SorUH
PtMr
Eerste cursusjaar nagenoeg afgesloten
■fVOS
Start nieuwe groep(en) en vervolg tweede studiejaar
in september 2011
Start in 2010
In Waterschans 1-2010 kondigde de werkgroep
School voor Geschiedenis de start aan van
de School voor Geschiedenis, een educatief
project van de Geschiedkundige Kring van
Stad en Land van Bergen op Zoom, aan.
Inschrijven kon vanaf 1 mei 2010. De
werkgroep had een groep van minimaal
25 cursisten en maximaal 35 cursisten voor
ogen. Als we het minimale aantal inschrij
vingen zouden hebben, dan zou het project van
start kunnen gaan.
De inschrijving overtrof de stoutste verwach
tingen. Binnen een week zat de eerste groep
vol. Er werd gewerkt met een wachtlijst. Na
enkele weken bleek, dat de wachtlijst zodanig
was, dat we wel een tweede groep zouden
kunnen laten starten. Maar voordat we dit
definitief aan de potentiële cursisten konden
laten weten, moest er nog wel wat werk
verzet worden. Immers de docenten zouden
zich bereid moeten verklaren om ook voor
een tweede groep de les te verzorgen. Al snel
bleek, dat dit geen problemen opleverde.
Zo kon het gebeuren, dat we in september 2010
van start gingen met twee groepen van ieder
37 cursisten.
Negen april 2011 wordt het eerste jaar door
beide groepen afgesloten met een stadswan
deling. Deze brengt de cursisten op bijzondere
plekken in de stad, die verband houden met de
lessen die ze gevolgd hebben. Tot slot worden
de certificaten uitgereikt.
Locatie
Nagenoeg alle middelbare scholen in Bergen
op Zoom waren bereid om onze School voor
Geschiedenis te huisvesten.
De keus viel op het Auditorium van het
Mollerlyceum aan het Bolwerk omdat dit
uitermate geschikt is voor onze School. De
werkgroep School voor Geschiedenis is de
directie van het Moller erkentelijk voor het
beschikbaar stellen van deze ruimte. Ook
volgend jaar maken we weer gebruik van deze
locatie.
Vervolgjaar
Alle cursisten die een certificaat over het
eerste jaar ontvangen hebben, worden in de
gelegenheid gesteld om zich in te schrijven
voor het vervolgjaar, dat in september 2011
van start gaat.
Ook nu zijn er 9 lesavonden en vindt de
10e afsluitende les plaats op locatie in Het
Markiezenhof. In dit tweede jaar komt er een
vervolg op de algemene inleiding, de bouw
geschiedenis, de verdedigingslinies, bestuur
en rechtspraak en religie. Maar er komen ook
nieuwe onderwerpen aan bod, zoals kleding
en mode, literatuurgeschiedenis, muziek,
onderwijs. De werkgroep heeft voor dit tweede
cursusjaar een aantal nieuwe docenten
bereid gevonden een les te verzorgen, terwijl
ook enkele docenten uit het eerste jaar een
vervolgles zullen geven.
Start nieuwe groep(en)
In september 2011 wil de werkgroep ook weer
starten met een nieuwe groep in cursusjaar 1.
Degenen die op de wachtlijst staan, zullen in de
gelegenheid gesteld worden om zich als eerste
aan te melden in de tweede helft van april.
Vanaf 1 mei 2011 staat de inschrijving open
voor overige belangstellenden. De werk
groep prijst zich gelukkig, dat er bij voldoende
belangstelling ook nu weer twee groepen van
start kunnen gaan.
De Waterschans 1 - 2011
8
De onderwerpen die in dit eerste cursusjaar aan bod komen
zijn gelijk aan de onderwerpen, die in cursusjaar 2010-2011
behandeld zijn, te weten:
Algemene inleiding tot 1500: Een overzicht van
de geschiedenis van Nederland, (Noord-)Brabant
en Bergen op Zoom, waarbij er een periodisering
wordt aangebracht op grond van ingrijpende
gebeurtenissen c.q. veranderingen die in deze
streken hebben plaatsgevonden.
Nederzettingsgeschiedenis: Om te begrijpen hoe
het huidige landschap van steden en dorpen is
ontstaan, zijn we in belangrijke mate aangewezen
op archeologisch onderzoek. De oudste sporen
van menselijke activiteit gaan terug tot de Midden-
Steentijd, ruim 10.000 jaar geleden. De Schelde
was in de Romeinse tijd een uiterst belangrijke
transportroute en de Romeinen ontdekten de
kwaliteit van de klei als grondstof voor aardewerk.
De eerste Bergse pottenbakkers spraken waar
schijnlijk Latijn.
Stadsplattegrond: De belangrijkste straten en
pleinen van Bergen op Zoom zijn ouder dan de
Peperbus, ouder nog dan de Gevangenpoort. Zij
dateren uit de voorstedelijke fase van de stad. Het
patroon van straten en pleinen maakt nieuws
gierig naar het waarom. In dit cursusonderdeel
verkennen de deelnemers aan de hand van
opeenvolgende stadsplattegronden de ruimtelijke
ontwikkeling van Bergen op Zoom.
Bestuur en rechtspraak 1, Stad: Denkt u zich
eens in, u begaat een misdrijf en wordt vervolgens
berecht door het college van burgemeester en
wethouders. Dit is voor ons haast niet voor te
stellen, maar toch was dit ruim 200 jaar geleden
heel normaal. Tot 1795 was er in de Nederlanden
namelijk een andere vorm van bestuurlijke en
rechterlijke organisatie dan wij nu kennen. Tijdens
deze les wordt de situatie behandeld in de stad
Bergen op Zoom tot 1795.
Religie 1, protestantisme: In dit onderdeel
proberen we de maatschappelijke en politieke
geschiedenis als een tijdlijn te zien en de religieuze
als een parallelle lijn. Met het bestuderen van
historische momenten in de geschiedenis van kerk
en religie stuiten we op dwarsverbanden.
Vroege bedrijvigheid en industrie: Van de middel
eeuwen tot aan de Franse Revolutie kenmerkt de
bedrijvigheid zich door strakke regulering via de
gilden. De pre-industriële periode in de eerste
helft van de negentiende eeuw borduurt voort
op de gildestructuur. De opkomst van nieuwe
bedrijfstakken betekent industrialisatie en het
vrije markt denken. De stoommachine doet zijn
intrede in 1852. Beide wereldoorlogen hebben
grote impact op de continuïteit van de productie.
Internationalisering van productie en handel na
de Tweede Wereldoorlog verandert het speelveld
definitief.
Jaarmarkten en kermissen: Kooplieden kwamen
in de late middeleeuwen van heinde en verre naar
de jaarmarkten van Bergen op Zoom om handel
te drijven. De grootste bloei van de Bergse jaar
markten was aan het einde van de 15e en het begin
van de 16e eeuw. Tijdens de jaarmarkten was er ook
aanbod van allerlei amusement, waaronder diverse
kermisattracties. Toen in 1910 de jaarmarkten
werden afgeschaft bleef de voorjaars- en najaars
kermis bestaan. Bergen op Zoom werd kermisstad.
Geschiedenis van de vesting Bergen op Zoom: In
deze les wordt er stilgestaan bij het waarom van
Bergen op Zoom als vesting en de ontwikkeling van
de vestingwerken van Bergen op Zoom, met name
in de periode tussen het begin van de Tachtigjarige
Oorlog (1568-164-8) en het opheffen van de vesting
in 1867. Een periode waarin Bergen op Zoom zich
van versterkte stad tot belangrijke militaire vesting
ontwikkelde en waarin de beroemde vestingbouwer
Menno van Coehoorn zijn stempel op de vesting
drukte.
Bouwgeschiedenis: Dit onderdeel van de cursus
zal aandacht besteden aan de ontwikkeling van
de woonhuisbouw in onze stad. Daarin komen de
positionering in de stadsstructuur aan de orde,
de structuren van de huizen en de ontwikkeling
daarvan tot aan de modernere tijden.
Stadswandeling: De cursus wordt afgesloten met
een stadswandeling.
9
De Waterschans 1 - 2011
FAUSTQ NUMINE
BERGA VICTRIX
GescJiie