Mario Santuz, de ontwerper van het Esperanto-monument,
tijdens de wederonthulling op 9 september 2000
[Foto: Fotolino, Bergen op Zoom] Collectie: het MHC.
Nederland de contactpersoon is geweest
met de Commissie Beeldeninspectie, leidt
de sprekers uit de Esperanto-gemeenschap
in. In de toespraak van de Argentijnse docent
Atilio Orellana Rojas wordt stilgestaan bij
de schepper van het Esperanto, Lodewijk
Lazarus Zamenhof en bij diens dochter Lidja.
Dr. L.C. Zaleski-Zamenhof wijst erop dat
de wederonthulling van het monument niet
alleen het Culturele Weekend van Bergen op
Zoom siert, maar ook valt binnen het door
Unesco geproclameerde Jaar van de Cultuur.
Een muzikaal intermezzo wordt verzorgd
door het koperkwintet van het Centrum voor
de Kunsten in Bergen op Zoom. Het brengt
het Esperanto-lied ten gehore waarbij alle
aanwezige esperantisten gaan staan en uit volle
borst meezingen: een indrukwekkend gebeuren
Vervolgens loopt men vanuit het Stadhuis naar
het Esperanto-monument. Dit is getooid met
een vlag die als symbool van de onthulling
wordt weggenomen door Dr. L.C. Zaleski-
Zamenhof. Harmonie 'Concordia' uit Bergen
Wim Jansen spreekt in Esperanto een dankwoord uit dat simultaan vertaald wordt door Mevrouw A.J. Bakker-ten Hagen, 9
september 2000 [Foto: Fotolino, Bergen op Zoom] Collectie: het MHC.
De Waterschans 3 - 2012
104
op Zoom brengt daarop talrijke internationale
liederen ten gehore. De afsluiting bestaat uit
het spelen van het 'Bergse volkslied', 'Merck
toch hoe Sterck', met zang ondersteund door
de Esperanto-koren Malvo en Akordo. Daarna
wordt de terugtocht naar het Stadhuis aanvaard
waar een slotwoord wordt gesproken door de
Fin Osmo Butler, algemeen directeur van de
Internationale Esperanto-vereniging (Universala
Esperanto-Asocio), gevolgd dooreen dank
woord van Wim Jansen. Aan Mario Santuz wordt
door Piet van den Kieboom een door Peter
Koster gecalligrafeerd certificaat uitgereikt met
de tekst 'Op zaterdag 9 september van het jaar
2000 is het Esperanto-monument uit 1933 na
een ingrijpende restauratie opnieuw onthuld.
Daarmee is deze tastbare herinnering aan de
eens bloeiende Esperanto-vereniging in Bergen
op Zoom, in ere hersteld. Het gemeentebestuur
spreekt zijn grote erkentelijkheid uit voor de
ontwerper van dit monument, Mario Santuz, die
tevens een belangrijke bijdrage heeft geleverd
aan de herstelwerkzaamheden.' Alle toespraken
op deze middag worden simultaan door Wim
Jansen en mevrouw A.J. Bakker-ten Hagen,
voorzitter van Esperanto Nederland, in het
Esperanto vertaald.
Daarna volgt een informeel samenzijn met een
drankje en een hapje. Het is een reünie voor
de vele naar Bergen op Zoom gekomen espe
rantisten. Om 18.00 uur is de zeer geslaagde
plechtigheid ten einde.
Omdat de onthulling samenvalt met het
Culturele Weekend in Bergen op Zoom, heeft
Esperanto Nederland een stand ingericht waar
bezoekers kennis kunnen maken met deze
wereldtaal. Bovendien zijn de Esperanto-koren
Malvo en Akordo naar Bergen op Zoom afge
reisd om een muzikale bijdrage te leveren.
Zij treden op in de voormalige synagoge en in
de hal van het Stadhuis. In de bibliotheek in
Het Markiezenhof wordt een kleine tentoon
stelling over Esperanto ingericht en eenmalig
een workshop Esperanto verzorgd door Atilio
Orellana Rojas, Esperanto-docent en directeur
van het Internationaal Esperanto Instituut. Door
middel van liedjes en dialogen demonstreert hij
op een speelse manier de grondbeginselen van
Esperanto.
Slotbeschouwing
De gemeente Bergen op Zoom bezit ongeveer
110 kunstwerken in de openbare ruimte.
Het merendeel kan als 'echte' kunst worden
beschouwd maar een kleiner deel valt eerder
onder de noemer 'cultuurhistorische monu
menten'. Tot deze laatste categorie behoort ook
het Esperanto-monument. Het is het eerste
grote monument in Nederland dat door een
Esperanto-vereniging is opgericht. In 1924. krijgt
de het jaar daarvoor overleden Haarlemse
Esperanto-pionier Jan Willem Sevenhuijsen
een klein monument op zijn graf. Daarna zijn
er ook monumenten geplaatst in Den Burg op
Texel (1935), Utrecht (1966), Leeuwarden (1966),
Zwolle (1975), Vlieland (1987) en Zaandam
(1988).28
105 De Waterschans 3 - 2012
Esperanto-monument in Utrecht [1966],
FAUSTO NUMINE
BERGA VICTRIX
