■r
A< "J-
K hs' 'a**
u'zmL*, S/j/^
•7-4SL
kind naar Frederiksoord is gegaan. Ze zijn mis
schien in dat jaar 1823 een van de twee behoef
tige huisgezinnen. Uit de zeer uitvoerige dos
siers van de koloniën blijkt dat veel beroemde
Nederlanders voorouders hebben gehad in Fre
deriksoord, echter een heer Kolfs of Colfs vind
ik niet met de zoekmachine van de site.
Aan Wil Schackmann vraag ik per e-mail of er
andere zoekmethoden zijn dan op de website
genoemd. Heel ruimhartig mailt hij terug dat hij
bij zijn volgend bezoek aan het archief in Assen
best wil kijken of hij Kolfs kan vinden.
Een week later: hij heeft iemand gevonden,
maar niet in Frederiksoord. De heer Colfs blijkt
op 13 oktober 1823 met een transport uit
's-Flertogenbosch aangekomen te zijn in
kolonie 'Ommerschans'. Hij is daar ingeboekt
als bedelaar met hoofdnummer 1186.
In Assen komt ook de naam van zijn vrouw te
voorschijn: Francina (Siska) van de Woestijne,
geboren in Kluizen - nu gemeente Evergem bij
Gent - op 2 mei 1785. Zij wordt ook vermeld als
De persoonskaart van Franciscus Coifs bij zijn opname op
13 oktober 1823 in De Ommerschans. Hij krijgt nummer
1186.
moeder van hun zoon Dominicus, geboren in
1813. Tijdens zijn verblijf in de Gevangenpoort is
die dus tien jaar en net zo oud als een zoon van
zijn cipier, namelijk George Friedrich Becht.
Het gezin krijgt gestichtskleding aan en moet
die later met loon van hun werken terugbetalen.
Franciscus komt op de mannenzaal, Siska op de
vrouwenzaal en Dominicus bij de 'aankomelin-
gen'.
Bijzonder is dat van de kolonisten signalemen
ten zijn gemaakt en bewaard. Nu weten we dat
Frans een litteken op zijn linkerarm had, dat zijn
vrouw een klein gezicht had en blauwe ogen.
Haar mond was 'ordinair', dus 'gewoon'.
In het tijdschrift van de stichting, 'De Star',7
jaargang 1825, wordt de zoon vermeld. De
rooms-katholieke pastoor8 van de Ommer
schans schrijft op 6 maart van dat jaar 26 nieu
we lidmaten in en Dominicus Colfs staat erbij.
Hoe het ze daar vergaan is? Een bedelaarsgezin
kon voor ontslag worden voorgedragen als het
25 gulden meer verdiensten had dan dat er aan
voeding, kleding et cetera aan besteed was. Dat
is hen gelukt en op 8 september 1825 verlieten
ze voorgoed de stichting. Sindsdien zijn ze weer
spoorloos.
Op reis
Toch blijft het onbevredigend dat er geen justiti
ële documentatie over hen is. Als gevolg van het
advies van mevrouw Kortlever benader ik het
Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)
in 's-Hertogenbosch met de vraag of men daar
een advies voor me heeft. Mevrouw van Gelo
ven mailt terug dat er wel archiefstukken zijn
van het Hof in Eerste Aanleg van Breda, maar
dat er geen index van is. Ze nodigt me uit zelf
te komen zoeken: "Trekt u er wel flink wat tijd
voor uit". Dat werd dus een dagje Den Bosch.
Prachtig hoor, al die oude teksten waar het ge-
Uit het ontslagregister betreffende F.Colfs: '...Berlaer Prov.
Antwerpen, laatste 4 jaren gewoond te St Jan Steen Prov.
Zeeland'. In de kolom Aanmerkingen' staat: 'Met vrouw
Francina v.d. Woestijne no 1191 en kind Dominicus no 1193'.
De Waterschans 3 - 2012
86
zag van afdruipt. Maar de namen op de deur van
de 'Kiek in de Pot' zoals Colfs of van zijn vrouw
Van de Woestijne, komen niet voor. Het enige
concrete resultaat van mijn bezoek is dat ik nu
ook de namen heb van twee marechaussees:
Pukaer, Godefridus en Van Achterberg, David
die in 1823 een beschuldigde in Bergen op Zoom
de dagvaarding gaan brengen. Het zou kunnen
dat deze twee ook in datzelfde jaar Colfs en zijn
gezin naar de Lievevrouwepoort gebracht heb
ben.
De tekst 'MANNEKEN PIS VAN DE AE CAPEL
SINTE IANS STENEN' suggereert een rela
tie met Zeeuws-Vlaanderen. Wellicht is in het
Zeeuws Archief in Middelburg iets over Colfs
aanknopingspunten. Ook niet als ik zoek naar
de naam van zijn moeder, want het zou toch
kunnen dat de zoon haar naam droeg. Helaas
blijkt het bevolkingsregister niet in Middelburg
te zijn. Zou dat in Hulst zijn, waar Sint-Jansteen
tegenwoordig bij hoort? Mijn bezoek heeft daar
hetzelfde negatieve resultaat: de bevolkingsre
gisters beginnen hier pas in 1827.
De tekst: 'MANNEKEN PIS VAN DE AE CAPEL
SINTE IANS STENEN' is op dezelfde manier
gekerfd als zijn personalia. Ik vraag aan mede
werkers van het archief van Hulst of de tekst:
'van de ae capel' hen iets zegt. Het antwoord is
dat er wel ooit een kapel is geweest, die echter
verdwenen is na de opstand tegen Spanje die
•V /'j/fsS'c
C V> x. st X?
KzA- SSHj fylAVtZZ y ,f.J
it- J I1'" <7 zAlZi A
c 7-~yZ,3/iet Vwv. y?L
T JA./A .x L v/ l'4
■U25.
In Bergen op zoom functioneren in 1823 de marechaussees
Godefridus Pukaer en David Achterberg.
of zijn ouders te vinden. Het gebied in Zeeuws
-Vlaanderen heeft zich in de Franse tijd (1795 -
1813) vrij vroeg geconformeerd aan de nieuwe
regels en die ook toegepast. Er is dus hoop dat
gegevens van tussen 1813 en 1823 nog bestaan.
Op de website 'Zeeuwen Gezocht' is geen Kolfs
of Colfs te vinden. Dan zelf maar naar het
Zeeuws Archief in Middelburg, prachtig gelegen
in de binnenstad. Eerste insteek: als de hele fa
milie bij geboorte van Dominicus (1813) in Sint-
Jansteen heeft gewoond zou er een geboorteak
te moeten bestaan, maar ook hier vind ik geen
Op de deur van de cel staat deze heer in biedermeier mode
87 De Waterschans 3 - 2012
FAUSTQ NUMINE
BERQA VICTRIX
