werden op ingenieuze wijze de grens over
gesmokkeld, zoals in een holle wandelstok, in
een fietsframe of in een brood. Bekend is de
methode om door de versperring te geraken
door met stokken de onderste draad omhoog te
steken, al dan niet met het graven van een geul.
Andere manieren waren het graven van een tun
nel, het gebruik van een vernuftig uitklapbaar
raam of een ton zonder deksels.
Of de bezetter met de draad de hermetische
afsluiting tussen beide landen maximaal heeft
bereikt is de vraag, want men bleef proberen
de grens over te steken. Het aantal doden door
elektrocutie is onbekend maar wordt geschat
op minimaal 850. Na de wapenstilstand en de
Duitse overgave werd de stroom direct uitge
schakeld en de draad ontmanteld, soms door
landbouwers die het materiaal gebruikten om
hun terreinen af te rasteren. Op een aantal
plaatsen is een deel van de dodendraad opnieuw
aangelegd om de herinnering daaraan levend te
houden. Bij Kalmthout en Zondereigen zijn voor
beelden weer te zien.
Notes
Afb 10.: Luchtfoto van Fort Stabroek met aantiggende loopgraven, gemaakt door Zimmermann in januari 1918 tijdens een training in
het tuchtkarteren. Deze foto maakte deel uit van een serie van 48, waarin de hete Nordabschnitt te zien was.
1 Maes, Antwerpen 1914, 69
2 Gazet van Antwerpen, Onze Groote Oorlog, deel 1, 10
61
De Waterschans 2 - 2014
