Aankondiging
mini-excursie
Hoogstraat 15
Stadsexcursie naar de
Vestinggronden-Noord
Vanwesenbeeck, twee ervaren docenten op dit
specifieke onderwerp. Deze module wordt
gekozen door cursisten met een bovengemid
delde belangstelling op dit terrein. De tweede
module gaat over kunst en cultuur en wordt
eveneens door Cees Vanwesenbeeck ingevuld.
Schilderkunst, bouwkunst, literatuur, toneel en
volkscultuur passeren de revue. Drie mensen
van Stichting Industrieel Erfgoed Bergen op
Zoom (SIEB) nemen de derde module voor
hun rekening. Cees Boerhout besteedt een
les aan de ijzergieterijen. Zelf is hij werkzaam
geweest bij een van de Bergse ijzergieterijen.
Dat is te merken aan de manier waarop hij het
onderwerp behandelt. Gerrit Groeneweg maakt
de cursisten wegwijs in de pottenbakkerijen
en Willem Heijbroek neemt hen mee in weer
andere takken van industriële bedrijvigheid:
van meekrap tot suiker. Ook Willem is als oud
werknemer van het IRS net als Cees ervarings
deskundige. De vierde module, stadsplatte
grond, gegeven door Ad van den Bulck, wordt
gekenmerkt door een hoge mate van zelf
werkzaamheid. Bij alle drie de lessen wordt
de cursisten gevraagd om op pad te gaan in
de stad en foto's te maken van karakteristieke
overgangen in de stadsplattegrond. De resul
taten liegen er niet om. Het enthousiasme
voor deze opdracht is groot. Willem de Weert,
schrijver van het onlangs verschenen boek
Ontdek de Brabantse Wat, komt als laatste aan
de beurt voor de vijfde module: ontwikkeling
van het landschap. Willem is nog werkzaam
als docent aardrijkskunde en verstaat de kunst
om de cursisten aan het werk te zetten en de
Brabantse Wal aanschouwelijk te maken tot in
het cursuslokaal. Succes verzekerd.
De werkgroep werkt momenteel aan de
invulling van twee tot drie nieuwe modules
voor het volgende cursusjaar zodat er voor de
cursisten een ruime keuze voorhanden blijft.
Nieuwsgierig geworden? De inschrijving voor
het jaar 2013-2014 start op 1 mei 2013. Dat kan
via de website www.geschiedkundigekringboz.nl
of via de coördinator Frans Witjes. Bij voorkeur
per e-mail: penningmeesterldgeschiedkundige-
kringboz.nl (Telefoon: 0164-238621).
Hitde van den IJsset
Voorzitter werkgroep Schoot voor Geschiedenis
januari 2013
ZONDAG 12 MEI 2013, 12.00 - 14.00 UUR
0p12meizaler weer een mini-excursie geor
ganiseerd worden. Deze keer wordt een
bezoek gebracht aan het huis Jerusalem,
Hoogstraat 15. Dit is een monumentaal huis,
gebouwd in 1890, in opdracht van Marie de Ram.
Inwendig zijn de indeling en afwerking uit de
bouwtijd grotendeels bewaard gebleven. In 1925
is er aan de zuidzijde een nieuw garagegebouw
gerealiseerd. Heel bijzonder is de aan de
achterzijde van het huis gelegen tuin met daarin
een koetshuis en een stalgebouw, die beide van
omstreeks 1750 dateren.
De oudst bekende vermelding van het huis
dateert uit 1593. Enkele jaren later was het
eigendom van de drossaard. Bij het beleg
in 1588 raakte het pand zwaar beschadigd.
In het begin van de achttiende eeuw was er
achter het huis een bijbehorende brouwerij in
bedrijf. Eigenaren waren leden van de familie
Van Lanschot. In 1747 werd het huis compleet
verwoest. Alleen de muren van een kelder zijn
behouden gebleven. Begin negentiende eeuw
was het huis eigendom van Petrus Cuijpers
en Maria van Mattemburgh, de stichters van
het gelijknamige landgoed. Marie de Ram, die
het huis in 1890 vernieuwde, was ook eigena
resse van het landgoed Lievensberg. In 1913
verkocht zij het huis aan Alphons Asselbergs.
Zijn nazaten bewoonden het huis tot 2012. Nu is
het in bezit van de heer J. Dietvorst, die het voor
eigen bewoning laat herstellen.
Aansluitend zal wellicht een bezoek gebracht
kunnen worden aan de Heerenkamer, onderdeel
van het stadhuis aan de Grote Markt. Dit
bouwdeel, gelegen aan de oostzijde van de
binnenplaats, is in 1638 gerealiseerd. De
onderkant van de westgevel bestaat uit een
dichtgezette laatgotische arcade, afkomstig
van een ouder gebouw. De bovengevel is uitge-
De Waterschans 1 - 2013
36
voerd in een mooie renaissance architectuur.
Inwendig is een fraaie zoldering van moer- en
kinderbalken bewaard gebleven, als ook een
monumentale bekapping. De verwachting is dat
de restauratie dit jaar zal beginnen.
Deelnemers worden om 12.00 uur verwacht in
Hoogstraat 15.
Aanmetding vooraf is gewenst. Dit kan via de
website, u dient zich hiervoor eenmalig te regis
treren, of bij Frans Witjes (penningmeesterfd
geschiedkundigekringboz.nt 0164 - 238621].
rnrnrnrnrnrnmimmmmmÊmmmmimmmmmmmimmmmmmmmÊmimmm
Ontwerpplan voor de bebouwing van de voormalige
Domeingronden bij de Oosterboulevard (Bolwerk Noord en
-Zuid], 1927. Collectie MHC, KG 652 B.
ZONDAG 9 JUNI 2013 VAN 12.00 tot 14.00 UUR
START BIJ DE ONTMOETINGSKERK,
Bolwerk-Zuid 134
De Geschiedkundige Kring nodigt u uit voor een
bezoek aan de wijk Vestinggronden-Noord.
Na bezoeken aan de wijken Gageldonk, Nieuw-
Borgvliet en 't Fort vindt voor leden en belang
stellenden een stadsexcursie plaats naar de
Vestinggronden-Noord, het gebied ruwweg
gelegen tussen het park, de Noordsingel, de
burgemeester Stulemeijerlaan en de
Noordzijde Zoom.
Er zal worden ingegaan op het ontstaan van
de wijk, de oorspronkelijke planologische
denkbeelden en de veranderingen daarna. We
maken een wandeling door de wijk met wellicht
een bezoek aan een karakteristiek gebouw.
De excursie staat weer onder leiding van de
stedenbouwkundige Frans de Looij, maar ook
anderen zullen u informeren.
Van 1868 tot 1890 werden de voormalige
vestinggronden onder leiding van de architect
F.W. van Gendt, die in dienst was bij het minis
terie van Financiën als 'Ingenieur voor de
Ontmanteling der vestingen,' ontmanteld.
Op de vrijkomende gronden vond naar een
ontwerp van Van Gendt een eerste planmatige
stadsuitleg plaats van Bergen op Zoom. Met
het Plan van Uitleg voor de Vestinggronden-
Noord werd in 1876 begonnen. Hierbij hoorden
ook waterhuishoudkundige voorzieningen zoals
de aanleg van de Zoom. Het Ravelijn "Op den
Zoom" werd gespaard, omdat de omliggende
gracht van belang was voor de watervoorziening
van de stad. Pas in 1932 werd de laatste straat
aangelegd, waardoor de ontmanteling van de
vesting een feit was.
Tot de noordelijke stadsuitleg hoorde ook het
Volkspark en de wandelpromenade in Het
Bolwerk, die in 1877 werd aangelegd naar een
ontwerp van Belgische landschapsarchitect
Rosseels. De contregarde Coehoorn werd
getransformeerd tot het eilandje in de park
vijver.
Het plan omvatte verder een drietal singel
wegen, de middelste werd opgewaardeerd tot
een brede wandelpromenade (Het Bolwerk).
De bebouwing van de noordelijke schil is
grotendeels tussen 1920 en 1940 gereali
seerd. Dit is herkenbaar in de relatief gelijk
vormige bouwwijze en architectuurstijl. De
gegoede burgerij en de middenstand vonden
hier hun huisvesting. (Bron: bestemmingsplan
Binnenstad)
In deze wijk waren (bijvoorbeeld de kerk van
de Martelaren van Gorcum) en zijn er ook
nu nog bijzondere gebouwen te vinden: De
Ontmoetingskerk, 't Rijks, het Mollerlyceum en
opvallende villa's.
Zoats gebruikelijk is de deelname gratis.
Niet-teden worden verzocht zich van te voren
aan te metden via de website of bij Frans Witjes
(pen ningmeesterfdgesch iedkundigekringboz.nl
0164-238621].
37
De Waterscharis 1 - 2013
A cyjJAfM.** 'FQojv j-cc-r oé oé JS&JKresArg'tvwaéxr Óf
'ïü- '4V:
