Op 8 december 1999 brengt Van Wilgenburg
de offerte uit. Deze is in tweeën gesplitst:
de restauratie van het monument bedraagt
f 33.500,- exclusief BTW terwijl de wereldbol
vervangen wordt voor f 18.000,- inclusief
montage maar exclusief BTW. De vervaardiging
van de bol zal in samenspraak met Gerard
Overeem doorVan Wilgenburg worden uitge
voerd.
2000: De restauratie van het
Esperanto-monument
Op 24- februari 2000 toont Alfred van Wilgenburg
tijdens een vergadering van de Commissie
Beeldeninspectie en in aanwezigheid van Gerard
Overeem de proefstukken als oplossing voor het
probleem van de bol. Hij heeft gekozen voor een
zeer harde terrazzosoort bestaande uit mortel
waarin fracties van gekleurd glas zijn verwerkt.
Overeem stelt voor deze bol te polijsten: dit is
een garantie voor het behoud van de verkregen
glans. Deze oplossing wordt toegejuicht omdat
het hier een duurzame oplossing betreft,
waarbij de materiaalkeuze zeer dicht staat bij
de oorspronkelijke vormgeving van de bol en de
rest van het monument dat eveneens in terrazzo
is uitgevoerd. Een belangrijk voordeel tenslotte
is ook dat de kleuren van het terrazzo bijzonder
helder zijn waardoor de bol terecht het meest
opvallende onderdeel van het monument
wordt. De bol is hol maar het terrazzo wordt
vijf tot acht centimeter dik en is 'door en door'
zodat wanneer er eventueel geringe verwering
op zou treden, de kleur gewaarborgd blijft.
De kans op verwering moet echter minimaal
worden geacht: Van Wilgenburg heeft proeven
met zuur uitgevoerd en daartegen blijkt het
materiaal bestand te zijn. Om de kleur te inten
siveren wordt besloten dat alles in het werk
gesteld zal worden om een kleinere fractie glas
te verkrijgen zodat de glassubstantie groter
wordt. Er is uitsluitend een grovere fractie
in de handel. De werelddelen worden uitge
voerd volgens de gegevens die Mario Santuz
heeft aangeleverd. Het opschrift 'Esperanto*
Mondlingvo*' zal in messing worden aange
bracht. Het oorspronkelijke ontwerp van
achttien meridianen en acht parallellen wordt
gewijzigd in vier meridianen en drie parallellen
(evenaar en twee keerkringen). De evenaar en
meridiaanlijnen worden uitgevoerd in circa vier
millimeter dik messing, terwijl de keerkringen
drie millimeter dik worden. De diameter van de
bol wordt 71 centimeter.
In dezelfde vergadering wordt besloten een
derde marbrietplaat aan te brengen met
daarop een tekst over de wederonthulling
van het monument na de restauratie. De
lengte van deze nieuwe tekst dient overeen te
komen met die van de twee oorspronkelijke
platen. Bovendien zal aan de hand van foto's
uit 1933 het oorspronkelijke lettertype voor de
tekstborden worden vastgesteld. Aangezien
marbrietplaten vandalismegevoelig zijn, wordt
besloten deze niet meer tegen de sokkel aan
te schroeven maar ze te laten verzinken in de
terrazzolaag.
Aan grafisch ontwerper Joost van Mosselveld
worden de originele foto's van de tekstplaten
voorgelegd en hij achterhaalt het gebruikte
lettertype, 'Ultra Modern', een weinig gebruikte
fantasieletter. De teksten worden eveneens van
de foto's overgenomen en voorgelegd aan Wim
Jansen, die namens de Esperanto-vereniging
de contactpersoon voor de restauratie is. Hij
controleert de teksten op juistheid en zal ook
de tekst van de nieuwe plaat in Esperanto
omzetten. Deze luidt: 'Na restauratie plechtig
heringewijd op 9 september 2000' oftewel
'Post restaüro Solene reinaügurita La 9an de
septembro 2000'.
Tijdens de voortgangsbespreking op 3 mei
2000 blijkt dat met geen mogelijkheid aan een
kleinere fractie glas te komen is. Daarop heeft
Alfred van Wilgenburg zelf glas tot kleinkor-
relig materiaal vergruisd en daarbij ontdekt
dat bij toepassing het glas zijn kleur verliest.
Het idee dat door het gebruik van een grotere
hoeveelheid kleinkorrelig glas een grotere
helderheid van kleur zou worden verkregen,
is hiermee ontzenuwd. Vervolgens heeft hij
een methode uitgetest die wèl doeltreffend is.
Deze bestaat uit een substantie van een deel
glas, waarvan één deel grof en één deel fijn
granulaat, vermengd met twee en een half
deel cement. Vijf procent van het gewicht van
dat cement bestaat uit pigment. Het oppervlak
van deze harde steensoort heeft hij vervolgens
machinaal gepolijst en het resultaat is prachtig.
Het oppervlak is helderder of dieper van kleur
geworden terwijl het tevens zachtjes glanst.
Zowel het materiaal als de glans zijn niet aan
verwering onderhevig. De dikte van het mate
riaal staat garant voor de sterkte van de bol.
De Waterschans 3 - 2012
100
De zuil en het basement worden grotendeels gesloopt om de
betonrot te verwijderen.
Het basement wordt van wit terrazzo voorzien.
De steiger wordt afgebroken.
De tekstplaten worden gemonteerd.
De wereldbol wordt op de gerestaureerde zuil geplaatst.
Besloten wordt om de tekst 'Esperanto
*Mondlingvo*' af te werken met bladgoud
waardoor deze goed leesbaar wordt. Eveneens
met bladgoud afgewerkt, worden de teksten in
de marbrietplaten. Nog steeds is de Commissie
Beeldeninspectie er niet in geslaagd om het
lettertype Ultra Modern aangeleverd te krijgen,
zodat de teksten kunnen worden aangebracht.
Ook in het boek 'Letterteekenen' van Lex Metz
komt dit lettertype niet voor. Uiteindelijk wordt
voor het sterk gelijkende lettertype 'Broadway'
gekozen.
In juli en augustus 2000 worden de restaura
tiewerkzaamheden aan het basement en de
stervormige zuil uitgevoerd. De bol wordt in het
101
De Waterschans 3 - 2012
FAUSTD NUMINE
BERQA VICTRIX
