I
I
thef«d«jttj/e tOW"rthat fo-
®ear fyorge,
7 ««nor tefrv",r use to as the
Ward Warmoeskerken
We are very {j
through ttfCUA W reS1^-
Jhe weather Was hacCcotnc t
jpod disausted m tyuf, the peov/P 7, r. an enif
Wa fovT'?^ <BerJn ov *^W: tfle
really eat too early)'IT'' atJ°Ur (those We
jn8- 1 hope for rf r &h tfle town w 1 PUtcflmen
yht attract sold WiCCè* renovate! WC&F>
y Sear, do Zj^rs. ^^oon.fir f&
jéss interestinjf Wejiassecfthrough n
Mow were your PÜ.
S°ur summer hoCUays?
^aces
hlutigrnan
Ruim een eeuw geleden bezocht een Brits
echtpaar Nederland: Nico en Beatrix
Jungman. Op zoek naar karakteristieke
mensen, plaatsen en klederdrachten reisden
zij het hele land door om vervolgens een
uitvoerige beschrijving van het land en de
bevolking te maken in tekst en afbeeldingen.
Nico verzorgde de 75 schilderingen en Beatrix
meer dan 200 pagina's tekst die kritisch (lees:
negatief) en van de hak-op-de-tak geschreven
is. In 1904 werd het geheel uitgegeven
in Londen bij Adam Charles Black als
onderdeel van een serie van alle mogelijke
landen waar ook ter wereld. In het boek
Holland worden alle provincies één voor één
beschreven. Na de beschrijving van Zeeland
volgt Noord-Brabant, waar het echtpaar ook
kort verbleef in Bergen op Zoom...
De Waterschans 3 - 2012
108
Werd hier gewacht tot het vier uur was? Hotel afspanning
D'Angleterre in de Steenbergsestraat rond 1910.
Het hoofdstuk begint met de vermelding van
Breda, 'a town with a military college. It has
a fine park and a large medieval church, against
the walls of which are little houses which seem
to seek protection from the great building.' Van
de Markt in Breda maakte Nico Jungman een
fraaie schildering. Niet Breda, maar 's-Herto-
genbosch trok de aandacht van Beatrix: vanwe
ge de interessante naam, geschreven met een
kleine s voorafgegaan door een apostrophe: 'the
apostrophe caused much curiosity in my ques
tioning brain.' Enig gevoel voor humor heeft ze
wel, wanneer ze de stad bestempelt als de 'little
town with the long name'. Dat het verblijf in Den
Bosch aangenaam is, blijkt uit het feit dat 'the
band plays every night in the market-place and
market is held every day in the week. Among
the stalls the spectacle is of the liveliest kind."
Trouwens, zo'n markt heeft ook een minder leu
ke kant: 'The sides of the market were devoted
to the sale of exceedingly odorous cheese and
still more objectionable fish."
Vervolgens valt er nog maar weinig positiefs te
lezen over Brabant. Beatrix heeft het op zeker
moment zelfs over de 'uncultured Dutchmen',
die overigens wel - en dat verbaast haar dan
weer - allemaal beschikken over 'a wonderful
knowledge of their country's great masters of
art. Even the driver and the conductor of the
tramcar have all the names at their fingers'
ends.' Wei jammer, zo meent ze, dat deze ken
nis geen goede smaak voor een fraai interieur
teweeg heeft gebracht; hier worden de huizen
gevuld met 'hideously-carved modern furniture
and many useless and inexcusable ornaments.'
En daarmee is de toon gezet voor het vervolg
waarin Bergen op Zoom besproken wordt.
Reeds in de eerste regel maakt Beatrix duide
lijk dat ze het hier niet erg naar haar zin heeft
Genoten Nico en Beatrix hier van de characteristic Dutch
dish known as 'gehakt'? Interieur hotel De Gouden Leeuw in
de Fortuinstraat in 1908.
gehad: ze noemt Bergen op Zoom een 'town
with a name out of all proportion to its size and
interest.' Ze vervolgt: 'It is old, out of the way of
movement and prosperity; but of late years the
surrounding land has been devoted to the culti
vation of beetroot for the purpose of sugarma-
king, so that the little town may yet have days of
commercial glory.'
Beatrix vertelt dat ze Bergen op Zoom leerde
kennen terwijl ze in een klein hotel wachtte op
de maaltijd. Ze beklaagt zich erover dat in Ne
derland het diner geserveerd wordt om vier uur,
wat blijkbaar de gewoonte was. Omdat Beatrix
en Nico Jungman daar niet aan gewend waren,
vonden ze vaak de hond in de pot en moesten
het dan doen met eieren of een rauwe biefstuk.
En dat terwijl hen steeds verteld werd hoe
overvloedig de maaltijden konden zijn. Het is
dan wel vreemd dat 'half an hour after the meal
was over not a vestige remained': niets bleef er
over! Daarom beschouwde ze termen als 'table
d'hote' (gastenmaaltijd) en 'plats du jour' (dag
schotel] eerder als mythen.
Toen het echtpaar om half twee aanschoof in
het kleine hotel, kreeg het gezouten paling en
eieren voorgeschoteld. En toen was het wachten
tot vier uur. En dat was toch enigszins rampza
lig als we Beatrix moeten geloven: 'Honestly, I
do not believe that hunger was the cause of my
109 De Waterschans 3 - 2012
WARTAAL
I
y u <">K&A 0~&
.A
A. TEITSMA M
Fortuinstraat, Bergen-op-Zoom
c(ü V Hv
Hótel „De Gouden Leeuw
Tel. Int. no. a6
M. v. d. Boom Steen bergschestraat 40 Bergen op-Zoom