later van die van Sint-Bertijns.38 Beide broers
gingen in de loop van hun carrière de door
hen gevoerde wapens aanpassen aan model
A. Conservatiever waren kennelijk hun broers
Filips, heer van Grimbergen en Cornelis, heer
van Zevenbergen. Zij hielden het doorgaans bij
het oude wapen, type B.39
Een afwezige schoonmoeder
Het zou consequent zijn geweest op de
zijkanten van de schouw de wapens van
de ouders van Jan III van Glymes, respec
tievelijk die van Adriana van Brimeu, af te
beelden. Op de linkerzijkant heeft men zich
aan dat uitgangspunt gehouden: bovenaan
prijkt het wapen Glymes-Bergen (volgens het
oude model B) en beneden het al beschreven
wapen Rouveroy - Saint-Simon (C). Aan de
rechterzijkant is bovenaan het familiewapen
Brimeu (D) aangebracht. Beneden zou dat van
Rambures te zien moeten zijn: in goud drie
rode dwarsbalken (afb. 18). Het zou Antonia
(Antonette), moeder van Adriana van Brimeu
vertegenwoordigen. Hier is echter het persoon
lijke wapen van haar dochter als vrouw van Jan
III te zien.
Wat is de reden geweest om het wapen van de
schoonmoeder weg te laten? Beide families,
zowel de Brimeu's als de Rambures, waren
pionnen in de strijd tussen de Franse koningen
en de Bourgondiërs. Hierbij ging het vooral om
het bezit van een gebied dat de graafschappen
Artois, Henegouwen en Vlaanderen omvatte.
Hier is pas in de loop van de zeventiende eeuw
de grens definitief naar het noorden (nu die
tussen België en Frankrijk) opgeschoven.40
Zodra de politieke balans doorsloeg ten
gunste van één van beide partijen, moesten
de adellijke families in deze streek opnieuw
hun politieke standpunt bepalen. De Brimeu's
wedden soms op twee paarden tegelijk: Karel,
de oudste broer van Adriana diende de koning
van Frankrijk als legeraanvoerder; haar tweede
broer Eustaas (Eustachius) bracht het echter tot
raadsheer van de Bourgondisch-Habsburgse
vorsten. De Rambures waren bezitters van een
sterke burcht in het grensland Picardië. Zij
waren lange tijd op de hand van Bourgondië,
maar kozen tenslotte toch voor de koning.41
Aan de voorzijde van de schouw heeft de
opdrachtgever zoals gezegd zijn verbondenheid
met het regerende vorstenhuis van Oostenrijk
als opvolger van de Bourgondische dynastie in
beeld laten brengen, niet alleen door het tonen
van de keten van het Gulden Vlies, maar ook
door een schuinkruis in de standaard rechts
(b) in te voegen. Er kan dus een politiek motief
zijn geweest voor het weglaten van het wapen
Rambures. Ook een persoonlijke noot kan bij
de keuze een rol hebben gespeeld, namelijk
een verslechtering van de familiaire betrek
kingen tussen de Glymes, de Brimeu's en
de Rambures. Onderzoek hiernaar heeft tot
dusverre echter geen duidelijkheid opgeleverd.
Misschien kan piëteit van Jan III als weduwnaar
ten opzichte van zijn overleden vrouw (hij is niet
hertrouwd) een rol gespeeld hebben.42 Maar
een minder representatieve plaats zoals de
zijkant van de schoorsteenboezem blijft toch
een vreemde plaats om haar te gedenken.
Een alliantiewapen (de wapens van man en
vrouw naast elkaar) aan de voorzijde van de
schouw zou in dit geval meer passend zijn
geweest.
Conclusie
De monumentale schouw in het Markiezenhof
stelt het bekendste tafereel uit de rijke legende
rond Sint Christoffel voor: het moment waarop
hij, verwonderd omziende, het kind op zijn
schouders gaat aanspreken.
De heraldische versiering van de schoorsteen
mantel lijkt een duidelijke taal te spreken:
hier is op de ereplaats in het midden onder
Afb. 18: Kleurafbeelding van het wapen van de familie
Rambures
17
De Waterschans 1 - 2014
