WARjTAAL
Al die jubilea...
Het Markiezenhof heropend
Verorberde het echtpaar Jungmari hier de
delicious soup? Exterieur en interieur hotel William in de
Stationsstraat in 1903.
Alle foto's: collectie Het Markiezenhof Historisch Centrum.
Hotel-restaurant Terminus, Stationsstraat in 1903.
want of interest in the town: I do not think we
passed through many places less interesting.
The hour before our meal seemed never-en
ding.' Duidelijke taal! Maar, het wachten wordt
beloond: 'At last the happy moment arrived. I
was pleasantly surprised.' Kijk aan, niet alles is
ellendig in dit land en deze stad! Ze geeft zelfs
toe dat 'this was my first and last really good
meal not specially prepared for us.'
Het is jammer dat we niet weten in welk hotel
Beatrix en Nico verbleven. Misschien moeten
we aannemen dat het echtpaar aangekomen is
per trein en vervolgens neergestreken is in één
van de hotels in de omgeving van het station:
hotel 'Francois' aan het Stationsplein of hotel
'William' of 'Terminus' in de Stationsstraat. Of
was het hotel 'De Draak' (te groot voor 'a small
hotel'?) of hotel 'De Doorenboom' op de Grote
Markt? Misschien verbleven ze in een van de
hotels in de omgeving daarvan: hotel 'De Kroon'
of 'De Zwaan' in de Bosstraat, 'De Gouden
Leeuw' in de Fortuinstraat of een van de hotels
in de Steenbergsestraat, 'De Prins van Luik' of
'D'Angleterre'. We zullen het nooit weten.
Wel weten we wat er die dag op het menu stond:
'We revelled in delicious soup, liberally gar
nished with little balls of minced meat. Fish
there was none; but we had a good joint of roast
beef, cut, without bone or fat, from I know not
what part of the animal. Then came a fine large
roll of well-seasoned and finely-chopped meat
served with a delicious gravy - a characteris
tic Dutch dish known as 'gehakt'. We had no
sweets; but there were oranges, a round Edam
cheese, plenty of crisp rusks, and doubtful mar
garine.' De immer kritische Beatrix kan het niet
laten die margarine op de knapperige beschuit
jes te bestempelen als 'twijfelachtig'...
Het is toch wel opvallend dat Bergen op Zoom
bezocht werd; behalve Breda en 's-Hertogen-
bosch is Tilburg de enige andere stad in Noord-
Brabant die - weliswaar terloops - genoemd
wordt. Waren de andere plaatsen misschien nog
minder de moeite waard? Of had het echtpaar
Jungman het na deze steden wel gehad met
onze provincie? Hoe het ook zij: het is duide
lijk dat Bergen op Zoom een eeuw geleden als
toeristische trekpleister niet zo duidelijk op de
kaart stond als wij tegenwoordig wel eens ho
pen. Met vervallen gebouwen die nog niet als
monument door het leven gingen en zonder de
reclame die tegenwoordig voor onze stad ge
maakt wordt, is dat misschien ook niet zo won
derlijk.
De Waterschans 3 - 2012
110
We zouden het temidden van het 800-jarig jubileum zomaar vergeten: twee monumenten van
Bergen op Zoom vieren dit jaar ook nog een klein jubileum! Het is namelijk precies 25 jaar gele
den dat Het Markiezenhof en de Sint-Gertrudiskerk heropend werden. Van beide monumenten
werd de restauratie afgerond in 1987, het jaar waarin Bergen op Zoom 700 jaar Heerlijkheid vier
de. Enkele oude foto's uit de verzameling van mevrouw Booij-Kroese, echtgenote van projectlei
der Kees Booij (1934-2002), doen ons aan de heropening van de gebouwen denken.
Op 27 mei 1987 werd Het Markiezenhof door Koningin Beatrix geopend als gemeentemuseum.
Jarenlang was er gewerkt aan de enorme restauratie van de voormalige woning van de heren en
markiezen van Bergen op Zoom. Het Markiezenhof werd - in zijn huidige vorm - rond 1500 ge
bouwd in drie fases. De restauratie vond plaats tussen 1963 en 1987 en geschiedde in vier fases.
Het middeleeuwse 'oude' Hof van de Heren van
Bergen op Zoom werd vanaf het einde van de
vijftiende eeuw ingrijpend verbouwd en uitge
breid. De verbouwing begon onder Jan II van
Glymes, bijgenaamd 'metten Lippen'. Na zijn
overlijden in 1494 werd het werk voortgezet door
zijn zoon Jan III van Glymes. Sindsdien heeft het
complex bijna drie eeuwen lang dienst gedaan
als bestuurscentrum en als woning van de he
ren en markiezen van Bergen op Zoom. In 1795
maakten de Fransen een einde aan het bestuur
van de stad door een markies. Het Markiezen
hof kreeg toen een andere bestemming: het
werd voor militaire doeleinden gebruikt. Zo was
er in de eerste decennia van de negentiende
eeuw een hospitaal in gevestigd, later werd het
gebouw als kazerne ingericht. Begin twintigste
eeuw was het complex toe aan een grote op
knapbeurt.
Vanwege de schaarse financiële middelen
moest de restauratie in etappes verricht wor
den. Eind 1931 werden de werkzaamheden zelfs
volledig gestopt vanwege de economische crisis
in die tijd. Pas 30 jaar later werden er opnieuw
plannen gemaakt voor de restauratie van Het
Markiezenhof, dat volgens besluit van het ge
meentebestuur een culturele bestemming zou
krijgen. Onder de architecten Bom, De Wilde en
Canneman begonnen in 1963 de restauratie
werkzaamheden. Als projectleider werd Kees
Booij aangewezen.
Onder toeziend oog van burgemeester Pieter Zevenbergen
en vele aanwezigen klopt Koningin Beatrix aan bij de
grote toegangspoort in de Steenbergsestraat. Met deze
symbolische handeling opende zij het gemeentemuseum,
[foto: Thorn van Amsterdamcollectie: Mevr. Booij-Kroese}.
111
De Waterschans 3 - 2012
"AUSTQ NUMINE
BERGA VICTRIX
Hotel - Café - Restaurant
TERMINUS Bergen op Zoom