'te lood' staat en dus niet is verzakt. Vervolgens
worden afzonderlijk de bol, de zuil en het vijf
hoekige voetstuk besproken. De bol vertoont
haarscheurtjes, is voorzien van één donker
groene laag verf, en is van buiten naar binnen
als volgt gedefinieerd: een zwarte laag van
terrazzo en een laag grijze cement/beton van
vijf a zes centimeter dik. De bol is hol.
De zuil is vermoedelijk opgetrokken uit
gewapend beton en afgewerkt met terrazzo. De
kleur van dit terrazzo is aanvankelijk licht- tot
donkergroen geweest, maar is nu donkergroen
door een verflaag. Eén vleugel van de zuil is
over een lengte van één meter gerepareerd
en voorts zijn in de stervormige naald al wat
haarscheuren te zien. Het vijfhoekige voetstuk
tenslotte is van gewapend beton en verkeert in
een redelijke staat. Het beton is ook hier afge
werkt met een wit-marmeren terrazzolaag van
een centimeter dik en deze is eveneens met een
dikke crèmekleurige verflaag overgeschilderd.
De vijfde, onderste band is er het slechtst aan
toe: hier zit de terrazzolaag nagenoeg los. Het
beton van de fundatie verkeert in een goede
staat en dit verklaart waarschijnlijk waarom het
hele monument nog in het lood staat.
De Rijksdienst voor de Monumentenzorg
Het rapport van Van den Bergh Bouw wordt
ter hand gesteld van Gerard Overeem,
adviseur inzake beelden en kunstwerken bij
de Rijksdienst voor de Monumentenzorg (nu:
Rijksdienst Cultureel Erfgoed) in Zeist. Ook
hij brengt een bezoek aan Bergen op Zoom en
onderwerpt het monument aan een grondige
inspectie. Op 7 september 1999 brengt hij advies
uit. Hij stelt: 'Uit een historisch overzicht dat
gemaakt is van het Esperantomonument blijkt
dat ervan het begin af bedenkingen bestaan
hebben van opeenvolgende directeuren van
gemeentewerken tegen zowel de vormgeving
als het materiaalgebruik. Ondanks dat staat
het monument er nog steeds. Dit op zich is al
een reden om serieus na te denken over hoe
dit monument weer een generatie verder te
brengen. Eenvoudig is dit niet.' Overeem consta
teert dat er in strikte zin eigenlijk geen sprake
is van terrazzowerk maar van een sierpleister
op betonnen ondergrond. Derhalve hoeft het
restauratiewerk niet per se door een terrazzo-
bedrijf uitgevoerd te worden maar kan het
evengoed door een stukadoorsbedrijf worden
Vervaardiging van de wereldbol
voor het Esperanto-monument
in Bergen op Zoom, 2000
Foto's: Alfred van Wilgenburg
Eerst wordt een model van piepschuim gemaakt.
Van de bot wordt een gipsmodel gemaakt.
Het piepschuimmodel wordt bekleed met een laag klei.
De Waterschans 3 - 2012
96
De gipsen mal wordt gevuld met cement.
Het 'aanbrengen' van het werelddeel Afrika.
Het 'aanbrengen' van het werelddeel Afrika.
Het 'aanbrengen' van het werelddeel Australië.
De bol wordt voorzien van een wapening.
De vier meridianen en drie parallellen van messing worden
aangebracht.
97
De Waterschans 3 - 2012
