De Slag om de Schelde
Paul Versijp
met dank aan Piet HoedeLmans en Bevrijdingsmuseum Zeeland
Dit jaar wordt er in onze streek aandacht ge
schonken aan 70 jaar bevrijding, gecombineerd
met de 70ste herdenking van de Slag om de
Schelde. Het activiteitenprogramma voor 70 jaar
bevrijding is ontwikkeld in nauwe samen
werking tussen de Brabantse Walgemeenten
(Bergen op Zoom, Steenbergen en Woensdrecht),
de Provincie Zeeland, instellingen en particu
lieren op de Brabantse Wal en in Zeeland
en Canadese partners. Een van de doelstel
lingen van het programma is de Slag om de
Schelde grotere bekendheid te geven, want
we moeten vaststellen dat het overgrote deel
van de Nederlandse bevolking nog nooit van
deze slag heeft gehoord. Dat geldt ook voor
veel mensen in onze eigen regio. Op zich is
dat merkwaardig, omdat het de grootste en
meest langdurige slag is geweest die tijdens de
Tweede Wereldoorlog op Nederlandse bodem
heeft plaatsgevonden. Ook het strijdgebied was
enorm. Het strekte zich uit van de Noordzee
tot voorbij Breda en van Brugge tot aan de
Oosterschelde. De slag duurde alles bij elkaar
85 dagen en er waren bij beide strijdende
partijen tienduizenden soldaten betrokken.
Daarnaast kostte deze slag veel militairen en
burgers het leven en was de materiële schade
enorm. Om recht te doen aan de omvang
maar vooral ook het belang van de Slag om de
Schelde binnen het hele oorlogstheater van de
Tweede Wereldoorlog in Noord-West Europa,
wordt het tijd het verhaal achter deze slag te
delen.
De Slag om de Schelde bestond uit verschillende
operaties. Deze operaties zullen in dit artikel
worden belicht. Ook de aanloop en de gevolgen
van de keuzes die bevelhebbers maakten, komen
aan bod. Maar we beginnen in het westen van
Frankrijk.
De uitbraak uit Normandië
Na de landingen in Normandië op 6 juni 1944
wilden de geallieerden zo snel mogelijk richting
Berlijn, maar dat ging niet bepaald eenvoudig.
De landingen op de stranden tijdens D-Day
waren - boven verwachting - succesvol verlopen.
De problemen ontstonden toen de geallieerden
wilden oprukken. Het landschap van Normandië,
dat vooral bestond uit kleine akkers, omzoomd
met dichte heggen en doorsneden met smalle
holle wegen, bemoeilijkte de opmars door dit
gebied. Ook de verovering van de Franse ste
den Caen en FaLaise, strategisch gelegen in het
noordwesten van Normandië, verliep niet zonder
slag of stoot. Na een uiterst moeizame strijd
wisten de geallieerde legers begin augustus
1944 uit te breken. Het platteland van Noord
Frankrijk lag open en Amerikaanse troepen
rukten op richting Parijs. Op 25 augustus 1944
trokken de Franse troepen van brigadegeneraal
Philippe LeCLercq, die deel uitmaakten van het
1e Amerikaanse Leger, als bevrijders Parijs bin
nen. De Britten en Canadezen rukten op naar
het noorden. Het 1e Canadese leger trok op
langs de KanaaLkust en kreeg de opdracht de
Franse havensteden langs het Kanaal te ver
overen, in de hoop er gebruik van te kunnen
maken. Het 2e Britse leger rukte oostelijk van de
Canadezen op, richting Vlaanderen. De opmars
verliep dermate snel dat zich terugtrekkende
Duitse troepen regelmatig werden ingehaald en
voorbij gereden. Begin september 1944 over
schreed het Britse leger de grens met België
en ontmoette nog steeds geen tegenstand van
betekenis. Op de avond van 3 september bereik
ten ze Brussel en een dag later Antwerpen. De
Britse staf was er van overtuigd dat de Duitsers
zo goed als verslagen waren. Veldmaarschalk
Bernard Montgomery, bevelhebber van de 21e
Legergroep - waarvan beide voornoemde Legers
deeL uitmaakten-, Liet de Britten op die 4e sep
tember 1944 halt houden juist voor de Neder
landse grens. In Nederland was het nieuws van
de sneLLe opmars van de geallieerden doorge
sijpeld en de geruchten werden versterkt door
Duitse eenheden die op de vLucht sLoegen. Deze
dag staat bekend aLs Dolle Dinsdag. De geschie
denis heeft ons geLeerd dat de vreugde onder
de NederLandse bevoLking van korte duur was.
Toen de geaLLieerden niet doorstootten, wis
ten de Duitsers zich te hersteLLen. De gevoLgen
91
De Waterschans 3 - 2014
