1
I^ï
■I 11
r
1
s
1
sfli;
J i
it
ll
I
si I
s r
iltsï
'1
I
s z
li
Ir
1^
I?
king gesteld, zoals Van den Bulck veronderstelde
op basis van hun huwelijkscontract, waarin aan
Maria eigen vertrekken, een garderobe en kasten
werden toegezegd.37 Jacqueline zal zich vermoe
delijk behalve uit haar ambt ook uit het hof terug
getrokken hebben, waardoor geen aanpassing
van de bestaande appartementen en ceremoniële
indeling hoefde plaats te vinden. Zij kan het Klein
Hof elders in de stad zijn gaan bewonen, dat in
opdracht van Antoon tussen 1534 en 1541 als
gasten- en weduwenverblijf was gebouwd, zoals
later ook haar dochter Anna en schoondochter
Maria van Lannoy deden toen zij beiden weduwe
waren geworden.38
Conclusie
Zowel architectuurhistorische, sociaal-culturele
als biografische gegevens, gebruikt in een
'architectonische invuloefening,'39 hebben aan
het licht gebracht dat in de twee woonvleugels
oorspronkelijk geen appartement voor de vrouwe
als zodanig in gebruik was en dat weduwnaar
Jan III van Glymes de gehele eerste verdieping
van de tuinvleugel ter beschikking stond. Deze
bronnen hebben ook aannemelijk gemaakt dat
niet Antoon van Glymes, maar zijn broer Philips
in 1522 een kamer in het hof bewoonde, dat
Antoon van Glymes en Jacqueline van Croy het
hof gingen bewonen na het overlijden van Jan III
en dat Jan IV van Glymes en Maria van Lannoy in
het hof hun intrek namen na het terugtreden van
Jacqueline. Deze methode kan dus een relatief
compleet overzicht van de functie en indeling van
delen van het hof helpen maken.
Noten
55-56.
De Waterschans 2 - 2013
52
«f8
e
III
s 1
i
«3
8
1
JS cS
jj*
i-s
2 V e e
8|
1
s
.1 .S
J?:
x
■Z J 2
2
02
3 2 2 g I
"I 4 fe|
3 J
81.
S
If
I
«s
8.+-SÏ
1 V v
1
I
■g^s
I
- r u
ss
I
313
1
3 1
s g
a
elü-
Sï
"B
De Waterschans 1 - 2013
53
FAUSTD NUMINE
BERQA VICTRIX
1 Ad van den Bulck, *"T contoer boven de eetcamere". De invloed
van hiërarchie en distantie op de indeling van de woonvleugels
van het Markiezenhof in de eerste helft van de zestiende eeuw.
Een literatuurstudie, deel I', De Waterschans 36:1 [2006) 10.
2 Ad van den Bulck, '"T contoer boven de eetcamere".
De invloed van hiërarchie en distantie op de indeling van de
woonvleugels van het Markiezenhof in de eerste helft van de
zestiende eeuw. Een literatuurstudie, deel II', De Waterschans
36:2 (2006) 48-49, 55. Een zaalgebouw heeft een verhouding
van circa 5:10, een of twee verdiepingen, een steil dak en geen
interne dragende muren. Dank aan Yolande Kortlever.
3 Ruud Meischke, 'Het Markiezenhof te Bergen op Zoom', in:
Bergen op Zoom gebouwd en beschouwd [Alphen aan den Rijn
1987) 30; Ruud Meischke, 'Het 'heer'lijke leven in het Markie
zenhof', De Waterschans 36:4 (2006) 127-128.
4 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere'", 9.
5 C.J.F. Slootmans, Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad.
Een geschiedenis der Bergen-op-Zoomsche heren van Glymes
(Rotterdam/Antwerpen 1945) 186.
6 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere"', 10; Ibidem,
48-49, 54. Frans was de voertaal onder de elite. De salette,
gebruikt voor onder meer publieke ceremoniële maaltijden,
was Bourgondisch van oorsprong. Deze vervulde de functie
van voorkamer en was gesitueerd tussen de salie (zaal) en
chambre. De antichambre, met gelijksoortige functie, raakte
pas vanaf de jaren 1540 in gebruik. Omdat functies ambi
valent waren en benamingen ambigu en omdat normen per
geografisch gebied en cultuurgebied verschilden, is vervolg
onderzoek noodzakelijk om interpretaties van vertrekfuncties
en -relaties te kunnen maken. Dank aan Konrad Ottenheym.
7 Zowel Meischke als Van den Bulck situeerde in vertrek 3a in
zowel de oude als de nieuwe situatie een salette. Ibidem, 55.
8 Ibidem, 7, 11, 13; Willem A. van Ham, Het Markiezenhof te
Bergen op Zoom. Een overzicht vanuit de bronnen van zijn ge
schiedenis tot 1795 (Bergen op Zoom 1986) 54.
9 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere"', 11.
10 Krista De Jonge, Piet Geleyns en Markus Hörsch, Gotiek in het
hertogdom Brabant (Leuven 2009) 90.
11 Meischke, 'Het Markiezenhof te Bergen op Zoom', 14-16. Dank
aan Jan Peeters.
12 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere'", 11; Ibidem,
50, 52-53, 55; De Jonge, Geleyns en Hörsch, Gotiek in het
hertogdom Brabant, 76-77.
13 Ibidem, 9-12, 49, 50.
14 De Jonge, Geleyns en Hörsch, Gotiek in het hertogdom
Brabant, 63-64.
15 Slootmans, Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad, 186.
16 Van Ham, Het Markiezenhof te Bergen op Zoom, 54-55.
17 Merry E. Wiesner-Hanks, Early Modern Europe, 1450-1789
(Cambridge 2010) 53, 64.
18 Slootmans, Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad, 187-191, 193.
19 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere"', 11.
20 Slootmans, Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad, 186.
21 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere"', 10-11, 49-50,
54-56; Meischke, 'Het Markiezenhof te Bergen op Zoom', 23-24.
22 Wiesner-Hanks, Early Modern Europe, 1450-1789, 53.
23 Slootmans, Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad, 187-188,
193-194.
24 Ibidem, 193-194.
25 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere'", 50-51.
26 Slootmans, Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad, 193.
27 Wiesner-Hanks, Early Modern Europe, 1450-1789, 62-64.
28 Slootmans, Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad, 194-195, 196.
29 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere'", 54-55.
30 Bovendien werd in opdracht van Antoon en Jacqueline, vol
gens Meischke omstreeks 1535, een tweede garderobe aan
de zuidvleugel gezet (4d). Meischke, 'Het Markiezenhof te
Bergen op Zoom', 55-56.
31 Van Ham, Het Markiezenhof te Bergen op Zoom, 71.
32 Ibidem, 55; Meischke, 'Het Markiezenhof te Bergen op Zoom',
33 De door De Jonge gegeven datering van de zaal- en woon
vleugels (1480-1495) zijn echter aan de vroege kant. Krista De
Jonge, Piet Geleyns en Markus Hörsch, Gotiek in het hertog
dom Brabant (Leuven 2009)96.
34 Van Ham, Het Markiezenhof te Bergen op Zoom, 64.
35 Krista De Jonge, Piet Geleyns en Markus Hörsch, Gotiek in het
hertogdom Brabant (Leuven 2009) 93.
36 bidem, 71.
37 Slootmans, Jan metten lippen, 374-375.
38 Van den Bulck, "'T contoer boven de eetcamere'", 51, 56.
39 Ad van den Bulck, 'Reactie op het commentaar van Ruud
Meischke', De Waterschans 36:4 (2006) 129-130.
r- S
M>
oo 2 ca
■E
PU
O
CS
■i
I "3
O On"
CO *-h
-+ s-
2 T
i co
JB
o ^3.
Os
T
CO
1
.2
r 1 <->
5
2 3
12 |J
V co
OO
O eö
-
-fi
cS
li
p
t
5
-ö
W
5 sO
13
e +-
x x
e 2
w r
-r
8
I A "e
32
1- I
X
5
lo
nO
i
S"
1
S"
5
O
O
R
a
co
O
-5
co
5
cc
<3
C
AO
c io
82
t
rA
2 S
C S,*-• 5
c c
:üT'Sc
Z fc 3
C CO 3
n ->
.S
tr
E
S
M S
C
C/3 O
U
-o
OO
5 rsT Ji i
9 w c n .S
H 2 D. 11
E 3 3
<N
H
CS
2 sp
R lo Zl
l.t a
2 co
G
-8
o W
e u* c
S H V
33
§Vh
e 4
CN
CO
CS
SE oc
cLe-h e
ÖO
8
03
P3
5
'C 7 Ck bC O
"S 2 1 3
X Cl CG c
-5 -
2 tn Co x
S p m so
i-J «- 5£ t CS
ij 3 h M OO
9 S
>S -7 c u -S
s
D. o.
1 7?
CO TJ-
sC sO
S3-
S 3
sr sr
c3 V
Q -S
- tn
8 g
oc
O p
ir, C
t-H y
iS H- e s
!«=-•§«
E ui u
J 8
"o 2!
Sl,
5 ai
O
e S «j
5 T_ N
5 +- co
- Cl. ui
E» O O I
+1
S X
A3 V
P« ui
w)
s ÊP
os .9.
J JT
so" B
OS CA
2 a
s4
.5»! ,2,
O
c
o
S f
p, g v
F =7
0 ai '0 A
§52-?
f 7 3
»t in E
Ibg -
r-l O fS
lo
-■ CS
T3 ir>
I
u
S:
z
c LJ
►G to
O rt
g Ov rH AO
z i
G 2>
3Ï
CX
rt r-i -
G Os
•ctj
2 P
c oo io
a ca
to
c °P
G Ln
G
•a
T-i
1 C
fi
3
i ca
in a
V ia
.2
r-
to 2
G
a c
(2
V u f
c -f- 0
5 - CL
r- lO p
so es
lo -
V E J2
rtE, -t-_r S
'S S
II CO
-I J,
TiOÏ
2 S
pa g
jt+- V O
rsj r"1 5
5 fc h J2
V 'f G
a
pa
3
8
3
H
E
c
5 io
<N
u-)
1 8
O fi
S?
in 5
ut"
C G oo
S-S
IT C U
sa
G
O
pa
5
pa
L-J
QJ
OD
CD
CD
QQ
-CL
.CJ
CD
O
-c
O
.LO
CD
CD
c:
CD
CD
ND
CS
