ft
jaren veel carnavals
muziek van boven de
Moerdijk. Daar was
toen een markt voor.
Denk maar aan Ria
Valk, André van Duin
en Toon Hermans.
Er was zelfs sprake
van een overkill. Een
geluk bij een ongeluk.
Je kreeg hier een
beweging tegen dit
soort muziek. Daardoor
bleef de eigenheid
van onze vastenavond
behouden."
Een naam die al eens eerder is genoemd is die
van Wim Besling. Hij was gedurende zo'n 40
jaar secretaris van de Stichting Vastenavend.
Een man die vooral achter de schermen veel
werk verzette. Koert: "Hij had vooral een
dienende taak. Ik kan me nog herinneren, er
was een moment, dat Kees was begonnen
met de kindervastenavond op maandag. Dat
was een idee van Kees, op maandag gaan
we kindervastenavond doen als de school uit
is. En dan belde hij Besling 's ochtends om 9
uur op: 'Bes, kende gij zorgen voor een geit
vanmiddag om drie uur op de markt?' En dan
moest hij ergens een geit vandaan gaan halen.
Daar zorgde Wim Besling dan voor. Hij ging
overal achteraan. Hij was uitermate secuur in
het onderhouden van de contacten en zorgde
dat iedereen het naar zijn zin had."
Bergse vastenavond: alleen voor Bergenaren?
De Bergse vastenavond heeft ook een grote
aantrekkingskracht op mensen van buiten
Bergen op Zoom. Vooral de grote optocht op
dinsdagmiddag geniet enorme belangstelling.
Niet alle Bergenaren zijn hier blij mee. Het is
echter nog niet zo erg als in Den Bosch. Kees: "In
Den Bosch is het echt een vreemdelingenfeest.
Wij beschouwen het liever als een familiefeestje.
Daar moeten niet teveel mensen van buiten
komen die het niet snappen. Die niet helemaal
begrijpen waar het in wezen om gaat, ook al is
het onbewust onderhand, want de mensen die
het vieren zijn zich helemaal niet bewust van die
gemeenschapszin en al die dingen."
Koert: "We hebben lang veel moeite gedaan
om de televisie buiten de deur te houden. En
doen dat nog steeds. Daar heeft Cor Meerbach
(hoofdredacteur Brabants Nieuwsblad)
veel aan gedaan. We moeten kijken naar de
eigenheid van het feest en beseffen datje daar
geen televisie bij moet hebben. Dat medium
is zo krachtig, daar is Den Bosch bijna aan
kapot gegaan. De stad werd overlopen door
volk uit Rotterdam en elders. Breda ook.
Grote groepen kwamen in bussen tegelijk.
Dat is hier ook een keer gebeurd na een
uitzending op televisie. Eén rij met bussen op
de Stulemeijerlaan, allemaal achter elkaar.
Die mensen werden dan de stad ingejaagd,
vooral de Vismarkt op en de Markt. Dus daar
was geen aardigheid meer aan. Gevolg was dat
de Bergenaar de achterafcafeetjes een beetje
opzocht. We hebben de televisie dus bijna als
de pest gemeden.
Vorig jaar zijn we het voorzichtig in Brabant
gaan proberen, met Omroep Brabant. Want de
optocht mag best meer hebben van uitstraling en
bezoek. Je zou willen datje op dinsdag 300.000
man in de stad hebt en op de andere dagen
50.000. Maar ja, hoe moetje dat nou organi
seren? Dat kun je moeilijk regisseren. Je moet
dus naar buiten toe heel specifiek die optocht
promoten. En van de rest zeggen we 'dat stelt
niks voor'. Want de intocht, daar kan niks meer
bij. Daar staat van station tot aan de Markt alles
tegen de gevels aangeperst. Het is onverant
woord om er nog meer mensen bij te krijgen."
Saamhorigheid, nog altijd actueel
In 1953 ging vastenavond niet doorvanwege
de watersnoodramp. Daarna is het nooit meer
voorgekomen dat de gehele vastenavond werd
afgeblazen. Wel gebeurde het in 1990 dat de
optocht niet doorging. Er stond teveel wind en
dat leverde gevaar op met die
grote wagens. Maar je neemt
een Bergenaar niet zomaar
z'n optocht af. Toen kwam die
gemeenschapszin weer naar
boven, ledereen kwam toch naar
de Grote Markt en heel spontaan
ontstond daar eigenlijk een
nieuwe optocht met in elkaar
geflanste dingen. Kees: "Ja,
inderdaad dat gemeenschaps
gevoel, ook aangepast aan de
omstandigheden. Dat is uniek in
Bergen, denk ik. Kijk eens wat er
hier allemaal gebeurt, zoals het
spektakelstuk De Markiezinnen.
Hoe daar een paar honderd
mensen samenwerken vanuit dat
gemeenschapsgevoel. Trots zijn
om te laten zien wat we kunnen.
Blij zijn dat we mee mogen doen
en zo. Dat is heel bijzonder."
Koert: "De geest van het feest
is gewoon wat ie is. Als ik een
toespraak hoor van Kees Becht
uit de jaren veertig dan zou hij die
zo weer kunnen houden. Dat gaat
over dezelfde dingen. In onze toen
verzuilde maatschappij was dat
samenbindend element enorm
belangrijk. En als vandaag de dag
nou iets belangrijk is, dan is het
dat toch wel weer. Daar hebben
we vijftig a zestig jaar zo"n beetje
overheen gekeken met z"n allen.
We komen er allemaal een beetje
besmuikt achter van oei we
hebben alles zo goed geregeld,
maar we weten niet wie er naast
Een aAtity uuwAd^e u-cui
Tluttó ïliiteö
ons woont en wie er aan de
andere kant van de straat woont.
Laten er ook maar eens een keer
geen regels zijn en dan een feest
voor iedereen. Die boodschap is
er dus nog altijd. Als je die geest
kunt bewaren dan is het goed.
Dan heb je iets waar je blijvend
fier op kunt zijn.
Het moet dan ook mijns inziens
qua taal en beeld toegankelijker
worden om die brede deelname
mogelijk te maken. Want anders
raak je vervreemd van zoveel
mensen, potentiële deelnemers.
Het zal lang duren eer de
moslimgemeenschap meedoet,
dat realiseer ik me ook wel. Dat
duurt nog wel een aantal jaren,
maar dat komt wel. Je ziet ze
al wel op vrijdagmiddag als de
scholen hun optocht hebben.
Maar het zit helemaal niet in
hun cultuur. Je moet altijd open
staan en iedereen informeren,
ledereen proberen erbij te
krijgen en erbij te houden. En het
eigenlijk toegankelijk te houden."
6x11 en de toekomst van
de Bergse vastenavond
Tijdens de jaren zestig en
zeventig zagen we dat men
consequent vasthield aan de
traditie van het vastenavond
feest. Is het karakter van het
feest sindsdien nog veranderd?
Koert: "Ja, er is veel veranderd,
als je kijkt naar beeld, woord en
Afb. 21. Jef de Graauw
ais de Grootste Boer,
1958. Collectie Stichting
Vastenavend.
Afb. 22. De Bergse Stedemaagd door Louis Weijts, 1954.
Louis was de eerste ontwerper/vormgever van de Stichting
Vastenavend. De boer stelt symbolisch de Stichting
Vastenavend voor. Onder de rokken van de vrouw, de Bergse
Stedemaagd [in kleding met de kleuren van het Bergse wapen
rood/groen, de knieën zijn de heuveltjesl zie je de geboorte van
vier kinderen: de adjudant, de nar, de Prins en Steketee. De
ooievaar heeft hanenpoten. Met dank aan Gerard Franken.
De Waterschans 4 - 2010
166
Afb. 23. Prins Manus I op bezoek in het AGB, 1985.
Foto collectie familie Damveld.
VAN ONDER
't SLIK
Februari 1949
Zo staan me dan weer voor óns
feest Vastenavend 1949.
Bij klandestlène inspectietochten
langs alle plekke waar gewerkt
wordt om de Vastenavend te laten
slagen, eb ik wéér 's gezien oe
sterk de saam'oorigeid in 't Krab-
bevolk is as 't erop aan komt iets
tot stand te brengen voor alle
Krabbe. Mét mekaar vóór mekaar.
Iedereen stikt overal zn'ande uit
z'n mouwe. Niemand schaam' z'n
eige d'r voor alles te doen sa nodig
is gedaan te worre. Integendeel!!
Iedereen gaat op in de boelende
vreugde van 't scheppen.
Ieder gift wat ie et, en werk mee
aan de omlijsting van 't Krabbe-
feest bij uitstek. De omlijsting van
da Breughelse feest met z'n
zot'eid en z'n kleur. Voor 't feest
waarin me allemaal één zijn, waar
in me allemaal primitieven-van
geest, dat is eenvoudige, simpele
van geest worre.
Aan ons Krabbe is 't gegeve om
primitief te kunnen zijn zonder
barbaars te worre. Voor ons is
Vastenavend vóór alles 't feest van
de leut, 't feest van de geest!
De Krabbe 'oeve nie meer op d'r
plicht geweze te worre. Ze kennen
'ml Ze wete wat 't begrip „Bergse
leut in'oudt.
As 't bovenstaande ok goed deur
mag dringe tot alle gaste die mette
Vastenavend naar Krabbegat
komme en tot gevolg mag ebbè
dazze d'r elge in de manier van
feesten bij ons aanpassen dan zal
lk 't gevoel ebbe midden in de
roos geschoten t'ebbe.
Voor iedereen, Krab of gin Krab
is 't wachtwoord:
AGGE MAR LEUT 'ET!
NILLES I
Afb. 24. 'Een artig woordje van
Prins Nilles' in de Vastenavendkrant
van 1949. Collectie Kees Becht.
167
De Waterschans 4 - 2010
