stand met vijf dagen verlengd. Daarna vertrok
Graham met zijn troepen richting Antwerpen.
De blokkade van Bergen op Zoom werd voort
gezet door een onderdeel van het een paar
maanden eerder opgerichte Nederlandse leger.
Na het tekenen van de Vrede van Fontainebleau
(11 april 1814), verlieten de Fransen op 3 mei
met slaande trom en vliegend vaandel de stad.
Dit met medeneming van vier op de Engelsen
veroverde vaandels.
DEEL 3. DE DIRECTE NASLEEP
In de archieven zijn verwijzingen te vinden naar
de gevolgen van de verrassingsaanval. Sporen
die zich niet alleen uitstrekken over de weken
en maanden daarop volgend, maar in enkele
gevallen over meerdere jaren. Denk hier aan de
financiële afwikkelingen. Ik beperk mij tot de
directe nasleep. Er waren doden en gewonden
te betreuren, er moesten mensen beloond c.q.
gestraft worden, er waren vernielingen aan
huizen en aan de vestingwerken. Bovendien
hadden de Fransen geld geleend en schulden
gemaakt.
Minder doden
Op 16 maart stuurde Languth, de commis
saris van politie, aan maire Vermeulen een
overzicht van de plaatsen waar de gesneu
velden waren begraven.19 De Fransen kregen
een laatste rustplaats op het kerkhof aan de
Minderbroederstraat en ik vermeldde al dat de
Engelse officieren in Wouw ter aarde besteld
werden. De Engelse soldaten en onderofficieren
werden echter in massagraven in de bastions en
op de schootsvelden verzameld. Het verslag van
Languth leert ons nog meer. In tegenstelling tot
de aantallen gesneuvelden zoals genoemd in de
literatuur over deze aanval betrof het niet 800
Engelse en 160 Franse doden, maar ging het om
337 aan de Engelse en 43 aan de Franse zijde.
Verrassend om te zien hoe zo'n getal, voor het
eerst genoemd in het verslag van Legrand, een
eigen leven ging leiden.
Straffen en belonen
Op de middag voorafgaand aan de aanval zou
de klopjacht door de Fransen op gids De Visser
al zijn geopend en in de dagen daarop in verhe
vigde mate voortgezet. Het boekwerkje De Gids
geeft daarover een gloedvol verslag, waaruit
blijkt dat hij, via meerdere onderduikplaatsen,
weken later wist te ontsnappen.20 Na het vertrek
van de Fransen werd hij evenals de andere
gidsen beloond voor zijn moedige gedrag. Van
Gorkum schreef hiervoor aanbevelingsbrieven.21
In de publicatie van Van Gorkum valt te lezen dat
er Fransen waren die, ingekwartierd bij burgers,
ondanks dat er alarm werd geslagen en het
krijgsrumoer urenlang alle hoeken en gaten van
de stad bereikte, maar niet wakker werden! Ik
heb niet kunnen achterhalen of deze officieel
gestraft zijn, maar hun kameraden zullen het
vast niet over hun kant hebben laten gaan.
Het tuinkoepeltje
De heer Pierre Duvelaer van Kampen, eigenaar
van de koepel 'Scheldezicht', het hoofdkwartier
Afb. 11: Detail van de Arc de Triomphe te Parijs met de inscriptie
Berg-op-Zoom ter herinnering aan de overwinning van de
Fransen in de nacht van 8 op 9 maart 1814. Onder de op de boog
aangebrachte namen van 558 generaals is ook die van Gislain
Laurent Bizanet, gouverneur van Bergen op Zoom in 1814. De
bouw van dit monument begon in 1806 ter ere van Napoleons
overwinning bij Austerlitz. Pas rond 1836, onder koning Louis
Philppe, werd de bouw voltooid. Foto Paul Versijp.
De Waterschans 1 - 2014
46