fe-jsrjrtsjs - 8160,1
v/
J,
MasiSor Adad»ZoJ Voor d&Ze /(e&r <°<°si Ari&X SdhtijVe.n)j& Vr-ü.aoj^je (xf
Xoe A h&t si //o//afid sy)Q.(x/(
Xk Visid /led pr-ed/icg is7 //ofnsid /e Z'j siXk t*-)A sue/ syjeer /etucg.
Mijn ssioeder- esi /yjf si Vczdet Z'/si HeA. M< si ZXVS/etS esi d>r~oer~S Zjjsi ool( e-A
VJ'
'-'J
'J'
Xk Xovrd Van syjijsi ouderSg ifc desi reeds /(ad/lo/ie/( cgecoordesiSc/ir-ijA s>l>j
silet />7ee/-, i/( toi/ /od/l siie/ sneer terucg. Mijn syioe.de.r- /leeAt sn/j siaas~ SC./loo/
cgeZosidesiXfc k<r<.si teeds //ol/asids Spreke si esi /led XsidosieSi Sd/l desi A dtjsia
Vetcge/esi. Xk to'XJe siiet sneer ositsnoe/esiSer/Xa /Jer/ocgX
TUa" Ho9n-r^-t^4 hst pret"
4ft. /4: Brief Bertha, vertaald in Nederlands. Collectie
Archief MHC
Een complot wordt in scène gezet: Kees moet
de brief van Vermeulen in ontvangst nemen,
deze naar Bertha brengen en vooral vragen
om een retourbrief. Dit schrijven voor Mansor
ontvangt Kees na een paar dagen in een enve
loppe die geadresseerd is aan Vermeulen. Deze
brief wordt door de politie op een afgesproken
tijdstip gepost, zodat men in Amsterdam
Vermeulen in de gaten kan houden als hij de
post ophaalt. Naast Kees zijn ook zijn ouders
en de directeur van de Ambachtsschool op de
hoogte gesteld, met uiterste geheimhouding als
troef.
Terugkijkend blijft de grote vraag welke dreiging
hiervan uitging voor Bertha. De brieven van
Mansor waren uiterst vriendelijk en meelevend,
er ging absoluut geen dreiging van uit. Werden
beslissingen ingegeven door de politiek van die
tijd? Was de angst voor het communisme zo
groot dat men overal het rode gevaar zag en
wilde men daarom via Vermeulen de communis
tische lijnen volgen? Had een wereldprobleem
post gevat op een meisje in Bergen op Zoom?
En welke rol speelde het Comité Bertha Hertogh
hierin? Een grote, zo blijkt, want de invloed van
het comité is niet gestopt met de terugkeer van
Bertha in Bergen op Zoom. Er wordt 'gezorgd'
dat Bertha een keurig Nederlands opgevoed
meisje wordt en die 'zorg' gaat heel ver. De
plannenmakers van Bergen op Zoom, zoals
ze genoemd worden in de Daity Express van
3 februari 1951, maken uit wat er op school
gebeurt en ze hebben eveneens een stevige
vinger in de pap van de politiebewaking.
Zij onderhouden nauw contact met de pers,
waardoor diens onafhankelijkheid op zijn minst
in het geding is. In een later interview geeft de
heer Bervoets aan dat hij niet wil dat er contact
met de pers is en zeker niet met de Engelse.
Er is alleen contact toegestaan met een krant
van katholieke signatuur. Ook blijkt dat de heer
Hertogh niets zonder zijn toestemming kan.
"Ik weet wat het beste is voor hen," volgens
Bervoets.
De familie Hertogh heeft op zijn voorspraak
machtigingen moeten tekenen om de politie
alle faciliteiten te verstrekken en hen werd
nogmaals op het hart gedrukt hoe belangrijk
het is zich aan de politieregels te houden.
Afb. 15: Instructie voor postbestelling. Collectie Archief MHC
De Waterschans 4 - 2012
152
Zn// 1
Afb. 16: Herhaling bewakingsaandacht. Collectie Archief
MHC
Maar is de situatie werkelijk zo dreigend
geweest dat een bewakingssysteem in die
orde van grootte noodzakelijk was en een heel
gezinsleven jarenlang aan banden werd gelegd?
Natuurlijk is er een aantal gebeurtenissen
rondom de woning aan het Emmaplein in
Bergen op Zoom geweest die in het kader van
de situatie rond Bertha verdacht waren. Er
werden onbekende personen gesignaleerd, die
zich vaak weer uit de voeten maakten als zij
aangesproken werden. Elk kenteken van een
auto die passeerde werd genoteerd en dat kon
voor de desbetreffende bestuurder nog onver
kwikkelijke situaties opleveren wanneer later
bleek dat deze persoon "een nachtje uit was
geweest".
De dienstdoende wachtpost beschreef minu
tieus het signalement, de kleur van de kleding
en vermeldde of iemand zich te voet, per rijwiel
of met de auto rond de woning ophield. Iedere
persoon die niet in de buurt woonde en zich hier
toch begaf, was verdacht.
Natuurlijk was er extra aandacht als mannen
met een Indo-Europees of Arabisch voorkomen
zich Lieten zien. Ook argeloze verkopers zoals de
vertegenwoordiger in stofzuigers liep zo 'tegen
de lamp' en werd als potentiële verdachte tot
op het bot ondervraagd. En een toevallig passe
rende toerist met fototoestel kon zijn apparaat
meteen inleveren, omdat er was beslist dat foto
graferen in het openbaar aan het Emmaplein
verboden was.
De bewaking blijft nog jarenlang doorgaan, ook
op voorspraak van het Comité Bertha Hertogh.
Maar als op 19 april 1956 's avonds om 21.00 uur
ten stadhuize van de gemeente Bergen op Zoom
in het geheim het huwelijk wordt voltrokken
tussen Bertha en haarvriend Johan Wolkenfeit
wordt aan de procureur-generaal te Den Bosch
gevraagd of hij zich kan vinden in het opheffen
van de beschermingsmaatregelen, aangezien
deze al geruime tijd zo'n grote wissel op het
politiekorps hebben getrokken. De inspecteur
van politie vraagt tevens of hij eveneens het
alarmeringssysteem, opgezet in verband met de
dreigende ontvoering van Bertha, mag beëin
digen.
Er is nu een nieuwe situatie ontstaan en daar
naast is de reden achterhaald. Er heeft zich de
laatste jaren geen enkele omstandigheid voor
gedaan waaraan men een intimiderend karakter
zou kunnen toeschrijven. Bertha heeft zich
geheel aan de Europese leefwijze aangepast en
van mohammedaanse kringen is sedert lang
geen enkele belangstelling meer waargenomen,
zo wordt door de politiecommissaris geregis
treerd.
De procureur-generaal huldigt hetzelfde
standpunt en stelt dat Bertha nu onder
bescherming van haar echtgenoot valt. Er
gaat een schrijven uit naar alle dienstdoende
korpsen en aanverwante organisaties, eertijds
betrokken bij de opzet van de beveiliging.
Voor het korps Bergen op Zoom wordt zo een
gedenkwaardige periode van bijzonder poli
tiewerk afgesloten.
Wat vond Bertha zelf van deze
gebeurtenissen?
In augustus 1950 komt De Stem met tekst, die
overgenomen is van een grammofoonplaat.
De tekst is bedoeld voor de ouders van Bertha
in Bergen op Zoom, voorgelezen door Bertha
zelf. Hierbij verklaart zij bij Che Aminah te
willen blijven en zegt dat zij gelukkig is met
Mansor Adabi. In een latere tv special: 'de tijd
stond even stil' van Jan van Hillo, uitgezonden
in november 1975, herhaalt zij deze woorden
grotendeels en tevens verklaart zij dat ze door
oorlogsomstandigheden in Nederlands-lndië
door haar moeder meegegeven is aan een
153
De Waterschans 4 - 2012
FAUSTO NU Ml NE
BERQA VICTRIX
Hansor Ad»*>i>
mf schrijd®1*» 3
vraagt l«ol&4T.
-«er ontmoeten.
Bertha Hertogh
MINISTERIE VAN
BINNENLANDSE ZAK3H
No. 128.608
Bijl.een brief vertaling
Betr.3. HERTOGH
s-Gravenhage, 23 Januari 1952
Javaetraat 68
VERTROUWELIJK
Hierbij doe ik U wederom toekomen de door B.HERTOGH
geschreven brief aan Mansoer ADABI, benevens de vertaling
van deze brief.
De moge U verzoeken om bedoeld schrijven op Zater
dagmiddag 26 Januari a.s. te 3ergen op Zoom te willen posten,
zodat het op 28 Januari te Amsterdam bij VERMEULEN wordt be
zorgd, zulks in verband met een door mijn Dienst in te stel
len volgactie tegen VERMEULEN.
HET HOOFD VJU/DE DIENST
Namens/deze,
Aan de Heer
Commissaris van Politie
te
BERGEN OP ZOOM
R BRESLAU
«mms politie
BERGEN OP ZOOM.
De laatste dagen is meermalen geconstateerd,dat de bewaking woning
HERTOGHzowel aan de voorzijde als achterzijde.alsmede de begelei
ding van HBKTHA-HEhTOGH,verslapt.
Het perseneel mag nie$ met de gedachten bezield zijn ,dat er rond
BERTHA-HERTOGE,niets te doen is:integendeel.
De bewaking moet zo zijn dat steeds een man aan de voorzijde van
de woning ie.niet opzij daaAvan.opdat hij alles kan waarnemen,even
zo aan de xzkzAzijüx achterzijde.
De komende weken moet de bewaking HErtTHA HiA-iTQBH.met VERDUBBELDE
WAAIZAaMEEIP en VERHOOGDE ACTIVITEITplaats heboen.
Nogmaals wordt er nadrukkelijk op gewezen,dat moet worden belet,
dat iemand op straat HBRTHA-HEATOGH spVekt of wtl spreken.Onder
geen beding mag worden toegestaan,dat aan BERTHA-HDRTOGH.hetzij in
de school of op straat^iets wordt overhandigd,hoe gering dat ook
lijkt.
Uitgerust met een fototoeatel ,mag het niet meer voorkomen.dat de
identiteit niet wordt vastgesteld,of dat geen foto is gemaakt.
Elke bewaker van de woning EEKTOGHof de begeleider van .BERTH A-
HERTOGH,tone dat hij politieman is.
nnr De reeds eerder uitgegeven orders BERTHA-KEKTOGH betreffende,
blijven van kracht.
De brigadier,o.q.zijn vervanger ,moet bij elk dien'stappèl.deze in
structie voorlezen.
Bergen op Zoom 21 kaart 1951.
De adjudant van politie
G.F.Headrikx.
Gezien:
De Commissaris
Politie
