'Bergse Haven' (2005) en momenteel van
het minder ambitieuze ontwikkelingsplan
'ScheldeVesting' (2012).
Om het project financieel sluitend te krij
gen, was in het uitbreidingsplan de 'Bergse
Haven' elk hoekje en gaatje bebouwd, ook de
Waterschans en de enveloppe daar omheen.
In totaal waren er 2600 woningen gepland.
Hiertegen werd door erfgoedorganisaties
van meet af aan geprotesteerd. Toen dit
ambitieuze plan in een bureaula verdween,
presenteerde de stad het ontwikkelingsplan
'ScheldeVesting', voor 1235 woningen. Daarin
krijgt de Waterschans 'een ruime bestemming
met voorkeur voor recreatie, toerisme, congres,
maar mogelijk ook enige mate van woning
bouw'. Daarmee staat de bestemming van de
historische schans nog steeds ter discussie.
Intensieve bebouwing zou het karakter van de
schans onherstelbaar aantasten, zeker als die
de vorm zou krijgen van hoogbouw.
Aan het eind van zijn lezing liet Professor
Leune met de volgende bemerkingen blijken
een voorstander te zijn van het door de erf
goedorganisaties en watersportverenigingen
gepresenteerde plan.
- Het is een uitstekend idee om de oude
haventoegang, die bij de aanleg van de
Theodorushaven in 1966 is afgedamd, weer
open te maken.
- Het getuigt van historisch besef om de
vijfhoekige grondvorm met een gracht er
omheen in oude staat te herstellen.
- Cultuurhistorische en toeristisch-
recreatieve waarden worden creatief
gecombineerd.
- In het plan is sprake van een doordachte
synergie tussen het behoud van een
belangrijk bestanddeel van de eens zo
machtige vesting Bergen op Zoom enerzijds
en moderne waarden en belangen op het
terrein van recreatie, toerisme, educatie en
wonen anderzijds. Het plan is dus historisch
en modern tegelijk.
- De voorgestelde invulling is desgewenst
in fasen te realiseren, waardoor de besluit
vorming niet geforceerd hoeft te worden.
- Er lijkt een breed maatschappelijk draag
vlak voor aanwezig.
NOTEN
Afb. 10. De Waterschans ca. 1890.(Gemeente Bergen op Zoom, Afd. ECE, Cultuurhistorische en archeologische inventarisatie
van de Waterschans in Bergen op Zoom, Bergen op Zoom, 2011, p. 11; zie ook Beeldbank Markiezenhof, RLUA 048 en REU A 2121.
De Waterschans 1 - 2013
20
1 Zeeuws Archief, Staten van Zeeland, inv. 1253.2.
2 Vermeld als sergeant-majoor: Gillis Wetsels lop 25-6-1613
bij de doop te Bergen op Zoom van zijn zoon Johannes); Aert
Wetsels (vermeld op 23-6-1623; HC het Markiezenhof, not.
arch. Bergen op Zoom, inv. 19, akte nr. 50); Willem Altgodt
londer meer op 10-11-1655; bron: idem, inv. 79, akte nr. 112);
Johannes Hout (onder meer op 7-6-1669; bron: idem, inv.
184-, akte nr. 31; hij verhuurde toen zijn huis met tuin op de
Waterschans; hij was in het fort ook herbergier); Jan Sibel (op
26-3-1711 toen hij het huis De Pauw in de Lievevrouwestraat
kocht voor fl. 640; bron: idem, inv. 381, akte nr. 38).
3 Markiezenhof, not. arch. Bergen op Zoom, inv. 524, akte nr
929, 14-5-1743.
4 Markiezenhof, not. arch. Bergen op Zoom, inv. 34, akte nr. 15.
5 Markiezenhof, not. arch. Bergen op Zoom, inv. 8, akte nr. 109,
10-9-1625.
6 J.M.G. Leune, Fort Sint Martijd op Hoogerwerf, Brussel, 2011,
p. 196-197.
7 Ibidem, p. 107-111.
8 Markiezenhof, not. arch. Bergen op Zoom, inv. 19, akte nr. 50,
23-6-1623.
9 J. Buisman, Duizend jaar weer, wind en water in de lage landen,
Franeker, Deel 4, 394.
Vwti.
vut t
- k
Afb. 11. Het door de erfgoedorganisaties en watersportverenigingen in 2011 voorgesteld inrichtingsplan: open verbinding met
de Binnenschelde, restauratie van de Waterschans en de gracht er omheen, herstel Havenkanaal en toegang tot de oude
binnenhavens. Op de terre van de Waterschans enige bebouwing ten behoeve van toeristisch-recreatieve functies, in het
Havenkanaal een nieuwe jachthaven [tekening ir.Jan Weytsl.
21
De Waterschans 1 - 2013
