voor die in de bastions 11 en 12, noch voor de
troepen van generaal Cooke aan de zuidzijde van
de haven en in bastion Orange (1). Het contact
tussen beide colonnes was een krap veertig
centimeter brede draaibrug over de haveningang
bij de Waterpoort.
DE EINDFASE
Aan de Gevangenpoort, in de Rijkebuurstraat en
aan de zuidzijde van de haven werd gestreden
om elke meter terrein. Generaal Goore hield
daar nog stand. Dit ondanks de toenemende
druk en het feit dat hij aan twee zijden was
omsingeld: Bruinevisstraat en Noordzijde
Haven, en bovendien was het ondertussen hoog
water. De enige vluchtweg was via ladders weer
afdalen in de Zoute Vest, die oversteken en er
weer met ladders uitklimmen, dan Kijk in de
Pot oversteken en bij Borgvliet hergroeperen.
Maar zodra de Fransen de vluchtende soldaten
in de gaten kregen, werden die vanuit bastion
Coehoorn (2) onder vuur genomen, waarmee
deze vluchtroute werd afgesloten en de soldaten
in de val zaten.
Juist op het moment dat de Fransen voorbe
reidingen troffen de door de Engelsen bezette
huizen aan de zuidzijde van de haven in brand te
steken, deed een gevangen genomen Engelse
opperofficier, kolonel Jones, het voorstel zijn
nog vechtende landgenoten over te halen
de "zinloze strijd" te staken. Commandant
Bizanet omarmde dit voorstel. Vergezeld van
een Frans officier betrad Jones, nadat hij zijn
uniformjas had uitgetrokken en zwaaiend met
een witte zakdoek, het strijdtoneel. Gaande van
gevechtspunt naar gevechtspunt, een niet van
gevaar ontblote onderneming, overtuigde hij
zijn landgenoten de strijd te staken. Maar al te
graag gaf vooral het Engelse voetvolk zich over.
Generaal Cooke, verschanst in de tuinkoepel,
gaf zich als laatste gewonnen. Maar niet eerder
dan nadat hij de koepel in de lucht had laten
vliegen. Zo tussen tien en elf uur 's ochtends,
na twaalf uur strijd, bedankte Bizanet op de
paradeplaats het garnizoen voor haar inzet en
gaf hij de bevelen voor die dag. Daarna zond
hij, op verzoek van Cooke, kolonel Jones langs
de Bospoort naar generaal Graham, die met
zijn langs de Antwerpsebaan opgestelde cava
leristen en artillerie in afwachting was van de
uitkomst van de nachtelijke overval. Daar werd
een begin gemaakt met de onderhandelingen.
Als eerste werd een driedaagse wapenstilstand
afgesproken. Dit om de Engelsen in de gele
genheid te stellen hun doden te begraven en hun
gewonden buiten de stad te vervoeren. Omdat de
Fransen in hun maag zaten met de 2077 gevan
genen in de Grote Kerk, denk aan de bewaking,
kleding, voeding en ook de sanitaire toestand,
zetten zij haast achter de beraadslagingen.
SLACHTOFFERS EN GEVANGENEN
De gevangen soldaten en onderofficieren werden
ondergebracht in de Grote Kerk, de enige ruimte
waar plaats was voor zoveel krijgsgevangenen.
De officieren werden bijeengebracht in de
hoofdwacht onderaan de Hoogstraat en een
nabij gelegen koffiehuis. Na registratie vonden
zij - op eigen kosten - logies in herbergen en
logementen, waar zij amicaal omgingen met hun
Franse collega's.
Volgens de literatuur sneuvelden 800 Engelsen
en 160 Fransen. Verder waren er de gewonden,
onder wie velen zo ernstig dat zij in de dagen
daarna overleden. Legrand berekende in zijn
verslag dat er zeker 4000 Engelsen in de stad
waren: 800 gesneuvelden, 2077 krijgsgevan
genen, gewonden in de (nood)hospitalen van
het garnizoen (hij noemde geen aantal), plus
de Engelsen die in de grachten en de haven
waren verdronken, de gevluchte Engelsen en
de gewonden die door de eigen troepen uit de
grachten en het van het glacis waren meege
voerd.18 Hij stelde dat dit overeenkomt met het
aantal verzamelde geweren. Aan Franse zijde
kwam hij aan 160 doden, 100 krijgsgevangenen
en meer dan 300 zwaar gekwetsten, zodat op
9 maart nog ongeveer 2000 manschappen in
staat waren de wapenen te dragen, waarmee
hij aangaf hoe omvangrijk het Engelse leger wel
niet was en hoe glorieus de Franse overwinning.
Overigens leert archiefonderzoek dat sommige
cijfers niet kloppen. Hierover later meer.
AFTOCHT ENGELSEN
Na de onderhandeling over de condities waar
onder de Engelsen mochten gaan, vertrokken
deze op de avond van 10 maart uit de vestingstad
met medeneming van de lichamen van hun twee
gesneuvelde generaals en van een aantal offi
cieren. Deze werden begraven in Wouw. In de
daarop volgende dagen haalden zij de gewonde
Engelsen op. Hiervoor werd de wapenstil-
45
De Waterschans 1 - 2014
