Beste leden,
Vari de hoofdredacteur
Kroonleden
Coloforh
w .'r
YoLande Kortlever vervult tot volle tevredenheid van
redactie en bestuur nu al weer zes jaar het hoofdre
dacteurschap van dit blad. Enkele maanden geleden
is zij bij zichzelf te rade gegaan: deze functie nog
eens met drie jaar verlengen of er een punt achter
zetten. Yolande besloot tot het tweede, maar blijft
wel lid van de redactie en zal haar opvolgster met
raad en daad bijstaan. Dit verguldde de pil voor zowel redactie als bestuur
aanzienlijk. Irene van Kemenade neemt met ingang van augustus het hoofd
redacteurschap op zich. Het septembernummer van De Waterschans gaat
onder haar eindverantwoordelijkheid vallen.
Met dit bijzondere themanummer neemt Yolande op passende wijze afscheid
van het hoofdredacteurschap. Op passende wijze omdat ook dit nummer weer
getuigt van de hoge kwaliteit die zij nastreefde en wist te bereiken. Het hoofd
redacteurschap vraagt veel. Visie op het tijdschrift, inhoudelijke kennis, het
op de hoogte zijn van ontwikkelingen in geschiedenisland en het beschikken
over een netwerk zijn voorwaarden. Maar ook leidinggevende kwaliteiten en
een goede kennis van de Nederlandse taal, zijn naast accuratesse en stress
bestendigheid van het grootste belang. Yolande verenigde deze kwaliteiten
in zich. Buitenstaanders, waartoe ik mij ook reken, zijn zich er maar ten
dele van bewust hoeveel tijd, energie en creativiteit het uitbrengen van een
nummer van de hoofdredacteur vragen. Yolande wist dit zes jaar op voortref
felijke wijze op te brengen! Ik ben er zeker van dat ik namens de leden, de
vrijwilligers en het bestuur van de Geschiedkundige Kring spreek wanneer ik
Yolande hulde breng voor al het werk dat zij heeft verricht.
Irene van Kemenade was bijna vier jaar lid van het bestuur (2003-2007) en
is sinds september 2005 lid van de redactie. Irene heeft het hoofdredacteur
schap van Yolande jarenlang van nabij meegemaakt en ik verwacht dan ook
dat zij een vliegende start maakt. Namens iedereen die het vlaggenschip van
de Geschiedkundige Kring ter harte gaat wens ik Irene veel succes.
Aandacht
Graag maak ik u opmerkzaam op de aankondiging van de jaarlijkse excursie
naar de stad Gent. Let op de datum, die is gewijzigd! Ook graag uw aandacht
voor het boek "EEN MAGTIG TOONWERK" Geschiedenis en restauratie van het
Ibach-orgei te Bergen op Zoom. Zoals eerder aangekondigd is dit boek een
geschenk aan de leden en vanaf 3 september af te halen.
Ad van den Bulck, voorzitter
Inleveren kopij voor Waterschans 3, 2011 vóór 1 augustus 2011
Foto omslag:
Portret van markiezin Maria
Elisabeth Clara van den Bergh
11610-16331anoniem.
Stichting Huis Bergh 's-Heerenberg,
collectie dr. J.H. van Heek.
Het Markiezaat van
Bergen op Zoom is meer
dan een eeuw door
markiezinnen bestuurd.
Hoog tijd voor een thema
nummer over een aantal
van hen. Het leven van
een markiezin gaat niet altijd over rozen; twee van
hen raakten zelfs betrokken bij een groot schan
daal. Beide schandalen komen in dit themanummer
uitvoerig aan bod. Als er in die tijd een roddelblad
zou zijn geweest, dan hadden deze dames de voor
pagina gehaald!
In mijn artikel Jacqueline de Croy, de 'iron lady'
van Bergen op Zoom komt de eerste markiezin van
Bergen op Zoom aan bod. Zij was de echtgenote
van markies Antoon van Glymes. Het stadsbestuur
vond het niet nodig om haar als markiezin in te
huldigen na de dood van haar man. Hoe wist zij dit
toch voor elkaar te krijgen?
Birgit Houben heeft een artikel geschreven,
getiteld Hofdienst en familie-eer. Maria Elisabeth I
Clara van den Bergh, markiezin van Bergen op
Zoom. Na de dood van haar ouders werd de bijna
driejarige Maria Elisabeth Clara naar het hof van
aartshertogin Isabella te Brussel gebracht om
daar verder opgevoed te worden. Al snel werd
afgesproken dat zij later zou trouwen met haar neef
graaf Albert van den Bergh. Het was in de periode
van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) en de
familie Van den Bergh viel in twee kampen uiteen
door hun partijkeuze. Hoe ging Maria Elisabeth
Clara daarmee om?
Het artikel van Nad ine Akkerman en Ineke
Huysman is getiteld Een zeventiende-eeuws
catfight: de geloofsovergang van Louise
Hollandina van de Palts als inzet bij de
aanspraken op het Markiezaat van Bergen op
Zoom (1657-1659). Hier staat Maria Elisabeth II
De uitgaven van de Geschiedkundige Kring
kunnen mede tot stand komen dankzij het speciale
lidmaatschap van de volgende bedrijven:
DARVI BV
P. JANSEN Installatie Techniek BV
Taxi en toeringcarbedrijf DE KOCK
Natuursteenbedrijf DE KORT
Hotel en Residence DE DRAAK - A Hampshire Classic
HERREIJGERS Schilderwerken, Monumentenschilders
van den Bergh in de schijnwerpers, samen met
de andere pretendent voor het Markiezaat van
Bergen op Zoom, haar nicht Béatrix de Cusance.
De bemoeienis van Maria Elisabeth II bij de
bekering van Louise Hollandina zorgde voor een
schandaal. Béatrix de Cusance probeerde van de
situatie gebruik te maken; zij hoopte hierdoor het
Markiezaat te krijgen. Zou haar dat lukken?
In het volgende artikel schrijf ik over Marie
Anne van Arenberg, prinses van Auvergne,
markiezin van Bergen op Zoom. Verstoten door
familie, vereerd als heilige. Zij zorgde voor het
tweede schandaal door ver beneden haar stand
te hertrouwen na het overlijden van haar eerste
echtgenoot, markies Francois Egon de la Tour
d'Auvergne. Tot op heden was er weinig bekend
over Marie Anne en haar tweede echtgenoot Simon
Martin de Maisy. Maar dat verandert nu. Hoe
verging het Marie Anne nadat ze door haar familie
was verstoten?
Ad van den Bulck sluit dit themanummer af met
het artikel Op de earner van de jonge prinses.
Bewoning en meubilering van het Markiezenhof
te Bergen op Zoom in 1713. Aan de hand van een
boedellijst uit het notarieel archief van Bergen op
Zoom volgt Ad van den Bulck de route die men nam
door het gebouw tijdens de inventarisatie. Daarbij
vertelt hij over de ligging, de bestemming en de
inrichting van de ruimten. Was het allemaal pracht
en praal?
Jan Peeters en ik hebben twee genealogische
overzichten samengesteld van alle markiezen
en markiezinnen van Bergen op Zoom. Hierin
hebben we ook een aantal andere hoofdrolspelers
geplaatst die in de artikelen voorkomen. Dit om de
onderlinge familierelaties duidelijk te maken. Jan
Peeters en ik deden ook de eindredactie van dit
themanummer.
Dit is mijn laatste Waterschans als hoofdredac
teur. Ik krijg een kleur als ik lees wat onze voor
zitter over me schrijft. Ik werd echter gesteund
door zeven andere redactieleden met wie ik erg
prettig heb samengewerkt. Elk redactielid heeft
een netwerk van contacten met auteurs. Dat is
de kracht van dit tijdschrift. Het zorgt voor zoveel
aanbod van artikelen dat we momenteel genoeg
toezeggingen hebben voor een hele jaargang van
De Waterschans. De samenwerking is overigens nog
niet voorbij, ik blijf lid van de redactie. Irene van
Kemenade volgt mij als hoofdredacteur op en ik
wens haar daarbij alle succes toe.
Veel leesplezier!
Yolande Kortlever
51
De Waterschans 2 - 2011
N
De Waterschans
61ste jaaTg-ang nr. *2, jti'nT20l1
ISSN 0926-3918
Verschijnt viermaal per jaar
Oplage: 1375 exemplaren
De Geschiedkundige Kring van Stad en Land
van Bergen op Zoom
www.geschiedkundigekringboz.nl
webmaster: Laurijs Weyts:
webteam0geschiedkundigekringboz.nl
Postbus 280, 6600 AG Bergen op Zoom
Erelid
Dr. W.A. van Ham
Bestuur
Voorzitter:
Ad van den Bulck
Secretaris:
Greetje Hage
Zuidzijde Haven 129
6611 HD Bergen op Zoom
tel.: 0166-263166
e-mail: secretaris0geschiedkundigekringboz.nl
Penningmeester:
Frans Witjes
Londonstraat 2
6611 HW Bergen op Zoom
tel.: 0166-238621
e-mail:
penningmeester0geschiedkundigekringboz.nl
Bankrekening 26 05 922
Ten name van:
Geschiedkundige Kring van Stad en Land
van Bergen op Zoom
Contributie 27 euro (minimaal) per jaar
Ledenadministratie
Frans Witjes
zie adresgegevens penningmeester
Overige bestuursleden
Eric Goossen
Jan van Tienen
Willem Vermeulen
Laurijs Weyts
Hilde van den IJssel
Tijdschrift van de Kring
De Waterschans
Redactieleden:
Drs.Jac Backx
Mevr. Tineke van Dam
Drs. Jaap Dekker (redactiesecretaris)
Drs. Nic Grosfeld
Drs. Irene van Kemenade
Drs. Yolande Kortlever (hoofdredacteur)
Mevr. Marieke Liefting
Drs. Jan Peeters
Redactiesecretariaat
Drs. J. Dekker
Ansjovislaan 27
6617 AN Bergen op Zoom
tel.: 0166-237572
e-mail: j.j.j.dekker0home.nl
Toezicht distributie
Frans Witjes
zie adresgegevens penningmeester
Ontwerp
De Werkkamer Bergen op zoom
Layout-vormgeving/druk
Drukkerij Vis Offset
Alphen aan den Rijn
FAUSTD NUMINE
BERGA VICTRIX
