j
Beste leden,
mÊ
I
Van de hoofdredacteur
Kroonleden
A
Inleveren kopij voor Waterschans 1, 2011
f» iijSUW H! 1-ViA
ColOfor) |A rrU' K-I
DewMtift&n^' W|
40ste jaargang nr. 4, december 2010
ISSN 0926-3918
Verschijnt viermaal per jaar
Oplage: 3000 exemplaren
De Geschiedkundige Kring van Stad en Land
van Bergen op Zoom
www.geschiedkundigekringboz.nl
webmaster: Laurijs Weyts:
webteaml3geschiedkundigekringboz.nl
Postbus 280 4600 AG Bergen op Zoom
Erelid
Dr. W.A. van Ham
Bestuur
Voorzitter:
Ad van den Bulck
Secretaris:
Greetje Hage
Zuidzijde Haven 129
4611 HD Bergen op Zoom
tel.:0164-243144
e-mail: secretaris0geschiedkundigekringboz.nl
Penningmeester:
Frans Witjes
Londonstraat 2
4611 HW Bergen op Zoom
tel:0164-238621
e-mail:
penningmeester0geschiedkundigekringboz.nl
Bankrekening 24 05 922
Ten name van:
Geschiedkundige Kring van Stad en Land
van Bergen op Zoom
Contributie 27 euro (minimaal! per jaar
Ledenadministratie
Frans Witjes
zie adresgegevens penningmeester
Overige bestuursleden
Eric Goossen
Kiekie Peijs
Willem Vermeulen
Laurijs Weyts
Hilde van den IJssel
Tijdschrift van de Kring
De Waterschans
Redactieleden:
Drs. Jac Backx
Mevr. Tineke van Dam
Drs. Jaap Dekker (redactiesecretaris]
Drs. Nic Grosfeld
Drs. Irene van Kemenade
Drs. Yolande Kortlever (hoofdredacteur)
Mevr. Marieke Liefting
Drs. Jan Peeters
Redactiesecretariaat
Drs. J. Dekker
Ansjovislaan 27
4617 AN Bergen op Zoom
tel.: 0164-237572
e-mail: dekkervink0home.nl
Toezicht distributie
Frans Witjes
zie adresgegevens penningmeester
Ontwerp
De Werkkamer Bergen op zoom
Dit themanummer roept bij mij herinneringen
op aan de dweilavonden begin jaren
vijftig, op maandag en dinsdag, de echte
Vastenavonddagen. Onze katholieke Zeeuwse
vader vond dat zijn drie zoons ook met dit volks
feest moesten kennismaken. Kindercarnaval
bestond toen nog niet. Verkleed, want vader
wist hoe het hoorde, gingen we al vroeg inde avond van huis. Bij de
Sint-Josephkerk begon het spektakel al. Dicht op elkaar, rijen gearmde
krabben die door de Stationsstraat, Wouwsestraat en Zuivelstraat van
en naar de Grote Markt dweilden. Een reusachtige mensenmassa waarin
wij vieren volledig ondergingen. Aan de kant toeschouwers, Bergenaren
die niet meededen maar het schouwspel in hun dagelijkse kloffie
aanschouwden. In een liedje uit die tijd werden zij opgeroepen zich aan
te sluiten: en btèf nie aan de kant as unne vasteplant. Sommigen waagden
de stap. Keerden hun jas of colbertje binnenstebuiten en stortten zich
in het feestgedruis. Van die avond staat één voorval mij nog scherp voor
de geest. Uit een café in de Potterstraat werden door de militaire politie,
Bergen op Zoom was toen nog volop garnizoensstad, enkele dronken
dienstplichtigen met harde hand in een legervoertuig gewerkt. Dit
ontlokte buurman Hopmans de luide opmerking 't zijn gin verrekes 'oor!
Aandacht
Graag vraag ik uw aandacht voor activiteiten die in deze Waterschans
vermeld staan. Onder de kop 'Bergen op Zoom is toch niet 'achterlijk'
vraagt het bestuur uw aandacht voor de dit najaar gestarte ledenwerf
actie. Om meerdere redenen heeft de Geschiedkundige Kring een breder
draagvlak nodig. Zo brengen bijvoorbeeld themanummers als deze - en
er staan er meer op het programma - extra kosten met zich mee.
Met Bibliotheek het Markiezaat, Heemkundekring Halchterth en Het
Markiezenhof Historisch Centrum organiseert de Geschiedkundige Kring
ieder winterseizoen vier Hofzaallezingen.
Ook ditjaaris erweereen aantrekkelijk
programma. Aarzel niet met inschrijven.
Tot slot wijs ik u op het boek Beknopte
historie van de stad Bergen op Zoom Een
geschiedenisboek uit 1761. Geschreven
door Johan Fa ure, u weet wel van de
Faurestraat, en ingeleid en geannoteerd
door Willem van Ham, oud-archivaris
van de stad Bergen op Zoom. Veel leden
hebben dit vuistdikke boek al opgehaald.
Voor velen ligt er nog een klaar.
Ad van den Bulck, voorzitter
Foto omslag:
Uitsnede uit 1x11 Stichting
Vastenavond door Louis Weijts,
1956, pastel op papier.
Collectie MHC.
vóór 15 februari 2011
Layout-vormgeving/druk
Drukkerij Vis Offset
Alphen aan den Rijn
in 1998 vierde ik voor
het eerst vastenavond
in 't Krabbegat. Ik was
enige maanden eerder
vanuit Amstelveen naar
Bergen op Zoom verhuisd.
Er moesten nog wat
werkzaamheden gedaan
worden in mijn huis en ik kreeg van de klussers te
horen dat ik de vitrage die er nog hing niet mocht
weggooien. Die zou ik namelijk nodig hebben
tijdens de vastenavond. Enfin, u zult begrijpen dat
ik me er op dat moment nog helemaal niets bij
kon voorstellen.
Op mijn werk bij het gemeentearchief leerde ik
op een gegeven moment Wim Besling kennen,
bijgenaamd d'n Bes. Als iemand iets van de
vastenavond wist, dan was hij het wel. Ik vertelde
dat ik inmiddels mijn eerste vastenavond achter
de rug had. Een dag later kwam d'n Bes terug
met een door hem geschreven boekwerkje waarin
de Bergse vastenavond haarfijn werd uitgelegd.
Daarna waren er niet veel geheimen meer en kon
ik enthousiast meedoen met de leut.
In 2011 bestaat de Stichting Vastenavend
6x11 jaar, een jubileum dat uiteraard met veel
overgave gevierd gaat worden. Reden temeer om
een themanummer van De Waterschans te wijden
aan dit feest der saamhorigheid.
Irene van Kemenade duikt in de historie van
hoveniersvereniging Sociëteit 'De Vrijheid', opge
richt in 1887. Deze vereniging was eind negen
tiende en begin twintigste eeuw bekend om hun
mooie versierde karren tijdens de optocht. Maar
Sociëteit 'De Vrijheid' was meer dan dat. Lief en
FAUSTO I
De uitgaven van de Geschiedkundige Kring
kunnen mede tot stand komen dankzij het speciale
lidmaatschap van de volgende bedrijven:
DARVI BV
DE BONT Stoffering, Putte
P. JANSEN Installatie Techniek BV
Taxi en toeringcarbedrijf DE KOCK
Natuursteenbedrijf DE KORT
WONEN WEST BRABANT
Hotel en Residence DE DRAAK - A Hampshire Classic
HERREIJGERS Schilderwerken, Monumentenschilders
leed werd gedeeld met elkaar. Werd bijvoorbeeld
iemand ziek, dan kon hij rekenen op financiële
ondersteuning uit de ziekenkas.
Bernard Asselbergs, zoon van Willem Asselbergs
alias Anton van Duinkerken, heeft het familie
archief bestudeerd en schrijft over de beweeg
redenen van zijn vader voor het schrijven van
het pamflet Verdediging van Carnaval in 1928. De
jaren daarna keek Anton van Duinkerken regel
matig terug naar wat hij toen had geschreven en
beschreef dat in speeches en artikelen.
Eric Elich, beter bekend als de nar tijdens vasten
avond, belicht aan de hand van allerlei voorbeelden
de kunst van het ontwerpen van vastenavond
wagens voor de optocht. Het is niet voor niets dat
de Bergse vastenavondoptocht zo beroemd is. Die
wagens zijn ware kunststukjes en vakbekwaam
in elkaar gezet. Eric laat zien wie er zoal wagens
hebben ontworpen en welke ontwikkelingen daarin
te bespeuren zijn. Zijn artikel is geheel in kleur.
Kees Becht en Koert Damveld werden door
mij geïnterviewd over de beginperiode van de
Stichting Vastenavend. Kees was de allereerste
Prins (Nilles I) van na de Tweede Wereldoorlog
en Koert is momenteel voorzitter van de Stichting
Vastenavend, maarwas ooit ook Prins (Manus I). Ik
kreeg van beiden prachtige verhalen te horen, niet
alleen over de vastenavondviering van na de oorlog,
maar ook hoe er vóór die tijd carnaval werd gevierd
en hoe zijzelf de vastenavond hebben beleefd en
nog beleven.
Ward Warmoeskerken gaat met zijn Wardtaal ver
terug in de tijd. Hij beschrijft het feest Saturnalia,
een Romeins omkeringsfeest in december.
De diverse omkeringsfeesten die wij vandaag
de dag nog kennen, zoals sinterklaasavond,
Driekoningen en vastenavond, hebben gebruiken
die ook in het feest van Saturnalia voorkwamen.
Reuze interessant hoe die gebruiken tot op de
dag van vandaag nog tot onze tradities horen.
Als toetje vindt u achterin twee pagina's van
De Schaterschans, een parodie op ons tijdschrift,
gemaakt door Stichting Vastenavend. De leden van
de Stichting ontvingen deze als Convocasie voor de
viering van de elfde van de elfde in 2001.
Rest mij nog om de Stichting Vastenavend hartelijk
te bedanken voor hun hulp bij dit themanummer.
We hopen dat het een prachtig jubileumjaar gaat
worden.
Agge mar leut et!
Yolande Kortlever
123
De Waterschans 4 - 2010
