tels van elders en twee nieuwe ingebracht. De
andere oorspronkelijke stookplaatsen zijn niet
terug in functie gebracht.
Decoraties
In twee slaapvertrekken bleken de plafonds te
zijn behangen en daarna overgeschilderd. Na
verwijdering werden er plafonddecoraties aan
getroffen die gedeeltelijk konden worden behou
den. Na het afsteken van nieuwere verflagen
konden op de grote verdiepingsoverloop de oor
spronkelijke kleuren van wanden en plafond
worden achterhaald en ook van het decoratie
schilderwerk is voldoende teruggevonden om
het oorspronkelijke aanzicht te reconstrueren.
Het pièce de résistance van het pand wordt ech
ter gevormd door de centrale gang op de begane
grond en het trappenhuis, die beide thans weer
in nagenoeg originele staat zijn gebracht (zie
ook afb. 25). Tijdens de restauratie bleek dat de
flamboyant gedecoreerde wanden en plafonds
op enig moment zijn voorzien van een dunne stuc-
laag waarna de wanden egaal wit en de plafonds
egaal donkerbruin werden geschilderd. Bij een
oriënterend onderzoek naar de oorspronkelijke
kleur van de wanden en deuren zijn onderde
stuc- en verflagen goed bewaarde decoraties
aangetroffen. De toenmalige Rijksdienst voor de
Monumentenzorg zag geen heil in verder onder
zoek en restauratie, maar gemeentelijk monu
mentenambtenaar Kees Booij wist via het lande
lijk televisieprogramma Monumentenioop geld
in te zamelen waarna er een aanvang werd ge
maakt met de restauratiewerkzaamheden. Met
scheermesjes en scalpels werden de kalklagen
verwijderd en geleidelijk kwamen de oorspron
kelijke decoraties weer in het zicht. Op dezelfde
manier zijn ook alle hout- en marmerimitaties
van de deuren en lambriseringen teruggevon
den. Op enkele plaatsen konden de decoraties
na reiniging behouden blijven en vervaagde ge
deeltes nauwkeurig overgeschilderd worden
(afb. 28). Op plaatsen waar het stucwerk te zeer
beschadigd was zijn de decoraties op calqueer
papier overgetekend en na reparatie van de
ondergrond opnieuw aangebracht. De jonge
Bergse decoratieschilder Frank de Nijs bleek
alle oude technieken te beheersen die bij deze
restauraties nodig waren. Het geheel biedt nu
weer een ongewoon luisterrijke aanblik die jam
mer genoeg zeldzaam is voor panden uit deze
stijlperiode.
Tenslotte
Na de restauratie van het woonhuis zijn er aan
het nieuw gevormde (en veel kleinere) achtererf
tuinmuren gemetseld en is er een nieuw 'koets
huis' gebouwd, ten noorden van het oude, even
eens met een schilddak maar nu met rode pan
nen gedekt in plaats van zwarte (afb. 29). Vier
paarden hoeven er niet meer te kunnen staan,
maar vier auto's kan wel. Kort na de restauratie
is het pand opgewaardeerd tot rijksmonument
en ontving het in 1999 bovendien de Brabantse
Monumentenprijs. Uit tachtig aangemelde his
torische woonhuisinterieurs in de provincie
Noord-Brabant koos de jury voor de Bergse
inzending vanwege 'de herstelde grandeur van
het pand'13.
De bijbehorende tuinen zijn vandaag de dag niet
meer zo weids als voorheen: bij de herinrichting
van het Mineurplein is een groot deel van de voor
malige tuin tot parkeervoorziening bestemd. In
het jaar 2006 zijn de nodige herstellingen aan
daken, goten en gevels verricht, waaronder het
vernieuwen van de knipvoegen in de voorgevel.
In 2009 zijn de kelders gerestaureerd. Het pand
is sinds 1999 weer als woonhuis in gebruik.
Afb. 28: Het overschilderen van de plafonddecoraties in de gang.
De Waterschans 4 - 2013
142
Afb. 29: De nieuw gevormde situatie in 2001.
Fotoverantwoording
Noten
Overige geraadpleegde bronnen:
De Waterschans 4 - 2013
FAUSTO NUMINE
BERGA VICTRIX
1. MHC Beeldbank SSTE006
2 en 3. Particuliere collectie*
4. MHC Beeldbank RWAT085 (gedeeltelijk]
5. MHC Beeldbank SSTMU6 [gedeeltelijk)
6. MHC Beeldbank 412
7. t/m 11. Foto auteur
12. De Telegraaf, 23 mei 1899, avondeditie
13. Algemeen Handelsblad, 6 juni 1911, avondeditie
14 en 15. Particuliere collectie*
16. MHC Beeldbank RLUA145 (gedeeltelijk)
17 t/m 19. Particuliere collectie*
20. MHC Beeldbank RTWS086 [gedeeltelijk)
21. Krantenknipsel van onbekende herkomst
22. MHC Beeldbank RLUB063 (gedeeltelijk)
23. t/m 28. Foto auteur
29. MHC Beeldbank RLUB075 (gedeeltelijk)
Met dank aan Gijs Asselbergs die deze foto's ter beschikking
heeft gesteld.
1 Gegevens betreffende het oesterbedrijf van De Meulemeester
in dit artikel zijn ontleend aan: Asselbergs, G. 'Oestercultuur
te Bergen op Zoom, deel 1.', in: De Waterschans 1-2007.
2 Middelburgsche courant, 5 april 1866.
3 De Tijd: godsdienstig-staatkundig dagblad, 5 november 1889.
4 Ham, W.A. van en C. Vanwesenbeeck: Gids voor oud Bergen op
Zoom. Antwerpen: 1983
5 Groeneweg, G.: 'Het belastingkantoor aan de
Steenbergsestraat.' in: De Waterschans 1-1985
6 Vergunningen B&W nummers 1873 en 1874, 27-4-1892
7 Waarschijnlijk is dit de in 1860 geboren Cornelis Verbraak,
metselaar te Wouw.
8 Heijbroek, W. e.a. (red.) Bergen op Stoom. Productiebedrijven
in de gemeente Bergen op Zoom van 1800 tot 1950. Stichting
Industrieel Erfgoed Bergen op Zoom: 2009.
9 Levelt, H., De familie Testers, Deel II, z.j. [doch na 1921]
10 Gils, R.J.A. van, W. Klinkert en H. Roozenbeek: Bergen
op Zoom als militaire stad. Sectie Militaire Geschiedenis
Koninklijke Landmacht, Den Haag: 1996.
11 Hoedelmans, P.: Jeeps en Klaprozen. Een relaas van de periode
1944-45 in Bergen op Zoom en omgeving. Bergen op Zoom: 1990.
12 Bogers, L.: 'Bergen op Zoom, weduwe van de fiscus.' in: De
Aanslag. Roosendaal: September 1996. [Speciale editie van
het huisorgaan van de Belastingdienst]
13 Juryrapport Brabantse Monumentenprijs 1999. 's-Hertogen-
bosch: 1999.
Ham, W.A. van e.a.: Bergs monumentenboek. Bergen op Zoom: 1995
Markiezenhof Historisch Centrum:
Bevolkingsregister Bergen op Zoom, periode 1880-1900 en
1900-1920
Wijkregister 1860-1880
Kadastrale legger nummer 84a (periode 1897-1953)
Aktes van koop en verkoop periode 1919-1992
Mondelinge overlevering door (oud-)Bergenaren, bij auteur bekend.
143
