Boeksignalement
(ic/!( ^ui /iel i Xkéc
er
Ondanks
op de kaart van Adan
de sluiskom en het
woord 'Sluys' staat ■rr
vermeld, wasvan ÉP" i
H
tevoren niet precies
bekend waar deze $tBÊR
zich moest bevinden.
Ook de omvang van
de constructie was
een verrassing. Toekomstig speurwerk in de
archieven zal ongetwijfeld informatie opleveren
over de aanleg van de sluis en het geld dat
ermee gemoeid was.
Helaas bleek het onmogelijk om de gevonden
duikerte behouden. Het nieuwe buizenstelsel
was diagonaal over de duiker geprojecteerd
en omleggen was te kostbaar. Het bouwwerk
is onder toezicht gesloopt. Daarbij kon worden
vastgesteld dat een groot gedeelte op een
raamwerk van houten balken lag. Dit kon
onder de nieuwe buisleidingen bewaard blijven.
De stuwkom is niet zo
lang geleden vergroot
en is thans weer net zo
groot als in de acht-
tiende-eeuwse situatie.
«tfwuwa»?.
Rudi Dercks
GELD IN HET WATER
Antwerps en Mechels kapitaal in Zuid-Beveland
na de stormvloeden In de 16e eeuw
Cornells Dekker en Roland Baetens
Hilversum, Verloren, 2010, 335 pp., 29,—
ISBN: 978-90-8704-123-6
Bergen op Zoom: havenstad en Scheldestad.
Tot begin zestiende eeuw was dat een
uitgemaakte zaak. De Schelde stroomde
immers van Antwerpen naar Bergen op
Zoom en dan westwaarts naar de Noordzee.
Omstreeks 1300 had de Honte, als een
andere en kortere tak van de Schelde naar de
Noordzee, kennelijk al zozeer aan betekenis
gewonnen, dat deze de grens tussen Holland/
Zeeland en Vlaanderen kon gaan vormen.
Op de schutbladen van de publicatie wordt een
fragment van de beroemde Scheldekaart van
1505 prachtig weergegeven. Daarop worden
de Schelde bij Bergen op Zoom en de Honte
als kennelijk even belangrijk en even breed
afgebeeld. Kaarten van nauwelijks een eeuw
later geven ter hoogte van Saeftinghe een
ondubbelzinnig brede Honte te zien en bij
Bergen slechts enkele armzalige stroompjes
Schelde: de Boomkreek en de Cromvliet.
Opmerkelijk genoeg presenteert Dekker in zijn
standaardwerk over Zuid-Beveland de laat
middeleeuwse Schelde tussen Bergen en de
Honte, dus nog vóór de overstromingen van
1530 en volgende jaren, als een smalle en nogal
lineair uitgevallen waterweg, die bovendien te
oostelijk is geprojecteerd.' Dezelfde contouren
van oostelijk Zuid-Beveland tegenover Bergen
op Zoom zijn ook toegepast in de huidige publi
catie. De hierin gebruikte kaarten zijn zeer
overzichtelijk, maar zouden meer details mogen
bevatten om alle informatie beter te kunnen
plaatsen. Gemist wordt de zeer inzichtelijke
'Reconstructie van oostelijk Zuid-Beveland in
1560 etc.' (zie afb. 2).2
Afb. 6. Een van de sluisdeuren.
W i
Afb. 3. De duiker, gezien vanuit
het oosten, in de richting van de
Bergse Plaat. De ladder staat
tussen de twee sluisdeuren,
herkenbaar aan de witte
natuurstenen platen.
Afb. 4. De plaats van de duiker ten opzichte van de
Markiezaatsweg. De stuwkom heeft hier nog zijn
20s,e-eeuwse driehoekige vorm, maar is inmiddels vergroot.
Stuwkom
■Het inwendigëjjj^le
duiker.
Antwerps en Mechels kapitaal in Zuid-Bevcfand
Cornelis Dekker; en Roland Baetens
Afb. 1. Detail van de
Scheldekaart uit 1505.
Rechtsboven is de
stad Bergen op Zoom
te zien. Stadsarchief
Antwerpen,
Verzameling
Iconografie 64 D.
71
De Waterschans 2 - 2010
