Vreemdelingen in
Bergen op Zoom, tot I795(deei2)
Welkom
7
Einduitslag Bergse
GeschiedenisQuiz 2010
yÊf Eindstand GeschiedenisQuiz 2010
Lauran Toorians
desgewenst ook een 'thuisblijversnummer' aan
ons opgeven.
De individuele deelnemersprijs is 45,00. Lunch
en 2 x 'koffie' inbegrepen.
Het verschuldigde bedrag dient onmiddellijk na
de telefonische aanmelding te worden voldaan
op bankrekeningnummer 14.88.23.947 ten name
van W. de Mooij Halsteren, onder vermelding van
'Reis Maastricht'.
U bent pas ingeschreven voor deze reis, als óók
de betaling ontvangen is.
Het telefoonnummer van ons koffie- en
lunchadres StayOkay, Maasboulevard 101,
6211 JW Maastricht, is - uitsluitend voor
noodgevalten - 043-7501790.
Bij onverhoopte annulering uwerzijds kan
7,50 administratiekosten in rekening worden
gebracht, plus de al gemaakte kosten.
Bus: vol vol. Tijdige aanmelding kan
teleurstelling voorkomen!!
De Activiteitencommissie
FAUSTD NUMINE
BERGA VICTRIX
Nieuwe leden Geschiedkundige Kring
per 15 mei 2010
Dhr. J.G.M. van Dijk Bergen op Zoom
Dhr. J. van Dort Bergen op Zoom
Dhr. J.A.M. van Eekeren Bergen op Zoom
Mevr. M. Eggermont Bergen op Zoom
Dhr. A.L. Joosten Bergen op Zoom
Mevr. G.A.M. Kort-Draaijers Halsteren
Mevr. M.J. Krinkels Bergen op Zoom
Dhr. J.P.M. van Loenhout Bergen op Zoom
Dhr. M.D. van Loon Bergen op Zoom
Dhr. R.S.M. van der Mast Bergen op Zoom
Dhr. W.J.S. van Meurs Bergen op Zoom
Mevr. E.G. Naeijé Bergen op Zoom
Dhr. D.K. Nagelkerke Bergen op Zoom
Mevr. M.M.A. Rentmeester Bergen op Zoom
Dhr. A.I.M. van der Smissen Bergen op Zoom
Mevr. B. van der Veen-Zijderveld Lepelstraat
Mevr. N.A. Vloten-Daalder Bergen op Zoom
Dhr. C. de Vries Rilland
Mevr. E.C. Wijnen-van Gils Bergen op Zoom
Dhr. S.P. Withagen Bergen op Zoom
Het was weer spannend tijdens de
GeschiedenisQuiz van 9 april jongstleden,
maar ook erg gezellig. Zo langzamerhand
begint deze quizavond een reünie te worden
van de deelnemende teams. Zeker de helft
van de teams hebben alle zes edities van
de GeschiedenisQuiz meegemaakt. Lang
bleef het een nek aan nek race tussen
verschillende teams, maar de laatste ronde
gaf de doorslag. Het team van de Eigenwijzen
(foto) werd overtuigd winnaar van de Bergse
GeschiedenisQuiz 2010. Proficiat!
Het winnende team van de Eigenwijzen.
1. De Eigenwijzen i mm i I I iMaMa |14
2. Lievevrouweparochie i i i i mbbmmsb 107
3. Vereniging Binnenstad l MhH i i i 103
4. SBM (2) I Bli ll l ^^—99
5. Bergen op Stomers i lama i i i 97
6. Zeezuiper Vooruit 1 HBfl 11 1 mbbmhmi 96
7. SBM(1) l immm l l l MHHtewKn
8. RSG 't Rijks i few lil MaawfegM 89
9. Toeteroet am i i i mam187
10. SBM (3) l BWSiWM l l l
11De Notenkrakers van HRM i ia i i 1 84
12. De Berregse Kamer 1 ffffli 1 1 1 S3
Van Lieverlee 1 wa i i i 83
14. De Batraven i M i 1 1 h«mb 82
15. Nazaten Jan van Glymes I im I I I fcrtHsaa 8.1
16. BRTO'ers lil 75
Familie Ambagts i i i i manna 75
18. 60+St.Vastenavend i hm i i i 72
19. CDA Bergen op Zoom i i i Mwaa 63
21. Bergse Stadreuzen l 1 11 1 HM—IS
Geschiedkundige kring van stad en land van Bergen op Zoom - 9 april 2010
Vragen en antwoorden van de quiz worden gepubliceerd op
de website van de Kring: www.geschiedkundigekringboz.nl.
Werkgroep GeschiedenisQuiz: Ton van den Boom,
Fons Evers, Yolande Kortlever en Frank Wierckx
De Waterschans 2 - 2010
50
.Mh iraéle
Bergen op Zoom heeft in de loop van eeuwen
talloze vreemdelingen aangetrokken,
afkomstig uit alle windstreken. Een aantal
aspecten van deze migratiegeschiedenis
wordt belicht in een korte reeks artikelen
waarvan dit het eerste is (vanwege de lengte
gepresenteerd in twee afleveringen). Het
eerste gedeelte van dit artikel verscheen
in De Waterschans 1-2010 en behandelde
de Romeinse tijd en de middeleeuwen.
Nu trekken we de lijn door tot 1795. In de
volgende artikelen worden enkele thema's en
deelonderwerpen verder uitgediept.
Van marktplaats naar garnizoensstad
Veranderende economische omstandigheden
in combinatie met een natuurramp leidden
tot de definitieve ondergang van de Bergse
jaarmarkten.1 Een vernietigende stormvloed
op 5 november 1530 zette in de wijde
omgeving grote gebieden onderwater, wat
vooral de weekmarkten, maar ook de twee
jaarmarkten grote schade toebracht. Doordat
kort achtereen in 1532, 1541, 1552 en in 1570
opnieuw zware stormen en overstromingen
volgden, kon van (dijk)herstel geen sprake
zijn en raakten stad en streek in economisch
opzicht steeds verder achterop. Pogingen
tot herstel en tot het hernemen van de
concurrentiepositie ten opzichte van Antwerpen
werden nog wel ondernomen, maar werden
doorkruist door een andere ontwikkeling die
de geschiedenis van de stad zou gaan bepalen:
de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) en de
omvorming van Bergen op Zoom tot vesting.
Jan IV van Glymes (1528-1567), markies van
Bergen op Zoom, steunde Oranje en speelde in
1562 een belangrijke rol in de Liga der Groten
(de hoge adel) tegen Granvelle, de eerste
minister van de landvoogdes Margaretha van
Parma. In 1566 reisden Jan van Glymes en
Floris de Montmorency, baron van Montigny,
naar Spanje om Filips II het smeekschrift van
de edelen aan te bieden. De belangrijkste eisen
waren afschaffing van de strenge plakkaten
('wetten', onder meer tegen de reformatie)
en het bijeenroepen van de Staten-Generaal.
De beide gezanten vonden geen gehoor en
werden in Spanje gevangen gehouden. Begin
augustus 1566 begon in het uiterste zuiden van
Vlaanderen de Beeldenstorm. Jan van Glymes
overleed in Madrid op 21 mei 1567.2
Fernando Alvarez de Toledo, hertog van Alva,
die door Filips II naar de Nederlanden was
gestuurd om orde op zaken te stellen, deed dit
onder meer door het instellen van een speciale
rechtbank, de Raad van Beroerten (Conseil
des Troubles, ook wel Bloedraad genoemd).
Op 4 april 1570 werd Montigny door deze
Raad van Beroerten in de Nederlanden ter
dood veroordeeld, waarna hij in Spanje werd
gewurgd, terwijl officieel werd verklaard dat
hij overleed aan een ziekte! Zijn bezittingen
werden verbeurd verklaard. Postuum werd ook
Jan van Glymes door de Raad van Beroerten
in 1570 veroordeeld wegens samenzwering
tegen de koning en het heulen met de
reformatie. Ook zijn goederen werden daarbij
Afb. 1. De Raad van Beroerten bijeen om Floris de
Montmorency en Jan IV van Glymes te berechten. Jan IV was
inmiddels overleden en werd postuum veroordeeld.
51
De Waterschans 2 - 2010
