WARTAAL
WAT Dé
NIÉT HADDÉN, DAT
DÉ
Romeinen
HADDÉN
I
SUVlfJSU9JVli^S ZpUzSjOA 3p UJ
Een groot verschil met de Saturnalia lijkt
er ook te zijn: het Romeinse feest is een
van oorsprong religieus feest. Hoewel de
Saturnalia in de loop der eeuwen steeds meer
een volksfeest werden, is de religieuze kern
ervan nooit verdwenen. De plechtigheden bij de
tempel van Saturnus op het Forum Romanum
bleven steeds de basis van de festiviteiten. Bij
Vastenavond is dat religieuze aspect niet meer
aanwezig. Weliswaar wordt het van oorsprong
gevierd om zich voor de Vasten nog eenmaal
te buiten te gaan en is het als zodanig wel
gekoppeld aan de kerkelijke kalender, toch is
het een feest geworden dat geheel buiten de
kerk om wordt gevierd. Er is geen heilige die
speciaal vereerd wordt, er is geen officiële
kerkgang; die is er pas daags na de festivi
teiten, als men een askruisje gaat halen.
Toch is in dit duidelijke verschil ook een over
eenkomst te zien. De religieuze plechtigheden
op het Forum Romanum vormen de aftrap
voor het zevendaagse feest in Rome. Na de
samenkomst op het plein voor de tempel van
Saturnus gaan alle Romeinen zingend door de
straten van de stad om daar het feest voort te
zetten. Zo gebeurt het ook hier in Bergen op
Zoom. Na de Intocht wordt op de Grote Markt
het feest als het ware 'geopend', waarna men
ZINCjEND door de straten dweilt om zich
vervolgens tegoed te doen aan drank.
En de spijzen? Die zijn wat naar de achter
grond verdwenen, waarschijnlijk doordat de
basis van het feest - nog een keer flink (vlees)
eten en drinken vóór de soberheid van de
Veertigdagentijd - door velen niet meer als
zodanig wordt beleefd. Toch is het opvallend dat
er tijdens de vastenavond enkele verwijzingen
zijn naar VXPxKENS: er lopen mensen met
varkenskoppen als masker en de boeren van de
Stichting hebben varkensblazen als ballonnen.
Zoals gezegd bestaan er voor alle genoemde
overeenkomsten geen historische bewijzen,
maar het is wel opvallend dat beide feesten
zoveel met elkaar gemeen hebben. Het kan
bijna geen toeval zijn dat vastenavond zo
duidelijk op de Saturnalia lijkt. En zo komt dan
uit wat Livius geschreven heeft: dat het feest
van Saturnus tot in eeuwigheid gevierd moet
worden. 10, 10, SXTUFLNXLIX
Het vastenavondfeest zoals dat in Bergen op
Zoom gevierd wordt, lijkt niet alleen op de
Romeinse Saturnalia. Ook zijn er duidelijke
overeenkomsten met een Grieks feest: de
'Anthesteria'. Het Griekse woord anthemon
betekent 'bloem': de Anthesteria waren vrucht
baarheidsfeesten die aan het begin van de lente
(11 tot en met 13 februari) gevierd werden als de
bloesem langzaam begon te bloeien. Centraal
stond de god Dionysos (Latijn: Bacchus), god
van de wijn, maar ook van geboorte en groei,
nieuw leven. Tijdens de Anthesteria werden
als vanzelfsprekend grote
hoeveelheden drank
genuttigd. Opvallend is het
gegeven, dat op één van de
feestdagen een processie
plaatsvond, waarbij een scheepswagen de
stad binnenreed met een beeld van Dionysos,
omringd door Silenen. Deze scheepswagen met
fabelachtige wezens doet sterk denken aan de
Blauwe Schuit die jaarlijks met vastenavond
door de straten rijdt. Iets om in een andere
WARdTAAL nog eens op terug te komen.
Zelf een Romeins Saturnalia-
gerecht met VAP^KÉNS VLÉÉS
bereiden?
Surf voor het recept naar:
www. geschiedkundigekringboznl
'jneiAI
uiooz do uo6jog uba peis ua pue~|
uba deijosioouBO Bjpun^paiipseo
uaddn U8U8IAI uep uba jeupop 0}s6uop
0flU0!"l 0|0JJ UBA PI0PJUO |0JBnfc>V
6Ï,JBBf OOOS UBp J0pno pUOABU0}SB/\
■>|j0dpf!i u0zucug ;m u0puoA06 j©>isb|/\|
UBdBMSpBJS U00 l©LU I0LULUOJ00,
U0UUBiU0pi!/\A 0s6j©g 0p j0}1)ob p(0ljjbba/\ 0Q
■j0!P0dsj0d j©puB U00 jrnuBA U0|Z06
P|JB|/\| 0JOJ0 0Q UBA SujlinAUl 0Mn0|U 0Q
•pO0J-|OOU ].0LJ U| JBBJ0|6OOH
0Q JIAI JOOQ i J0OIAI ufjZ JBBU q0J0 JBB0
De Waterschans 4 - 2010
174
/£- -7
