verslag in een goed gedocumenteerd artikel,
dat verscheen in het jaarboek van De Ghulden
Roos8
Materiële beschrijving
De schoorsteenboezem, opgebouwd uit vijf
hardstenen platen (drie aan de voorzijde en
twee aan de zijkanten) wordt gedragen door
twee zogenaamde wangen, waarop een latei- of
boezembalk rust, samengesteld uit één stuk
steen (afb. 1Zij rusten aan de benedenzijde op
rijkversierde consoles en gaan aan de boven
zijde over in een overhuiving, die volgens Booij
oorspronkelijk uit waaiergewelfjes bestond en
iets smaller dan de boezem was. Het beeld
houwwerk van de drie middelste velden vormt
een voorstelling van de legende over de heilige
reus Christoffel. De voorgangers van de tegen
woordige overhuiving zijn in de loop van de
eeuwen verloren gegaan.
De nieuwe is een reconstructie, vervaardigd uit
Baumbergersteen en vormgegeven naar die van
een laatgotische schouw in de schepenzaal van
het stadhuis te Kortrijk (België). De overhuiving
te Bergen op Zoom is het enige onderdeel dat
kleurig beschilderd is. De gewelfvelden zijn
lichtblauw geschilderd, terwijl de druipers aan
de kruisingen van de gewelfribben bedekt zijn
met bladgoud. Laboratoriumonderzoek op de
schouw naar eventuele kleurresten heeft niets
opgeleverd.9
Iconografie
De voorzijde van de schouwboezem kan worden
opgevat als een polyptiek van vijf verticale
panelen, gescheiden door bundelpijlers of
pilasters (afb. 2). Op de voorstelling in het brede
middenveld van de schoorsteenboezem waadt
de heilige reus Christoffel door het water van
de rivier, waarover hij volgens de legende het
Christuskind droeg. De links en rechts aan de
centrale scène grenzende panelen vullen deze
aan met een voorstelling van de kluizenaar,
die getuige van het gebeuren was, respectie
velijk de hut van de heilige met daarachter een
wonderbaarlijk opnieuw uit een dode stronk
ontsproten boom. Het benedengedeelte van
de boezem wordt nog opgevrolijkt door putti
(naakte kindertjes), apen en monsterlijke
diertjes, waaronder draken.
De versiering van de schouw met wapens en
standaarden herinnert aan de opdrachtgever
Jan III van Glymes en zijn overleden echt
genote Adriana van Brimeu.10 De heraldica zijn
te zien op de schoorsteenboezem boven de
latei- of schouwbalk onder een driepas (hier
een gedrukte boog samengesteld uit één halve
en twee driekwart cirkels) en op standaarden,
bevestigd aan toernooilansen. Zij worden
gedragen door leeuwen die zich uiterst links en
rechts aan de voorzijde én op schilden aan de
zijkanten van de schouw bevinden afb.3)11
CHRISTOFFEL
Legende
Christoffel is een volkomen legendarische
figuur. Hij zou oorspronkelijk Reprobus hebben
geheten en een reus van buitengewone gestalte
zijn geweest die zich na wonderlijke avonturen
tot het christendom bekeerde. Een kluizenaar
die aan een brede, kolkende rivier woonde,
inspireerde de kolossale man om arme
reizigers en pelgrims over de stroom te dragen.
Op een dag kwam een jongetje zich melden om
overgezet te worden. Tijdens de overtocht bleek
het loodzwaar te zijn, zo zwaar zelfs dat de reus
slechts met moeite de overkant kon bereiken.
Daar maakte het kind zich bekend als Christus
en verklaarde zijn buitengewone gewicht door
het feit, dat hij de hele wereld bij zich droeg.
Na de zojuist verhaalde gebeurtenis veran
derde Reprobus zijn naam in Christophorus
(Nederlands: Christofoor of Christoffel) wat
Afb. 2: Middendeel van de schouwboezem. Overzicht van de vijf
panelen: in het midden Sint Christoffel met kind Jezus, links de
kluizenaar voor zijn hut, rechts de hut van de heilige.
In de panelen uiterst links en rechts leeuwen met standaarden.
De Waterschans 1 - 2014
8
