hut van ChristoffeL, met op de achtergrond twee
heuvels of bergen. Op de top van de rechtse
staat een bloeiende boom, als het ware een
vergrote versie van de miniatuurboom die uit de
staf van de heilige is ontsproten. Ook hieraan
was een legende verbonden: Christoffel zou de
staf naast zijn hut in de grond hebben geplant,
waaruit hij weer als een boom opbloeide.
Dat dit ontspruiten volgens de afbeelding in
het midden reeds tijdens het overzetten van
het Christuskind voorkwam, was kennelijk
geen bezwaar bij de middeleeuwse gelovigen,
die dergelijke anachronismen zonder meer
toeLieten.
Andere openbare afbeeldingen
In 1986/1987 trof men binnen de toenmalige
gemeente Bergen op Zoom één gevelsteen en
twee vrijstaande beelden van Christoffel aan.
De originele gevelsteen bevond zich aan het
pand Lievevrouwestraat nr. 8 en werd op circa
1540 gedateerd. Eerstgenoemd beeldhouwwerk
moet zijn aangebracht bij de nieuwbouw van
het pand na een vernietigende brand in 1534.
Wat wij nu zien is een replica, geplaatst in
mei 1992 (afb. 4). De oorspronkelijke steen
bevindt zich thans op de begane grond van
het pand (restaurant) Beursplein 2-3.17 Beide
gevelbeelden zijn modern, namelijk uit 1914
en circa 1945.18 De eerste is te vinden in de nis
boven de hoofdingang van het Markiezenhof
(Steenbergsestraat 8) (afb. 5). Het beeld is
afkomstig uit het atelier van de gebroeders
Custers te Roermond. Eén van de medewerkers
van die firma was de uit Bergen op Zoom
afkomstige beeldhouwer Piet van Dongen.19
Het gevelbeeldje boven een inrijpoort aan het
pand Bruinevisstraat 14 werd door genoemde
kunstenaar gehouwen uit een brok natuursteen
dat in de loop van de tijd sterk verweerd is.20
HERALDISCHE BESCHRIJVING
De plaatsing van de schouw in 1522 en de
ordeketen van het Gulden Vlies om het schild
in het midden van de schouwboezem onder de
genoemde driepas tonen aan, dat het wapen A
dat van de opdrachtgever Jan III is, die reeds in
1481 in de orde opgenomen werd (afb. 6 en 7).
Zijn schild is hier onderverdeeld zoals dat van
zijn opvolgers: zijn zoon Antoon, sinds 1533 (afb.
8 en 9), en zijn kleinzoon Jan IV van Glymes,
vanaf 1541 markies van Bergen op Zoom.
Over de verschillen tussen model A van het
Glymeswapen en model B op de zijkant van de
schouw volgt hierna een aparte paragraaf.
Het wapen wordt aan beide kanten gedragen
Afb. 7: Detail van wapenschild A: schild met helm en
helmteken; rond het schild de ordeketen van het Gulden Vlies
Afb. 6: Detail van de Christoffelschoorsteen: wapenschild A wapen met schildhouders van de familie Glymes-Bergen, nieuw model,
gevoerd door Jan III van Glymes.
11
De Waterschans 1 - 2014