keuken liefst
bovenop de kachel: het model van ETNA is
stevig genoeg om er met twee personen op
te zitten. In de winter vormt dat een goede
voorbereiding op de gang naar het toilet...
Daarvoor moet je in dit huis nog ouderwets naar
buiten.
Het toilet op de binnenplaats
De pot is een bijzonderheid op zich:
vergelijkbaar met het toilet in de trein, heeft
de pot geen zwanenhals, maar een gat recht
naar beneden met daaronder een kleine
verzameltank. Hoe (en of!) deze op het riool
aangesloten is, is onduidelijk.
Nog een bijzonderheid: aan
de muur hangt één van de
eerste luchtverfrissers.
Aan de toiletrolhouder zit
een rond doosje bevestigd
met kleine gleufjes erin. In
het doosje kon een zeepje
geplaatst worden, dat vieze
luchtjes moest verdoezelen.
De rest van het werk doet de
buitenlucht.
Van die buitenlucht kun je
overigens goed genieten,
ook als het waait of regent.
De achterplaats is namelijk
deels overkapt en ingebouwd
door een schuur, een oude
stal en een grote poort.
Deze laatste werd vroeger
gebruikt voor het aanleveren
van groente, fruit en aardappelen voor de
winkel. Op de binnenplaats werden konijnen
gehouden in hokken tegen de achtermuur en in
de stal stond een paard; de natuurstenen trog
staat er nog steeds. Nu wordt de stal bewoond
door drie kippen. De bebouwing en het oude
klinkerplaveisel geven de binnenplaats een
zuidelijk karakter: je waant je er in de zomer in
Frankrijk!
Naar boven
Ja, 's zomers is het genieten, maar 's winters
is het soms afzien. Zeker met een strenge kou
als afgelopen winter. Op de slaapkamer op de
eerste verdieping werd het niet warmer dan
twee graden...! Dikwijls stonden dan ook de
bloemen op de ramen. Naast de slaapkamer is
een badhoekje gecreëerd op de overloop naar
de zolder. Daar is het niet veel warmer: wanneer
je onder de douche vandaan komt, is het alsof
je een nieuwjaarsduik genomen hebt. Maar er
is in ieder geval wel warm water: in het berghok
buiten naast het toilet bevindt zich sinds een
tiental jaren een geiser. Een luxe die de oude
heer Buuron nooit gekend heeft.
Voor velen lijkt het leven in deze woning een
zware beproeving: ze moeten er niet aan
denken...! Het leven in dit huis is geen leven van
KW 9.
Afb. 1. De historie is levendig gehouden: de planken in het
winkeltje van Buuron staan vol oude koopwaren.
De Waterschans 1 - 2010
28
Afb. 2. Herinneringen
aan vroeger?
Het bestaat nog!
Grootmoeders keuken
in de Rijkebuurtstraat.
29
De Waterschans 1 - 2010