n
Afb. 8: De achtergevel vóór de restauratie.
metseld om de oostzijde van de voorgevel recht
op te kunnen trekken.23
De kap is toen grotendeels vernieuwd met ge
bruikmaking van de oorspronkelijke flieringen.
De verdiepingsbalklaag is ongeveer 35 cm ver
laagd en de zolderbalklaag ongeveer 30 cm ver
hoogd. Ook de voor- en achtergevel moeten gelijk
tijdig vernieuwd zijn, aangezien die qua hoogten
nu corresponderen met de balklagen. Bij deze
onderneming is er wellicht enige verschuiving
van de moerbalken van de verdiepingsbalklaag
opgetreden, waardoor de kinderbalken, die wel
in de oorspronkelijke nesten liggen, niet meer
in één lijn liggen. Zij hebben in elk balkvak een
andere richting, wat een merkwaardig beeld op
levert. Door een vervorming van de zijgevel kan
dat niet veroorzaakt zijn omdat die redelijk recht
staat en geen golving vertoont. Mogelijk zijn aan
tastingen van balkkoppen hier aanleiding voor ge
weest. Vrijwel zeker zullen er toen stucplafonds
aangebracht zijn, zodat niemand zich zou storen
aan de afwijkingen in de richting. De tot 2008 nog
bestaande negentiende-eeuwse stenen scheidings
wanden moeten ook van deze bouwfase dateren
(formaat gebruikte bakstenen 15,5 x 7,5 x A cm).
Van de negentiende-eeuwse indelingen resteer
den diverse muurgedeelten. Op de begane grond
vertrok een trap naar de verdieping, waarvoor één
moerbalk afgezaagd is. Ter ondersteuning daar
van en ook van een zuidelijker moerbalk, waarop
een steens muur stond, zijn twee gietijzeren kolom
men geplaatst. Ongeveer 5,5 meter vanaf de ach
tergevel waren er kleine muurdammen en een
smal gedeelte boven de doorgang als overblijfsel
van een vroegere afscheiding van een achterka
mer. Aan de westzijde was het ondergedeelte van
een gangmuur bewaard, waarin een doorgang
naar die achterkamer als nis zichtbaar was.
Het bovengedeelte van de gang is aan het begin
van de twintigste eeuw verwijderd om daar een
overkragend magazijn te kunnen realiseren. De
gangmuur was wellicht een overblijfsel van een
gang die vroeger van de voorgevel naar achter
gevel liep. De uitgebouwde serre en keuken lij
ken tegelijk met de vernieuwing van de achterge
vel tot stand gekomen te zijn, of anders toch kort
daarna. Op de eerste verdieping was er een steen-
se scheidingsmuur geplaatst op de tweede moer
balk vanaf de voorgevel. Het bovengedeelte da
teerde van rond 1800, het ondergedeelte was
waarschijnlijk in de twintigste-eeuw hermetseld.
Boven de voormelde muurdammen parterre
stond op de verdieping ook een steense schei
dingsmuur, in bouwtijd gelijk aan die aan de voor
zijde. Een hierin aanwezig kozijn met dubbele
deuren is in het begin van de negentiende eeuw
te dateren. Op de balkenzoldering is een afteke
ning zichtbaar van een gangmuur die vroeger van
de voorkamer naar de achtergevel gelopen heeft.
Daarvan was niets overgebleven. Naar de zolder
was er een draaitrap, die aansloot op stenen
scheidingswanden van een keuken en alkoof. De
voorste en achterste stenen dwarsmuren waren
grotendeels authentiek, maar wel sterk gescheurd
door hun positionering op de balken; de andere
scheidingsmuren waren begin twintigste eeuw
hermetseld met dezelfde bakstenen.
Aan het eind van de negentiende eeuw is het
ondergedeelte van de voorgevel vernieuwd. Er is
toen een houten pui gemaakt met een winkeldeur
met portiek tussen twee etalages en aan de west
zijde een woonhuisdeur (afb. 9). Van het bijbeho-
LdsLJ
0==,
Afb. 9: Voorgevelpui vóór 1952.
De Waterschans 4 - 2013
154
Afb. 10: De voorgevel voor de restauratie. Afb. 11: Woonkamer 1e verdieping naar het noorden. Afb. 12: Woonkamer 1e verdieping naar het zuiden.
rende winkelinterieur resteerden nog de voormel
de gietijzeren kolommen. Toen zal dus de moerbalk
afgezaagd zijn ten behoeve van de verdiepings-
trap. Denkbaar is dat toen ook de hermetseling
van meerdere binnenmuren heeft plaatsgevonden.
In 1952 werd vergunning verleend voor het ver
nieuwen van de voorgevelpui en het aanpassen
van de toiletruimte. Alleen dat laatste is toen
uitgevoerd. Interessant in het dossier is dat de
huurder van de bovenwoning een andere woning
moest hebben om de bouw mogelijk te maken.
Dat was in die periode lastig. Door de meeste win
keliers in de omtrek is toen een petitie bij het ge
meentebestuur ingediend met het verzoek woon
ruimte te vinden zodat dit onderkomen pand her
steld zou kunnen worden en een waardige rol in
Afb. 13: Herplaatste schouw.
Afb. 14: Detail schouw.
de winkelstraat zou kunnen vervullen.
In 1965 is de houten winkelpui vervangen door de
tot voor kort nog bestaande (afb. 10). Het voorge
deelte van de winkelruimte werd toen aangepast
om het portiek over de volle breedte van het huis
te kunnen realiseren.
De restauratie
Bij de in 2008 en 2009 uitgevoerde restauratie
is het casco geheel hersteld in de al bestaande
vorm. Alle overblijfselen van de negentiende-
eeuwse indeling zijn verwijderd, enerzijds omdat
zij niet heel bijzonder waren en niet pasten in
het nieuwe plan voor de winkel en woning, maar
anderzijds ook omdat de zware, op de houten
vloeren geplaatste stenen muren tot ernstige
Afb. 15: Kapruimte na de restauratie.
-
I 'i i f 11 rv\.
j^-TT 1 r H-i
M