De vraag is of dit huwelijk legaal of illegaal is.
Volgens de mohammedaanse wetgeving op
Maleisië is een meisje meerderjarig na het
bereiken van de geslachtsrijpheid en die
wetenschap is belangrijk voor het vervolg van
de procedure, met name na de huwelijksvol
trekking van 1 augustus 1950.
Een breed scala aan kranten houdt zich bezig
met de zaak en er worden diverse deskun
digen aangehaald. De situatie moet bekeken
worden in het licht van de Brits-Maleisische
en de mohammedaanse wetgeving in Maleisië.
Uitgelegd wordt dat de Nederlandse wet
geen adoptie kent en geen huwelijk zonder
toestemming van de ouders. Voor een jongere
(beneden zestien jaar) is zelfs toestemming 'des
konings' noodzakelijk.
De Nederlandse wet is hier relevant, omdat
Bertha via haar vader de Nederlandse nationa
liteit heeft.
Maar ook over de landsgrenzen komen de
commentaren los. Zo meldt de Daily Express
dat het gewoonlijk sterke Britse rechtsgevoel
niet strookt met wat er gebeurt. Het is afschu
welijk en stotend dat men in een Britse kolonie
dit verschrikkelijke huwelijk kon accepteren.
Op hoog politiek niveau zit men met deze zaak
in de maag, want het speelt zich allemaal af
onder de Engelse vlag. De Engelse minister van
Koloniën stelt alles in het werk om een accep
tabele oplossing te vinden, waarbij de nietig
verklaring van het huwelijk een eerste vereiste
is en Bertha aan haar ouders toebedeeld moet
worden.
Het conflict om Bertha krijgt een andere
dimensie. De zaak ligt politiek zeer gevoelig
en kent een volgende fase. Het karakter
wordt meer en meer religieus-politiek, maar
ontwikkelt zich tegelijkertijd tot een culturele
botsing tussen oost en west, een principe- en
prestigestrijd tussen Europeanen, die hun
tanende gezag probeerden te behouden, en de
emanciperende Aziatische bevolking, die zich in
toenemende mate teweer begint te stellen tegen
de blanke suprematie en haar rechten opeist.
Het proces komt in de gehele mohammedaanse
wereld onder de aandacht: vanuit Pakistan,
Indonesië en Saoedi-Arabië ontvangt de moslim-
aanhang morele en financiële steun van funda
mentalistische organisaties. In Singapore wordt
voor Che Aminah gecollecteerd door de Malay
Nationalist Party en de pers draagt haar steentje
bij middels demagogische uitspraken.
De Engelse autoriteiten maken zich ernstige
zorgen; het broeit in de stad Singapore.
Nationalisten trachten hun anti-koloniale doel
stellingen kracht bij te zetten en in een later
stadium worden door burgers dreigbrieven naar
het consulaat gestuurd. Ook mevrouw Hertogh
ontvangt dergelijke brieven, als zij hier verblijft.
Het was niet alleen meer dat kleine meisje uit
Nederland. Voor de ouders draaide het alleen
om hun kind, maar in Singapore waren andere
krachten ontstaan. Moslims proberen hun
invloed uit te oefenen door Che Aminah bij te
staan. De Engelsen trachten vooral hun invloed
aan te wenden en een antwoord te vinden op
reacties voortkomend uit een ontkiemende
onafhankelijkheidsstrijd.
Achter de schermen wordt door beide partijen
juridisch alles uit de kast gehaald om de rechter
te overtuigen van hun gelijk. Zaken die daarbij
een rol spelen gaan over het mohammedaans
zijn van Bertha, de rechten van de Kathi (de
voorganger die een huwelijksplechtigheid mag
voltrekken) en de geldigheid van de huwelijks-
De Waterschans 4 - 2012
142
Afb. 4: Van derGaag, Bertha, Che Aminah, Mansoren Majid,
Beeldbank MHC
143 De Waterschans 4 - 2012
uitgebreid geredetwist over welke regelgeving
nu leidend is: de Engelse of de Nederlandse.
De domiciliekwestie speelt daarbij een belang
rijke rol.
De heer Shearn, die Nederland als advocaat
vertegenwoordigt, heeft in drie punten weerge
geven waarom Che Aminah niet in aanmerking
komt voor adoptie inzake Bertha, maar dat zij
rechtens toebedeeld moet worden aan haar
ouders.
Als juridische rechtsgrond voert hij aan dat ten
eerste Bertha geen mohammedaanse is en dus
niet wettig is gehuwd; ten tweede dat op het
moment van haar huwelijk zij haar domicilie
in Nederland had, hetgeen niet door de tegen
partij is bestreden: en ten derde dat in moham
medaanse wetten wordt voorgeschreven dat
een meisje, of door haar vader, of door haar
grootvader of door een Kathi (mohammedaanse
autoriteit) ten huwelijk wordt gegeven. Mits de
Kathi daarvoor is aangewezen via machtiging
door het staatshoofd. Uit de verhoren blijkt dat
dit hier niet het geval is, want de heer Shearn
heeft uitdrukkelijk naar dit benoemingsbesluit
gevraagd, maar men kon het niet overleggen.
Het verhoor van mevrouw Hertogh gaat niet
geheel van een leien dakje, omdat zij veel
moeite heeft met de aan haar opgedragen
opdracht om een tekst in het Nederlands te
schrijven. Er wordt door de rechter betwijfeld of
zij daarom bekwaam genoeg zal zijn om Bertha
op te voeden. Voor hem is de rode draad in dit
proces het welzijn van Bertha.
Mevrouw Hertogh vertelt dat er een comité in
Bergen op Zoom is, waarvan één van de leden
ook lid is van het Rode Kruis en het comité
zal er alles aan doen om goed voor Bertha te
zorgen.
De vraag van de rechter of zij als moslima
is opgevoed, wordt door mevrouw Hertogh
negatief beantwoord. De tegenpartij (advocaat
de heer Ebers) probeert op juridische gronden
een draai aan de zaak te geven, namelijk dat dit
onderwerp van de huwelijkswetgeving niet tot
de jurisdictie van het Singaporese Hof behoort:
de geldigheid van dit mohammedaanse huwelijk
moet door het geestelijk hof worden beoordeeld
en het proces wordt gevoerd op grond van de
Guardianship of Infants Order (voogdijwetgeving].
Deze verordening kent de rechter niet het recht
toe een huwelijk nietig te verklaren.
De Engelse rechter Brown gaat in op de huwe-
voltrekking in Selangor, verband houdend met
de domiciliekwestie.
Zo vindt er een kanteling plaats in de
rechtsgang; niet meer de voogdij, maar het
huwelijk vormt het hoofdonderwerp. Juridisch
gezien is dit een nieuwe zaak die aan de orde
komt. Alle registers worden opengetrokken: de
landsadvocaat in Singapore, de heer Van der
Gaag, het Comité Bertha Hertogh, het minis
terie van Buitenlandse Zaken: iedereen is op
zoek naar de juridische mogelijkheden voor een
hernieuwd proces. De consul-generaal wil dat
mevrouw Adeline Hertogh in persoon aanwezig
zal zijn bij de openbare behandeling tijdens het
nieuwe proces, van 20 tot 23 november 1950.
Nederland is in de ban van Bertha Hertogh.
Als reactie op de gebeurtenissen roept de
Muslim Welfare Association een massabijeen
komst uit in Singapore op 1 september 1950,
direct na het vrijdaggebed.
De rechtszitting
Op 22 november 1950 vindt de eerste dag van de
hernieuwde zitting plaats. Mevrouw Hertogh is
aanwezig in de rechtszaal. Op deze zittingsdag
draait het vooral om de mohammedaanse
rechtspleging. Tijdens de verhoren wordt er
FAUSTD NUMINE
BERGA VICTRIX
