De Waterschans 4 - 2012
134
De Waterschans 4 - 2012
FAUSTO NU MINE
BERQA VICTRIX
Biografisch Woordenboek 5 (Leiden 1921) en A.J. van der Aa,
Biographisch woordenboek der Nederlanden (repr. Amsterdam
1969).
8. De meest uitvoerige - maar niet erg toegankelijke - genea
logie van deze familie(s) is te vinden in George T. Clark,
Limbus Patrum Morganiae et Glamorganiae. Being the genea
logies of the older families of the Lordships of Morgan and
Glamorgan (Londen 1886). Gedetailleerder is de deelgenea-
logie in Sir Joseph Alfred Bradney (ed. by M. Gray), A History
of Monmouthshire. From the coming of the Normans into Wales
down to the present time, Publications of the South Wales
Record Society 8 (Cardiff Aberystwyth 1993) 74-77 (te
raadplegen via Welsh Journals Online: http://welshjournals.
llgc.org.uk/browse/listissues/llgc-id:1044290). Dit werk van
Bradney maakt deel uit van een groot, meerdelig nasla-
gewerk over de geschiedenis van Monmouthshire waarvan ik
de andere delen niet heb kunnen raadplegen.
9. Een belangrijk ooggetuigenverslag van deze acties vormt
het boek van Roger Williams waarover hieronder meer.
Belangrijk is ook J.B.M.C. Kervyn de Lettenhove L.
Gilliodts-van Severen, Relations politiques de Pays-Bas et
de l'Angleterre sous le règne de Philip II (Brussel 1886-1900)
dln 6-10 (te raadplegen via www.archive.org; ik heb voor dit
artikel deze rijke bron niet uitputtend gebruikt).
10. Voor de bredere context en de plaats van Thomas Morgan
daarin, zie ook D.J.B. Trim, 'Protestant refugees in
Elizabethan England and confessional conflict in France and
the Netherlands, 1562-c. 1610' in Randolph Vigne Charles
Littleton (eds), From Strangers to Citizens. The integration of
immigrant communities in Britain, Ireland and colonial America,
1550-1750 (Londen Brighton 2001) 68-79.
11. Voor de (oudere) geschiedenis van het regiment, zie H.R.
Knight, Historical Records of The Buffs, East Kent Regiment,
3rd Foot, Formerly designated The Holland Regiment and Prince
George of Denmark's Regiment. Vol. 1: 1572-1704 (Londen
1905). Informatief is ook Gregory Blaxland, The Buffs.
Men-at-Arms Series [Oxford 2000).
12. Een uitvoerige beschrijving van ontmoeting en gesprek in
John L. Motley, The History of the United Netherlands, dl 1
(1860) 276-279. Deze tekst is ook eenvoudig te vinden op
internet, bijvoorbeeld (voor het citaat) via: www.ihaystack.
com/authors/m/john_lothrop_motley/00004847_history_of_
the_united_netherlands_158486_volj_compl/00004847_
english_ascii_p013.htm of via het Gutenberg Project.
13. Leicester had in juni 1563 de titel baron van Denbigh
gekregen, waardoor ook hij een relatie met Wales had
(Denbigh ligt centraal in Noord-Wales). Over het Welse
aandeel in de legereenheden die hij in Nederland onder zijn
commando had, zie S.L. Adams, 'The gentry of North Wales
and the Earl of Leicester's expedition to the Netherlands,
1585-1586', The Welsh History Review 7 (1974-75) 129-147
herdrukt in Simon Adams, Leicester and the court. Essays on
Elizabethan politics (Manchester 2002) 235-251).
14.G.C.A. Juten, 'Genealogische aanteekeningen bij de graf
tomben in de Groote Kerk te Bergen op Zoom. 5. Karei
Morgan', Taxandria 31 (1921) 210-215 (citaat op pp. 211-212),
met voor het lange citaat een verwijzing naar Stadsarchief
BoZ, Resol. 1582-88.
15. Leicesters opvolgerwas Peregrine Bertie, 13th Baron
Willoughby de Eresby (1555-1601). Hij is het onderwerp van
de (toen) populaire ballade 'My Lord Willougby's Welcome
Home' waarin zijn heldendaden tegen de Spanjaarden worden
bezongen. De door Willoughby beoogde gouverneur was Sir
William Drury (1550-1590).
16. Behalve in Nederlandse archieven zijn hierover ook docu
menten te vinden in de 'Manuscripts of the Earl of Ancaster'
(8ANC5/1-8ANC9/52) in de Lincolshire Archives (waarin
opgenomen de nagelaten papieren van Lord Willoughby). Voor
een inventaris met uitvoerige regesten: www.nationalar-
chives.gov.uk/a2a/records.aspx?cat=057-anc_5-2&cid=-1#-1.
Een oudere, gepubliceerde inventaris is te raadplegen via
www.archive.org: Report of the Manuscripts of the Earl of
Ancaster. Preserved at Grimsthorpe. Historical Manuscripts
Commission (Dublin 1907).
17. Juten, 'Genealogische aanteekeningen', 211. Van der Aa,
Biographisch woordenboek, geeft 1586 als beginjaar, maar
dat is niet juist. Andere details ook bij P.C. Molhuysen, P.J.
Blok L. Knappert (red.), Nieuw Nederlandsch biografisch
woordenboek 5 (Leiden 1921) en andere naslagwerken. Het
meest uitvoerig is het Dictionary of National Biography. Het
vermoeden van Juten (op.cit., 214-215) dat Thomas Morgan
heeft overwogen om katholiek te worden, berust - zoals
Juten al min of meer vreesde - op een misverstand. Thomas
Morgan had een naam- en leeftijdgenoot die mogelijk stamde
uit de familie Morgan van Llantarnam (Monmouthshire) en
die een gedreven voorvechter was van de katholieke zaak in
Engeland en Wales; zie hiervoor bijvoorbeeld The Dictionary
of Welsh Biography down to 1940, under the auspices of the
Honourable Society of Cymmrodorion en Stephens led.l, The
Oxford Companion to the Literature of Wales.
18. Onder de in noot 12 genoemde 'Manuscripts of the Earl of
Lancaster' bevindt zich een uitvoerig verslag van deze bele
gering: A narrative of the defence of Bergen op Zoom.
19. Over de carrière van Roger Williams (en ook Thomas Morgan)
zie ook A.L. Rowse, The Expansion of Elizabethan England
(Londen 1955) 361-367. Meer informatie over hem ook in
Bradney, The Hundred of Usk. Part 2 (zie ook noot 8 hierboven).
20.Recente edities met een uitvoerige inleiding werden bezorgd
door John X. Evans, The Works of Sir Roger Williams (Oxford
1972); en D.W. Davies, The Actions of the Low Countries by
Sir Roger Williams. Folger Documents of Tudor and Stuart
Civilization (Ithaca N.Y. 1964). Een Nederlandse vertaling
door een zekere J.W. werd uitgegeven door J.T. Bodel
Nyenhuis, Memoriën van Roger Williams, voorafgegaan door
eene verhandeling over hem. Werken van het Historisch
Genootschap, NS 3 (Utrecht 1864). De vertaler is hoogst
waarschijnlijk de zeventiende-eeuwer Jacob Wytz (of Wijtz);
zie ook Theodore Max Chotzen, 'Some sidelights on Cambro-
Dutch relations (with special reference to Humphrey Llwyd
and Abrahamus Ortelius)', Transactions of the Honourable
Society of Cymmrodorion (Session 1937; Londen 1938) 101-144
(p. 108, noot 1) en ook Davies, The Actions, xlvi. Goed geïnfor
meerd over Williams en zijn landgenoten die meevochten in
de Tachtigjarige Oorlog is (het schoolboek) David Fraser, The
Adventurers, 1485-1760. Wales in history III (Cardiff 1976) 82
en 116-127.
21. Chotzen, 'Some sidelights', 109, met verwijzing naar het
ooggetuigenverslag van Rombertus van Uylenburgh (de
schoonvader van Rembrandt) die hun beider namen noemt,
gepubliceerd door G.H.M. Delprat, 'Berigt aangaande de
laatste levensuren van Prins Willem I', Bijdragen voor de
vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde 2 (1840) 119-123.
Zie ook Davies, The Actions, xxii. Sophie Crawford Lomas
(red.), Calendar of State Papers Foreign, Elizabeth, Volume 18:
July 1583-July 1584 (Londen 1914) nr721 (4 juli 1584) bevestigt
dat het Roger Williams captain Willemswas die de moor
denaar te pakken kreeg. In deze bron overigens ook (nr 715,
2 juli 1584) de mededeling dat Oranje 'fell down dead in the
place and never spake word, to the wonderful grief of all
there present'.
22.Chotzen. 'Some sidelights', 109, suggereert dat dit huwelijk
aanleiding was voor Morgans ontslag als gouverneur van
Bergen op Zoom in 1593, maar gezien het verdere verloop van
de geschiedenis is dit niet waarschijnlijk. Noch Morgan noch
zijn kersverse echtgenote liepen door dit huwelijk 'schade' op.
23.E.B. Swalue, Justinus van Nassau, meest naar onuitgegeven
stukken (Amsterdam 1858) 123-127 (citaat op p. 127) en
133-136 citaat uit Pieter Bor, Oorsprongk, begin ende
vervolgh der Nederlandsche oorlogen... (Amsterdam 1679-1684)
Deel 3, Boek 25, p. 381-382; digitaal via: http://anet.ua.ac.be).
Hieruit zonder bronvermelding ook geciteerd op www.heja.
com/files/pdf/13justinus-L0.pdf. Zie verder H.M. Zijlstra-
Zweens P.C. Ritsema van Eek, 'Het geuzenschaaltje: een
glazen album amicorum', Bulletin van het Rijksmuseum 43
(1995) 135-145 [p. 144); Chotzen, 'Some sidelights', 109; en
Juten, 'Genealogische aanteekeningen', 212-213. De schaking
inspireerde A.L.G. Bosboom-Toussaint tot de novelle Eene
familie legende (Arnhem 1867) (met evenwel een Engelsman
Sir William Morgan als hoofdpersoon). Onderdeal eerder
(in noot 12) genoemde 'Manuscripts of the Earl of Ancaster'
bevinden zich brieven van de boze Margaretha van Pallandt,
barones van Merode en moeder van de geschaakte dames,
gericht aan Lord Willoughby.
24.Swalue, Justinus van Nassau, 126 en 127. In de transcriptie
(van een kopie) door Swalue is dit stuk ondertekend door
'Ch. Morgan', maar dit zal toch wel een leesfout zijn voor 'Th.
Morgan'. Wel is in een andere verklaring over de gebeurte
nissen in Dordrecht op 11 januari sprake van 'een engelsche
capteijn Diemen meent den neue vanden Colonnel Morgan
oock genaempt Morgan te wesen' die de opdracht geeft de
stadspoort te openen. Deze medeplichtige neef kan Charles
Morgan zijn geweest.
25.Dictionary of National Biography. Het testament van Thomas
Morgan noemt als kinderen alleen Maurits Edward en Anna
Morgan.
26.J.M.G. Leune, Lillo en Liefkenshoek. Repertorium van
personen in en nabij deze scheldeforten 1585-1786, namen L-0
(Capelle a.d. IJssel, webversie juli 2012). Te raadplegen via
www.hanleune.nl. Op deze website zijn meer details met
betrekking tot de Morgans te vinden.
27. www.heja.com/files/pdf/13justinus-L0.pdf.
28.Afbeelding (houtgravure) in Swalue, Justinus van Nassau,
tegenover p. 62. Foto op www.hooglandsekerk.com/nl/
gebouw/historie.html.
29. Juten, 'Genealogische aanteekeningen', 213, citeert de
inschrijving in het huwelijksregister.
30. Dit gegeven uitsluitend in De Navorscher 4 (1854) 9, en bij
Juten, 'Genealogische aanteekeningen', 210.
31. Op 7 april 1620 trad Morgan op als getuige in Bergen op
Zoom: http://members.home.nl/riandirksen/eeuw16mn.htm
('soldaten-genealogie') met verwijzing naar ISIS- Bergen op
Zoom (http://isis.archboz.nl). (Deze website is sinds begin
2012 niet meer online, maar is nog te raadplegen via www.
soldaten-genealogie.tk). Zie ook Charles Dalton, Life and
Times of General Sir Edward Cecil, viscou-nt Wimbledon (Londen
1885) II, 15.
32. Dalton, Life and Times of General Sir Edward Cecil, II, 65.
33. E.A. Beller, 'The military expedition of Sir Charles Morgan
to Germany, 1627-9', The English Historical Review 63 (1928)
528-539.
34.Volgens Booij Van Ham, Grafmonumenten, 150, bleef
Morgan als gouverneur in dienst tot aan zijn dood. Juten,
'Genealogische aanteekeningen', 210, noemt '25 October
1631' als datum waarop Morgan voor de functie van
gouverneur werd aangewezen. Als gouverneur was Morgan
de opvolger van Rijhoven (zie Korneel Slootmans, Bergen op
Zoom, een stad als een huis (Bergen op Zoom 1967) 157).
35.Van der Aa, Biographisch woordenboek der Nederlanden
(Amsterdam 1969). Idem in De Navorscher 6 (1854) 9, met
verwijzing naar J. Wagenaar, Vaderlandsche historie, dl 9, 154.
36.Zie ook de Parliamentary Archives, te raadplegen via www.
nationalarchives.gov.uk: '1 December 1641 -- Certificate of
Charles Morgan, Knight, Colonel of a regiment of Foot under
the Lords, the estates and governors of Bergen up Zoome,
and the forts thereunto belonging, that the bearer, James
Wates, Ensign, goes for England to transport 30 men for the
supply of Captain Francis Gregory's company.'
37. Juten, 'Genealogische aanteekeningen', 210, noemt 22
december als datum van overlijden; Booij Van Ham,
Grafmonumenten, 150, geven '12 december'.. De Welse
en Engelse biografische woordenboeken zeggen allemaal
(abusievelijk) dat hij werd begraven bij zijn echtgenote in
Delft.
38.Chotzen, 'Some sidelights', 110, met verwijzing naar 'Het
geslacht der Morgans', De Navorscher 4 (1854) 8-11. Aan
deze opmerkingen in De Navorscher gaan kortere vragen en
antwoorden in de drie eerdere jaargangen vooraf. De veron
derstelling dat het hier gaat om afstammelingen van Charles
Morgan kan niet juist zijn. Hij liet immers slechts één dochter
na en geen zoons.
39. Maar volgens het Journal of the House of Commons. Volume 8:
1660-1667 (Londen 1802) legde zij pas op 12 december 1660 de
eed af 'in order to her Naturalization'.
40. Booij Van Ham, Grafmonumenten, 150, zeggen 'tweemaal'
en vermelden alleen de eerste twee huwelijken. Zie ook hier
onder.
41. Summiere genealogische informatie op http://myweb.tiscali.
co.uk/ruperratrust/ruperra/family1_text.html.
42.ISIS-Bergen op Zoom. De doopgetuigen waren Sir Henry
Herbert en Ferdinand Knightly, respectievelijk kolonel en
luitenant-kolonel van het Regiment Engelsen Sidney dat in
1665 werd ontbonden en dat later (in 1751) zou terugkeren als
3rd Regiment of Foot or The Buffs. In 1644 werd Herbert door
Knightly opgevolgd als kolonel.
43.Brief vanuit Londen d.d. 24 mei 1627 (3 juni Nieuwe Stijl); J.A.
Worp, De briefwisseling van Constantijn Huygens 1608-1687,
zoals gepubliceerd op www.inghist.nI/pdf/huygens//losse_
maandbestanden/1627/1627_06.pdf, brief nr. 354.
44.Diverse bronnen geven voor hem verschillende levensdata.
Hij zou zijn geboren in 1591 (of 1590) en overleden in '1654?' of
'in of na 1659'.
45.Voor de tekst zie: www.let.leidenuniv.nl/Dutch/Huygens/
HUYG45.html, 'De gedichten van Constantijn Huygens',
CH1645:127. De conclusie dat Huygens een oogje op Anna
Morgan had ook bij Scholten, Sumptuous Memories, 128-129
Simiolus, 315).
46.Zie bijlage. De grafschriften respectievelijk CH1643:001007
en 008 op www.let.leidenuniv.nl/Dutch/Huygens/HUYG43.
html; het Franse (CH1626:006) gedicht op www.let.leidenuniv.
nl/Dutch/Huygens/H UYG26.html.
47. Scholten, Sumptuous Memories. 128-137 Simiolus, 314-322).
48.Lodewijk Huygens schreef van dit verblijf een verslag: A.G.H.
Bachrach R.G. Collmer (eds], Lodewijck Huygens. The
English Journal, 1651-1652 [Leiden 1982).
49. ISIS-Bergen op Zoom. De datum is 23 februari 1655.
50.ISIS-Bergen op Zoom.
135
