Jp ïeeuwe/i6trtx/.
,A
Moeien (ca. 1539-1610) enkele decennia eerder
(Lr. WW; de grafsteen is verloren gegaan).
Van der Moeien was geboren in Antwerpen en
werd rond 1581 door de Staten van Brabant
aangesteld als rentmeester van de domeinen
in de stad en het kwartier Bergen op Zoom,
in Borgvliet en in het Zuidkwartier van het
MarkiezaatZ In Bergen vervulde hij functies als
schepen, burgemeester en weesmeester.
Van 1522 tot aan zijn overlijden in 154-1 was
Filips Boullin (no. 16) in dienst van de heer van
Bergen op Zoom, als secretaris, als griffier
van het leenhof en als rentmeester van de
domeinen in de stad. Boullin was een zoon
van Cornelis Boullin die in Rijsel (Lille) griffier
en notaris was van de Raad van Vlaanderen.
We weten dat hij vanuit Gent naar Bergen
op Zoom is gekomen.5 Zijn vrouw Josine van
Dunenborch was een dochter van de heer van
Aagtekerke (bij Veere) in Zeeland.
Johan Christian Raebel (1726-1787) was
afkomstig uit Borg bij Maagdenburg in
Duitsland (no. 168). Hij trouwde een Vlissingse
en verhuurde zich daar als koksmaat op
een koopvaardijschip. Hij maakte carrière
en bracht het tot schipper in dienst van de
Verenigde Oostindische Compagnie, waarna
hij overstapte naar de Zeeuwse admiraliteit
(de 'marine') waar hij commandeur werd, en
in 1776 admiraal. Nadat hij uit dienst gekomen
was, vestigde hij zich als kleermaker en
lakenhandelaar in Bergen op Zoom, waar hij
ook overleed en werd begraven. Zijn graf
schrift eindigt met het zelfbewuste, maar wat
rammelende vers: 'Hier rust een man wiens
deugt hem tot staat verheeven van slegts
koksmaat tot commandeur verheeven zoo
diende ik trou gelyk men trou moet leeven'.
Van minder ver kwamen Job van Achthoven
en Adriaantje Goverts Grooten die in 1685 in
Bergen op Zoom trouwden en daar ook hun
laatste rustplaats vonden (no. 156). Hij kwam
uit Roosendaal, zij uit Oudenbosch.
Uit Antwerpen kwamen Jacob I Bracco
(7-1710), die zich waarschijnlijk in 1661 in
Bergen op Zoom vestigde en daar functies
vervulde in het gilde van de Meerse, en
Lambertus de Rouck die - getrouwd met een
Brusselse - naar Bergen op Zoom kwam als
particulier secretaris en rentmeester van
militair gouverneur Paulus Backx (over wie
hieronder meer).6 De Rouck overleed in 1603,
zijn echtgenote in 1615 (Lr. P). Uit Dordrecht
kwam Cornelis Jansen van der Vlier (no. 160).
Nog een zeeman die in de Gertrudiskerk zijn
graf kreeg, is Sebastiaan Rauws (1762-1811),
bij leven kapitein en luitenant-kolonel ter zee
(Lr. FF). Rauws werd geboren in Woudrichem
en trouwde op 6 januari 1806 in Bergen op
Zoom met Adriana van Overstraten (1756-
1828], dochter van een Bergse notaris en
procureur die ook openbare ambten in het
stadsbestuur vervulde. De bruidegom was toen
61 jaar oud, de bruid 67. Adriana overleefde
haar eerste echtgenoot en huwde in 1819 met
mr. Nicolaas van Cuijlenborch, die zij ook over
leefde. Zij werd bekend als dichteres.7 Haar
broer Pieter Gerardus van Overstraten vertrok
in 1780 naar de Oost waar hij van 1797 tot 1801
gouverneur-generaal van Nederlands-lndië
was. Bij diens overlijden werd een bundel gele
genheidspoëzie gemaakt waarin ook een vers
van de hand van Rauws is te vinden.8
Sebastiaan Rauws was een interessante
man met een avontuurlijk leven. Hij ging
op zijn zestiende naar zee, in dienst van de
Admiraliteit op de Maas, en werd kapitein in
1779. Als marineman bestreed hij piraterij en
op 31 oktober 1769 sloeg hij bij Fort Elmina
op de kust van West-Afrika een opstand
neer die onder leiding van Essjerie Ettin was
uitgebroken onder de 359 slaven aan boord
van een schip met de nogal ironische naam
'Guinneesche Vriendschap'.9 Half augustus
1775 nam hij ontslag, waarna hij het ambt van
drossaard van Loon op Zand kocht. Twee jaar
later, eind 1777, ging hij opnieuw naar zee. Met
zijn kleine schip 'de Zephyr' raakte hij op 9
augustus 1779 voor de kust van Zuid-Amerika
betrokken in een vuurgevecht met een groter
Engels schip dat hem voor een kaper hield.
Daarbij vielen verschillende gewonden, onder
wie ook Rauws zelf. Tijdens de Vierde Engelse
Oorlog (1780-1786) had hij als opdracht de
Zeeuwse wateren te verdedigen, waardoor hij
niet deelnam aan de slag bij de Doggersbank.
Later ruilde hij krijgsgevangenen in Portsmouth.
In 1786 zei Rauws zijn bestaan als zeeman
voorgoed vaarwel en kocht hij een huis in
Heusden, waar zijn broer Adam burgemeester
was. Daar vestigde hij zich echter niet, want op
21 augustus 1786 kocht Rauws bij Moerstraten
ten noordoosten van Bergen op Zoom de buiten
plaats 'Spreeuwenburg' waar hij daadwerkelijk
De Waterschans 3 - 2011
114
Afb. 2a. Grafzerk van Philips Boullin ft 15411 en zijn
echtgenote Josyne van Dunenborch ft 15451. Foto
Rijksdienst voor de Monumentenzorg, 1969. Collectie MHC.
Afb. 2b. Het zogenaamde 'Boullinsrolleken', het oudste
register van het Leenhof, 1529-1536, bijgehouden door
griffier Philips Boullin. MHC, Archief van het Leenhof van
het Markiezaat Bergen op Zoom, inv.nr. 40.
ging wonen. Formeel was hij nog tot 1792 in
dienst van de Admiraliteit op de Maas. In juni
1796 verkocht hij de Spreeuwenburg en lijkt hij
zich in Bergen op Zoom te hebben gevestigd. In
april 1799 kocht hij daar het huis 'De Hooywagen'
in de Koevoetstraat. Na zijn huwelijk met Adriana
van Overstraten verkocht hij dit huis weer en
vestigde het paar zich in 'De Bonte Caproen' in
de Fortuinstraat (nummer 25),10
Nagapatnam
Dat het niet alleen mannen waren die naar
Bergen op Zoom trokken, blijkt bij de (herge
bruikte?) grafsteen van Jan van Loo (no. 182).
Hij trouwde in 1612 met Anneken Steijnen die
toen in Antwerpen woonde, maar die afkomstig
was uit Sint-Truiden. Van Loo werd 77 jaar oud
en overleed in 1652.
Van veel verder dan Anneken Steijnen kwam
Charlotta Rebecca de Freijtag. Zij trouwde in
1778 met Jacobus Johannes Lemmers (1756-
1813), die op zijn grafsteen wordt omschreven
als 'vrederechter der stad en canton van
Bergen op Zoom' (Lr. AA). Charlotta de Freijtag
was in 1759 geboren in Nagapatnam aan de
kust van Coromandel (India) en overleed in
Bergen op Zoom in 1807. Jacob Lemmers, die
f) "S N -
7
/Zo
6 SI
ÓS y
Afb. 3. Buitenplaats Spreeuwenburgh. Detail uit een kaart
in het cijnsregister van de heerlijkheid Moerstraten 15e
hoek}. MHC, Archief Raad en Rekenkamer van de markiezen
van Bergen op Zoom, kaartnr. D319.
115
De Waterschans 3 - 2011
FAU STO NUMINE
BERQA VICTRIX
