200 jaar Burgerlijke Stand, Werkgroep
200 jaar vrij van fouten? Genealogie
_c yr y
-y A Z
SÏ/.
De Waterschans 4 - 2011
178
Frank Wierckx
In Waterschans nummer 3 van 2011 schreef Jac Backx een interessant artikel
over het ontstaan en de ontwikkeling van de Burgerlijke Stand, met nadruk op de
invoering van dit deel van de bevolkingsadministratie in Bergen op Zoom.1 Het citaat
van de heer Timmermans, gedurende vele jaren ambtenaar van de Burgelijke Stand
in Bergen op Zoom, heeft mij aan het denken gezet. De heer Timmermans merkte op
dat de akten altijd met de grootst mogelijke zorgvuldigheid worden opgesteld. In dit
artikel wil ik enige voorbeelden geven, die aantonen, dat daarmee niet gezegd is, dat
de Burgelijke Stand vrij is van fouten.
Op heden den
een duizend acht honderd acht en vijftig, zijn voor ons Ambtenaar van den burgerlijken stand
der gemeente BERGEN OP ZOOM verschenen 7
y/oud jareni
en x>ud u jaren 1
beiden wonende alhier; icelke ons hebben verklaard, dat op den
dezes jaars, des swc c - ten ure, alhier is Aj/
?r^ z£rt/
En hebben wij hiervanx deze akte opgemaaktwelke, na voorlezing, is geteekend
door ons /Qe/r
1/7 e Dt Ambtenaar voornoemd
jXi r WyU+Ai/
De Waterschans 4 - 2011
FAUSTa NUMINE
BERGA VICTRIX
introductie vormt ook nog steeds het hoofdstuk 'Veere
en de Schotse handel' in P.H. Damsté, Veere. Vier eeuwen
markiezaat (De Bilt 1955) 19-40 (met bibliografie). Zie ook
Peter Blom, 'In search of Scotland in a Zeelandic town:
sources for Scottish history in the records of Veere',
www.fdca.org.uk/veere/veere_13.pdf.
7. Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 926.
8. Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 928, 929, 930, 931 en
940.
9. Davidson Gray, The Scottish Staple at Veere, 135-136, met
verwijzing naar J.H. de Stoppelaar, Inventaris van het Oud
Archief der Stad Middelburg, 1217-1581 (Middelburg 1873-
1883) 193 (nr 724; maart 1496) en 194 [nr 727; 11 april 1496).
10.Andrew Mark Godfrey, Civil justice in Renaissance Scotland.
The origins of a central court. Medieval law and its practice 4
(Leiden) 188.
11Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 938. Commissaris van
de koning was hij al in september 1518; cf. Slootmans, Paas-
en Koudemarkten, 112. Op p. 942 geeft Slootmans, op.cit., 'de
benoeming in 1526 doorJacobusVvan Alexander Mure als
conservator van de privilegiën van de Schotten in Zeeland,
Holland, Brabant en Vlaanderen'.
12. Rooseboom, The Scottish Staple, 34-44.
13.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 940. Johannis Francis
werd weliswaar benoemd, maar lijkt verder in de bronnen
niet voor te komen (Rooseboom, The Scottish Staple, 107
noot 1; Davidson Gray, The Scottish Staple at Veere, 146).
14.[Cosmo Innes (edLedger of Andrew Halyburton,
Conservator of the Privileges of the Scotch Nation in the
Netherlands M92-1503. Together with the Book of Customs and
Valuation of Merchandisae in Scotland 1612 (Edinburgh 1867).
Zie ook Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 927-931, 934.
15.Innes, Ledger of Andrew Halyburton, xxix.
16.Innes, Ledger of Andrew Halyburton, xxxii. Innes geeft deze
identificatie nog met een voorzichtig 'perhaps', maar voor
enige twijfel lijkt nauwelijks nog reden.
17. Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 927.
18.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 934 (18 december 1506).
19. Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 940-944.
20.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 219; zie ook ibid., 253,
voor een vermelding uit 1476.
21Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 112.
22.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 487.
23.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 945.
24.Lorne Campbell, 'Scottish patrons and Netherlandish
painters in the fifteenth and sixteenth centuries' in Simpson
(ed.), Scotland and the Low Countries, 89-103 (pp. 90-91).
25.Innes, Ledger of Andrew Halyburton, passim (p. 88 voor de
potten).
26. Innes, Ledger of Andrew Halyburton, 6 (zie ook pp. Ivi noot 2
en Ixxiv).
27. Innes, Ledger of Andrew Halyburton, 249 (zie ook pp. lx-lxii).
28.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 336-343; ibid., 931-938,
voor de handelsactiviteiten van deze groep. Een uitvoerige
namenlijst eveneens in Slootmans 'Middeleeuwse handels
huizen', 78-82. Geen van deze namen is te vinden in het
register van de editie van de legger van Andrew Halyburton
[Innes, Ledger of Andrew Halyburton, 371-403).
29. De meest uitvoerige studie over de familie Moffat lijkt die
te zijn van Robert Maxwell Moffat, A Short History of the
Family of Moffat of that Ilk. With the genealogies of various
branches in Scotland, Ireland, and England, as existing at
the present day. Also passing notices of Moffats in France,
Germany and Holland (Jersey 1908). Hierin wordt 'onze' John
Moffat slechts eenmaal genoemd (p. 101) zonder dat verdere
informatie wordt gegeven. Ik dank op deze plaats graag de
webmasters van de website www.clanmoffat.org voor het
snel digitaal ter beschikking stellen van dit werk.
30.J.L.C. Weyts, De Lievevrouwestraat. Zes eeuwen stadsstraat in
Bergen op Zoom (Bergen op Zoom 2006) 71.
31Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 340, met noot 172.
32.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 374.
33.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 943 en 946 noot 143.
34.Over dit echtpaar en hun dochter; Blom, Schotten lusten geen
spek, 16-17.
35.De rekeningen bevinden zich in het archief van de wees
kamer van Veere (zie Blom, Schotten lusten geen spek, 17).
36.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 921-922, met verwijzing
naar J. Kleyntjens C. Slootmans, De hervorming te
Bergen-op-Zoom. Hare ontwikkeling en vestiging in de 16e
eeuw (Bergen op Zoom 1933) 33; Slootmans, Paas- en
Koudemarkten, 946 noot 143. Slootmans moderniseert de
naam als Rudolf, wat niet juist is.
37. Zie L. Elaut, 'Paschasius Justus Turcq. Een zestiende-
eeuws speelziek jonker en medicus uit Eeklo, lijfarts van de
markies van Bergen op Zoom', Brabantia 1 (1952) 203, voor
het jaar van Sterks vertrek.
38.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 341, met onjuiste iden
tificatie van de heilige en onjuiste datering van de bron (8 in
plaats van 18 februari 1510) in noot 176. Hetzelfde citaat iets
uitvoeriger in Slootmans, 'Middeleeuwse handelshuizen',
81. Zie ook Alexander W.K. Stevenson, 'Notice of an early
sixteenth-century Scottish colony at Bergen-op-Zoom and
an altar there once dedicated to St. Ninian', The Innes Review
26 (1975) 50-64 (dit artikel heb ik niet kunnen inzien, behalve
de eerste pagina op het internet).
39. Voor een 'nationalistisch' motief om juist buiten Schotland
met deze 'eigen' heilige op de voorgrond te treden, zie
David Ditchburn, 'The "McRoberts thesis" and patterns of
sanctity in Late Medieval Scotland' in Steve Boardman
Eila Williamson (eds). The Cult of Saints and the Virgin Mary
in Medieval Scotland. Studies in Celtic History (Woodbridge
2010) 177-194 (pp. 186-187).
40.Marc Ryckaert André Vandewalle (red.), Brugge. De
geschiedenis van een Europese stad (Tielt 1999) 82: 'een eigen
kapel bij de karmelieten gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw
en Sint-Niniaan, in 1369'. Voor algemene informatie over
Ninian, zie ook www.whithorn.com.
41. De naam is in feite een 'verbastering' (San)t-Ninian met
typisch Manx ontwikkeling van tn- naar tr- (persoonlijke
mededeling van Dr George Broderick).
42.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 946.
43.Slootmans, Paas- en Koudemarkten, 946, met verwijzing naar
Smit, Bronnen, II, p. 569 noot 1 en nr 806.
44.Ryckaert Vandewalle, Brugge. De geschiedenis van een
Europese stad (Tielt 1999) 100-101 (kadertekst door Noël
Geirnaerts, die ook een inventaris publiceerde van het
archief van de familie Adornes); Alan MacQuarrie, 'Anselm
Adornes of Bruges. Traveller in the East and friend of
James III', Innes Review33 (1982) 15-22. Een contemporain
verslag van de moord op Adornes werd met een uitvoerige
inleiding gepubliceerd doorT. de Limburg-Stirum, 'Anselme
Adornes, ou un voyageur brugeois au XVe siècle', Messager
des sciences historiques (Gent 1881) 1-43 (te raadplegen via
www.archive.org). Zie ook Lauran Toorians, 'Vlaanderen-
Schotland: Een verloren hart en een koningsportret',
Mededelingen van de Stichting A.G. van Hamel voor Keltische
Studies 6 (1996) 130-131.
r-?iS lAacrt, c~/c*s\/ c
- 7
Overlijdensakte van Cornelis Schuurbiers uit 1858.
179
